Ινδία – Πακιστάν: Το νερό παραμένει “όπλο”, παρά την εκεχειρία

Η αναστολή εφαρμογής της συμφωνίας διαχείρισης υδάτων μεταξύ της Ινδίας και του Πακιστάν παραμένει σε ισχύ, παρά τη σημερινή επίτευξη της συμφωνίας κατάπαυσης του πυρός μεταξύ Ινδίας και Πακιστάν, την οποία ανακοίνωσε το Σάββατο (10/05) ο αμερικανός πρόεδρος, Ντόναλντ Τραμπ.

Για την αναστολή της εν λόγω συμφωνία του 1960, που αποτελεί το πλαίσιο για τη διαχείριση των υδάτων του Ινδού ποταμού μεταξύ των δύο κρατών της Νότιας Ασίας, μίλησαν τέσσερις κυβερνητικές πηγές στο Reuters, μετά την επιβεβαίωση της εκεχειρίας.

Η Ινδία αποφάσισε να αποχωρήσει από τη συμφωνία τον προηγούμενο μήνα, μετά την πολύνεκρη επίθεση κατά τουριστών στο Κασμίρ, για την οποία κατηγόρησε τρομοκράτες που συσχέτισε με το Πακιστάν, το οποίο βέβαια, από την πλευρά του, αρνήθηκε κάθε σχέση με την επίθεση.

Το Πακιστάν, το οποίο εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από το νερό για την υδροηλεκτρική ενέργεια και την άρδευση καθώς εξασφαλίζει νερό για το 80% των γεωργικών εκμεταλλεύσεών του, δήλωσε ότι οποιαδήποτε προσπάθεια διακοπής ή εκτροπής της ροής του ποταμού θα θεωρηθεί «πράξη πολέμου» και πως ετοιμάζει διεθνή νομική δράση για την αναστολή της συνθήκης.

«Η συνθήκη για τα ύδατα του Ινδού δεν αποτελούσε πραγματικά μέρος των συζητήσεων (κατάπαυσης του πυρός)», δήλωσε πηγή από το πακιστανικό υπουργείο υδάτων.
Μια ινδική κυβερνητική πηγή δήλωσε επίσης στο Reuters ότι δεν υπήρξε «καμία αλλαγή στη στάση» σχετικά με τη συνθήκη.

Δεν υπήρξε άμεση απάντηση από το υπουργείο Εξωτερικών της Ινδίας για το θέμα, ούτε από αξιωματούχους του πακιστανικού υπουργείου υδάτων και του υπουργού πληροφοριών.
Το σύμφωνο ήταν ένα από τα πολλά μέτρα που έλαβαν τα κράτη της Νότιας Ασίας μετά την επίθεση στο Κασμίρ, συμπεριλαμβανομένου του κλεισίματος των χερσαίων συνόρων, της αναστολής του εμπορίου και της παύσης της έκδοσης σχεδόν όλων των κατηγοριών θεωρήσεων για τους πολίτες του άλλου κράτους.

Δύο πηγές από την ινδική κυβέρνηση δήλωσαν στο Reuters ότι όλα τα μέτρα που έχουν ληφθεί κατά του Πακιστάν, συμπεριλαμβανομένων των εμπορικών συναλλαγών και των θεωρήσεων, θα παραμείνουν σε ισχύ παρά την παύση της βίας μεταξύ των χωρών. Το υπουργείο Εξωτερικών της Ινδίας δεν απάντησε αμέσως σε αίτημα για σχολιασμό του θέματος.

Συμφωνία για εκεχειρία, στο κατώφλι του πολέμου

Αυτή την εβδομάδα ο κόσμος έγινε μάρτυρας της πιο σοβαρής στρατιωτικής σύγκρουσης μεταξύ Ινδίας και Πακιστάν εδώ και δεκαετίες, με δεκάδες θύματα.

Οι δύο χώρες κατηγόρησαν η μία την άλλη ως επιτιθέμενη και συνέχισαν να ανταλλάσσουν πυρά από μη επανδρωμένα αεροσκάφη και πυροβολικό. Η Ινδία και το Πακιστάν είχαν εμπλακεί σε καθημερινές συγκρούσεις από την Τετάρτη, όταν η Ινδία χτύπησε πολλές τοποθεσίες στο Πακιστάν τις οποίες χαρακτήρισε «στρατόπεδα τρομοκρατών». Από τότε έχουν πέσει νεκροί 66 άμαχοι, και στις δύο πλευρές των συνόρων.

Οι εκκλήσεις για αποκλιμάκωση και αυτοσυγκράτηση δεν εισακούστηκαν, παρά μόνο το Σάββατο.

