Υπό πίεση η Χαμάς μετά το τελεσίγραφο Τραμπ – Γιατί δεν την συμφέρει το σχέδιο

Στενεύει πλέον ο κλοιός γύρω από τη Χαμάς, η οποία βλέπει την κλεψύδρα να αδειάζει και τον χρόνο να κυλά εις βάρος της, καλούμενη να δώσει μία απάντηση στη διορία που έχει δώσει ο Αμερικανός πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ, για το αν αποδέχεται το ειρηνευτικό σχέδιο που προτείνουν οι ΗΠΑ για τη Γάζα, προειδοποιώντας για “ένα πολύ λυπηρό τέλος” εάν η οργάνωση απορρίψει την πρόταση.

Οι μεσολαβητές του Κατάρ και της Αιγύπτου κοινοποίησαν το σχέδιο 20 σημείων στη Χαμάς αργά το βράδυ της Δευτέρας, αφού ο Ισραηλινός πρωθυπουργός Μπέντζαμιν Νετανιάχου εμφανίστηκε μαζί με τον Τραμπ στο Λευκό Οίκο και ενέκρινε το έγγραφο, δηλώνοντας ότι ικανοποιεί τους πολεμικούς στόχους.

“Θα περιμένουμε περίπου τρεις ή τέσσερις ημέρες. Θα δούμε πώς θα εξελιχθούν τα πράγματα. Όλες οι αραβικές χώρες έχουν υπογράψει. Όλες οι μουσουλμανικές χώρες έχουν υπογράψει. Το Ισραήλ έχει υπογράψει“, δήλωσε ο πρόεδρος των ΗΠΑ καθώς έφευγε από τον Λευκό Οίκο για να μεταβεί στη συνάντηση με στρατιωτικούς και ναυάρχους στο Κουάντικο της Βιρτζίνια.

Το σχέδιο 20 σημείων του Αμερικανού προέδρου για το μέλλον της Γάζας – το οποίο σύμφωνα με αρκετούς δημοσιογράφους είναι γεμάτο ασάφειες και αντιφάσεις– φαίνεται να ανταποκρίνεται στις προσδοκίες του Τραμπ και αποτελεί μία τολμηρή προσπάθεια να αντιμετωπιστούν όλα τα ζητήματα που πρέπει να επιλυθούν για να υπάρξει διαρκής ειρήνη στη Γάζα.

Μεταξύ άλλων προβλέπει άμεση κατάπαυση του πυρός, ανταλλαγή όλων των ομήρων που κρατά η Χαμάς με Παλαιστίνιους κρατούμενους που κρατάει το Ισραήλ, σταδιακή αποχώρηση του Ισραήλ από τη Γάζα, τον αφοπλισμό της Χαμάς και την εγκαθίδρυση μιας μεταβατικής κυβέρνησης υπό την ηγεσία ενός διεθνούς οργανισμού.

Μπορεί όμως να λειτουργήσει;

Και οι δύο πλευρές είναι κουρασμένες από τον πόλεμο. Καθ’ όλη τη διάρκεια της ιστορίας, αρκετοί πόλεμοι έχουν απλώς τελειώσει όταν και οι δύο πλευρές ήταν τόσο εξαντλημένες για να συνεχίσουν. Τα δύο τρίτα των Ισραηλινών θέλουν να τελειώσει ο πόλεμος και, αν και είναι δύσκολο να γίνει δημοσκόπηση στους Παλαιστινίους, είναι σαφές ότι και αυτοί θέλουν να σταματήσει το αιματοκύλισμα στη Γάζα.

Μια πηγή κοντά στη Χαμάς δήλωσε στο Reuters ότι το σχέδιο ήταν “εντελώς προκατειλημμένο υπέρ του Ισραήλ” και επέβαλε “αδύνατους όρους” που στόχευαν στην εξάλειψη της οργάνωσης.

Πολλά στοιχεία των 20 σημείων έχουν συμπεριληφθεί σε πολυάριθμες συμφωνίες κατάπαυσης του πυρός που προτάθηκαν τα τελευταία δύο χρόνια, συμπεριλαμβανομένων εκείνων που έγιναν δεκτές και στη συνέχεια απορρίφθηκαν σε διάφορα στάδια τόσο από το Ισραήλ όσο και από τη Χαμάς.

Μία από τις κύριες προϋποθέσεις της Χαμάς από την έναρξη του πολέμου, ήταν η πλήρης αποχώρηση του Ισραήλ από τη Γάζα με αντάλλαγμα την απελευθέρωση των εναπομεινάντων ομήρων. Και ενώ η ομάδα έχει δηλώσει την ετοιμότητά της να παραιτηθεί από τη διοικητική εξουσία, έχει αποκλείσει σταθερά τον αφοπλισμό.

