Η περίοδος χάριτος για τον νέο Πάπα δεν θα είναι μεγάλη

Ο Γάλλος καρδινάλιος Dominique Mamberti ανακοίνωσε, το βράδυ της Πέμπτης (8/5), τον νέο Πάπα, με την ιστορική φράση “Habemus Papam”, και πάνω από 150.000 πιστοί που είχαν συγκεντρωθεί στην πλατεία του Αγίου Πέτρου ξέσπασαν σε χειροκροτήματα και επευφημίες για την εκλογή του.

Ο νέος ηγέτης της Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας είναι ο 69χρονος Αμερικανός καρδινάλιος Ρόμπερτ Πρέβοστ, ο οποίος έλαβε το παπικό όνομα Λέων ΙΔʼ. Ο Ρόμπερτ Πρέβοστ διαδέχεται τον Φραγκίσκο και γίνεται ο πρώτος Αμερικανός που εκλέγεται στον ανώτατο θρόνο του Βατικανού.

Με την ανάληψη των καθηκόντων του, η Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία γυρίζει σελίδα, ωστόσο το χρονικό περιθώριο για περισυλλογή είναι ελάχιστο καθώς καλείται να κινηθεί γρήγορα και αποφασιστικά σε ένα ευρύ φάσμα κρίσιμων ζητημάτων.

Ενότητα της Εκκλησίας

Ένα από τα κύρια ζητήματα του νέου Πάπα αφορά την ενίσχυση της ενότητας στην Εκκλησία, εν μέσω αυξανόμενης πόλωσης. Κάποιοι παρατηρητές πιστεύουν ότι υπάρχει πραγματικός κίνδυνος εσωτερικού σχίσματος μετά από 20 χρόνια κατά τα οποία οι πάπες βρίσκονταν στα δύο άκρα: ο παραδοσιακός/συντηρητικός Βενέδικτος XVI και ο φιλελεύθερος/προοδευτικός Φραγκίσκος.

Ο Πρέβοστ θεωρείται μετριοπαθής. Το ερώτημα είναι αν θα μπορέσει να αποτελέσει μία φιγούρα ενότητας, προσεγγίζοντας τόσο τους παραδοσιακούς όσο και τους προοδευτικούς, ή θα ταυτιστεί με μια πτέρυγα της Εκκλησίας, αποξενώνοντας έτσι την άλλη.

Ένα κρίσιμο πεδίο μπορεί να θεωρηθεί η Αμερικανική Καθολική Εκκλησία, όπου ο Πάπας Φραγκίσκος υπήρξε μια φιγούρα η οποία δίχασε. Ορισμένοι Αμερικανοί επίσκοποι είναι ένθερμοι υποστηρικτές του Ντόναλντ Τραμπ, ενώ άλλοι απογοητεύονται από τις πολιτικές και δηλώσεις του προέδρου. Μια πρώιμη επίσκεψη στις ΗΠΑ ενδέχεται να είναι ψηλά στην ατζέντα του νέου Πάπα.

Ο πρόεδρος των ΗΠΑ έσπευσε να χαιρετίσει την εκλογή του Ρόμπερτ Πρέβοστ ως πρώτου Αμερικανού πάπα, χαρακτηρίζοντας το γεγονός «μεγάλη τιμή για τις Ηνωμένες Πολιτείες».

Διεθνής Διπλωματία

Εξίσου βαρύνουσας σημασίας είναι και ο ρόλος που θα παίξει ο Πάπας στη διεθνή σκηνή, ιδίως για να διασφαλίσει ότι η θρησκεία δεν θα γίνει αιτία για διαιρέσεις. Μπροστά του έχει να αντιμετωπίσει τους πολέμους και τις συγκρούσεις στην Ουκρανία, τη Μέση Ανατολή και το Σουδάν, καθώς και τα πολιτικά ζητήματα της μετανάστευσης, της κλιματικής κρίσης, της θρησκευτικής ελευθερίας και των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.

Η Christine Allen, διευθύνουσα σύμβουλος της Καθολικής Υπηρεσίας Ανάπτυξης (Cafod), έχει δηλώσει ότι ο επόμενος πάπας θα είναι “ένας από τους ελάχιστους ανθρώπους στον κόσμο που μπορούν να γεφυρώσουν πολιτικές διαφορές και να χρησιμοποιήσουν την ηθική τους επιρροή για να μας βοηθήσουν όλους να κοιτάξουμε πέρα από τα στενά ατομικά μας συμφέροντα και να συνεργαστούμε για να ξεπεράσουμε τις συλλογικές μας προκλήσεις”.

Όπως και άλλοι παγκόσμιοι ηγέτες, ο Πρέβοστ έχει να αντιμετωπίσει τον Ντόναλντ Τραμπ στη δεύτερη θητεία του στον Λευκό Οίκο. Ο Πάπας Φραγκίσκος είχε ανοιχτά επικρίνει τις πρώτες και δεύτερες διοικήσεις Τραμπ για ζητήματα όπως η μετανάστευση.