Μετά τις επαφές του υπουργού Εξωτερικών των ΗΠΑ με την Ινδία και το Πακιστάν, την παρέμβαση του αντιπροέδρου των ΗΠΑ, Τζέι Ντι Βανς υπήρξε μια σημαντική εξέλιξη, με τον Ντόναλντ Τραμπ να ανακοινώνει τελικά την κατάπαυση του πυρός αιφνιδιαστικά, μέσω ανάρτησής του στο Truth Social και τις δύο χώρες στη συνέχεια να επιβεβαιώνουν.

Οι συγκρούσεις τελικά σταμάτησαν το βράδυ του Σαββάτου (τοπική ώρα, μεσημέρι ώρα Ελλάδος) με τις χώρες να καταλήγουν σε αυτό που το Πακιστάν χαρακτήρισε γενική «συμφωνία κατάπαυσης του πυρός» και η Ινδία συμφωνία για «παύση όλων των πυρών και της στρατιωτικής δράσης».

Τα σημάδια αποκλιμάκωσης είναι ήδη ορατά καθώς ο εναέριος χώρος του Πακιστάν άνοιξε ξανά.

Η σημασία της Συνθήκης των Υδάτων του Ινδού για την ευημερία της περιοχής

Για σχεδόν 65 χρόνια, παρά τις διαδοχικές εντάσεις και τρεις πολέμους, οι δύο χώρες διατηρούσαν τη Συνθήκη των Υδάτων του Ινδού (IWT) του 1960, μιας συμφωνίας για την κοινή διαχείριση της ροής έξι ποταμών που κυλούν κατά μήκος των συνόρων των δύο χωρών.

Ακόμη και μετά την προειδοποίηση του πρωθυπουργού Ναρέντρα Μόντι το 2016 ότι «αίμα και νερό δεν μπορούν να κυλούν μαζί» — μετά τη δολοφονία 19 στρατιωτών στο ινδικό τμήμα του Κασμίρ — το Νέο Δελχί παρέμεινε πιστό στη συμφωνία.

Με την απόφασή της να προχωρήσει στην αναστολή της συμφωνίας, η Ινδία έχει στα χέρια της ένα κρίσιμο όπλο στη διαμάχη με το Πακιστάν, καθώς διέκοψε όλες τις υποχρεώσεις της συμφωνίας, που μεταξύ άλλων περιλαμβάνουν τον διαμοιρασμό δεδομένων για τις ροές των ποταμών, τις συνεδριάσεις της Μόνιμης Επιτροπής Ινδού Ποταμού και να ενημερώνει για νέα έργα υποδομής στις περιοχές των ποταμών.

Αυτή η κίνηση επιτρέπει στην Ινδία να προχωρήσει σε έργα υδροηλεκτρικής ενέργειας και κατασκευή φραγμάτων χωρίς να συμβουλεύεται το Πακιστάν, κάτι για το οποίο είχε περιορισμένη αρμοδιότητα, βάσει της συμφωνίας.

Μάλιστα η Ινδία είχε ανακοινώσει σχέδιο τριών σταδίων για να σταματήσει τη ροή του νερού στον Ινδό ποταμό προς το Πακιστάν, περιλαμβάνοντας άμεσες, μεσοπρόθεσμες και μακροπρόθεσμες ενέργειες. Αυτές περιλαμβάνουν την αύξηση της χωρητικότητας των φραγμάτων και την αποθήκευση νερού για εσωτερική χρήση.

Η αναστολή της IWT έχει σοβαρές συνέπειες για το Πακιστάν, καθώς εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από τα ύδατα του Ινδού ποταμού για την άρδευση, την γεωργία εν γένει και την παραγωγή υδροηλεκτρικής ενέργειας. Οι Πακιστανοί αξιωματούχοι ανέφεραν μείωση 90% στις ροές του ποταμού Τσενάμπ, γεγονός που επηρεάζει σημαντικά την παραγωγή τροφίμων και την οικονομία της χώρας.

Πλέον, όλα τα βλέμματα στρέφονται στις συνομιλίες που θα έχουν Ινδία και Πακιστάν την επόμενη εβδομάδα, όπως ανακοίνωσαν οι ΗΠΑ, συνομιλίες που, όπως αναφέρουν θα αφορούν “ένα ευρύ σύνολο θεμάτων”, μεταξύ των οποίων και το κρίσιμα ζήτημα του νερού. Άλλωστε, όπως όλα δείχνουν οι διαπραγματεύσεις δεν έχουν τελειώσει ακόμη.