Σεξουαλική Κακοποίηση

Η σκιά των σεξουαλικών σκανδάλων παραμένει βαριά. Ο Πάπας Φραγκίσκος δέχθηκε έντονη κριτική για την αρχική αδράνειά του και τη δυσκολία κατανόησης της οργής και του πόνου των θυμάτων.

Ο νέος Πάπας θα τεθεί από την πρώτη στιγμή υπό αυστηρή επιτήρηση για τον τρόπο με τον οποίο θα διαχειριστεί το θέμα, τόσο σε επίπεδο δικαιοσύνης όσο και θεσμικής κάθαρσης.

Η προστασία των παιδιών και των ευάλωτων ομάδων, ιδίως σε περιοχές όπου η εφαρμογή των διαδικασιών προστασίας είναι δύσκολη, αποτελεί κρίσιμο ζήτημα για τον νέο Πάπα.

Διακυβέρνηση

Ο Πάπας Λέων 14ος θα χρειαστεί να πάρει αποφάσεις για τη διακυβέρνηση εντός της Εκκλησίας, καθορίζοντας τον ρυθμό των αλλαγών, ιδίως ως προς τον ρόλο των λαϊκών και των γυναικών στους κόλπους της Εκκλησίας. Θα πρέπει να προχωρήσει σε κρίσιμους διορισμούς μέσα σε λίγες μέρες, ώστε να ξεκινήσει η νέα θητεία του.

Υπάρχει μια τάση να διορίζονται καταρτισμένοι, επαγγελματίες λαϊκοί σε θέσεις του Βατικανού, αντί για κληρικούς. Κατά τη διάρκεια της θητείας του Φραγκίσκου, κάποιες κρίσιμες θέσεις ανατέθηκαν για πρώτη φορά σε γυναίκες.

Η Αδελφή Nathalie Becquart, η οποία υπηρέτησε ως γραμματέας της Συνόδου των Επισκόπων για τέσσερα χρόνια, δήλωσε ότι «δεν υπάρχει επιστροφή», αλλά «μια αλλαγή νοοτροπίας και κουλτούρας» βρίσκεται ακόμη σε εξέλιξη. «Το επόμενο βήμα είναι να ενθαρρύνουμε τη συμμετοχή των γυναικών σε όλα τα επίπεδα της Εκκλησίας».

Οικονομικά του Βατικανού

Υπάρχουν δύο τομείς που απαιτούν τη μέγιστη προσοχή του νέου Πάπα: α) η γενική εποπτεία και η διαφάνεια, όπου υπήρξε σημαντική πρόοδος κατά τη διάρκεια της θητείας του Πάπα Φραγκίσκου αλλά απομένει ακόμα πολλή δουλειά να γίνει και β) τα μη βιώσιμα επίπεδα ελλείμματος στα οικονομικά του Βατικανού, η κατάσταση των οποίων επιδεινώθηκε κατά τη διάρκεια της θητείας του Φραγκίσκου.

Το 2022, ο προϋπολογισμός του Βατικανού παρουσίαζε έλλειμμα 94 εκατομμυρίων δολαρίων και το ταμείο συντάξεων του Βατικανού έλλειμμα άνω των 700 εκατομμυρίων δολαρίων.

Ένας ανώτερος καρδινάλιος, ο Άγγελος Μπέτσιου, αποχώρησε από το κονκλάβιο λόγω καταδίκης του το 2022 για οικονομικά εγκλήματα. Ο Φραγκίσκος είχε αναγκάσει τον Μπέτσιου να παραιτηθεί από τη θέση του μετά από καταγγελίες για κακοδιαχείριση χρημάτων, όμως ο Μπέτσιου αποσύρθηκε από το κονκλάβιο μόνο αφού του παραδόθηκαν επιστολές που είχε γράψει ο Φραγκίσκος πριν πεθάνει, στις οποίες αναφερόταν ότι ο Μπέτσιου δεν θα έπρεπε να συμμετέχει στη διαδικασία εκλογής του επόμενου πάπα.

Σεξουαλικότητα και Ταυτότητα

Ο Φραγκίσκος άλλαξε την προσέγγιση της Εκκλησίας σε ζητήματα που αφορούν τη σεξουαλικότητα και την ταυτότητα, καταδικάζοντας τις διακρίσεις κατά των ΛΟΑΤΚΙ ατόμων, συναντώντας τρανς άνδρες και γυναίκες και επιτρέποντας τις ευλογίες των ζευγαριών του ίδιου φύλου. Οι παραδοσιακοί αντιστάθηκαν έντονα.

Ο Φραγκίσκος απέφυγε, επίσης, να πάρει αποφάσεις για το αν θα επέτρεπε τους παντρεμένους ιερείς σε περιοχές του κόσμου, όπως τον Αμαζόνιο, όπου υπάρχει σοβαρή έλλειψη.

Ο Πάπας Λέων ΙΔʼ, αν και δεν έχει εκφραστεί ανοιχτά τα τελευταία χρόνια, είχε επικρίνει το 2012 τα «εναλλακτικά οικογενειακά πρότυπα» σε ομιλία προς επισκόπους. Το πώς θα κινηθεί τώρα παραμένει ένα από τα πλέον ανοιχτά ερωτήματα της νέας παποσύνης.