Ωστόσο, όσες σημαντικές πιέσεις αντιμετωπίζει η Χαμάς για να αποδεχτεί το σχέδιο, με τους υπουργούς Εξωτερικών της Σαουδικής Αραβίας, της Ιορδανίας, των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων, του Κατάρ και της Αιγύπτου να χαιρετίζουν την πρωτοβουλία, πολλά είναι τα ερωτήματα σχετικά με τη βιωσιμότητα του σχεδίου και το κατά πόσο είναι πιθανό να πετύχει.

Τα 5 σημεία που προκαλούν ανησυχία:

1. Έλλειψη εμπιστοσύνης

Στην παρούσα φάση δεν υπάρχει καμία εμπιστοσύνη μεταξύ των δύο πλευρών. Ορισμένα σημεία του σχεδίου είναι τόσο ασαφή που υπάρχει μεγάλος κίνδυνος να κατηγορήσουν η μία πλευρά την άλλη για παραβίαση των υποσχέσεών τους. Υπενθυμίζεται ότι η τελευταία εκεχειρία μεταξύ των δύο πλευρών διήρκεσε μόνο δύο μήνες, πριν ο Νετανιάχου υπαναχωρήσει, κατηγορώντας τη Χαμάς ότι δεν απελευθέρωσε περισσότερους ομήρους πριν προχωρήσουν οι διαπραγματεύσεις για την επόμενη φάση.

2. Το σχέδιο είναι ασύμμετρο

Η συμφωνία ευνοεί περισσότερο το Ισραήλ παρά τη Χαμάς, καθώς από τη Χαμάς ζητείται να παραδώσει όλους τους Ισραηλινούς ομήρους και όλα τα όπλα της ταυτόχρονα, καθιστώντας την εντελώς αδύναμη. Η Χαμάς φοβάται ότι ο Νετανιάχου μπορεί να εκμεταλλευτεί αυτή την ευκαιρία για να επιτεθεί ξανά.

Η Χαμάς επίσης δεν κλήθηκε να διαπραγματευτεί τους όρους της συμφωνίας. Και τώρα βρίσκεται αντιμέτωπη με ένα τελεσίγραφο: να αποδεχτεί τους όρους ή το Ισραήλ θα “ολοκληρώσει το έργο”.

3. Λείπουν σημαντικές λεπτομέρειες

Η στρατηγική εφαρμογής του σχεδίου είναι εξαιρετικά ασαφής. Δεν υπάρχουν πληροφορίες για την “Διεθνή Δύναμη Σταθεροποίησης” που θα αντικαταστήσει τον ισραηλινό στρατό στη Γάζα και δεν καθορίζεται χρονοδιάγραμμα για τις μεταρρυθμίσεις της Παλαιστινιακής Αρχής, ούτε λεπτομέρειες σχετικά με το περιεχόμενο αυτών των μεταρρυθμίσεων.

Πιθανότατα, θα χρειαστούν νέες εκλογές για την ανάδειξη ενός αξιόπιστου ηγέτη που θα αντικαταστήσει τον σημερινό πρόεδρο Μαχμούντ Αμπάς. Ωστόσο, δεν είναι ακόμη γνωστό πώς θα γίνει αυτό και αν ο λαός της Γάζας θα μπορεί να συμμετάσχει.

Επιπλέον, οι λεπτομέρειες σχετικά με την πολιτική αρχή που θα εποπτεύει την ανοικοδόμηση της Γάζας είναι πολύ ασαφείς. Το μόνο που γνωρίζουμε είναι ότι ο Τραμπ θα διορίσει τον εαυτό του πρόεδρο της “Επιτροπής Ειρήνης” και ότι ο πρώην πρωθυπουργός της Βρετανίας Τόνι Μπλερ θα συμμετάσχει επίσης με κάποιο τρόπο.

4. Καμία αναφορά στη Δυτική Όχθη

Η Δυτική Όχθη είναι ένα σημείο ανάφλεξης, καθώς οι συγκρούσεις και οι διαμάχες μεταξύ Ισραηλινών εποίκων και Παλαιστινίων είναι συνεχείς και αναμένεται να κλιμακωθούν. Η Δυτική Όχθη πρέπει να είναι κεντρικό σημείο σε οποιαδήποτε συνολική συμφωνία μεταξύ Ισραήλ και Παλαιστίνης.

5. Η δεξιά κυβέρνηση του Ισραήλ παραμένει εμπόδιο

Οι ακροδεξιοί υπουργοί του Νετανιάχου, Μπεζαλέλ Σμοτρίχ και Ιτάμαρ Μπεν-Γκβίρ, δήλωσαν ότι δεν θα δεχτούν τίποτα λιγότερο από την πλήρη καταστροφή της Χαμάς, την ώρα που η ιδεολογία της Χαμάς παραμένει σταθερή και ανέπαφη, όπως και ένας σημαντικός αριθμός των μαχητών της.

Δεν αποκλείεται λοιπόν στο τέλος της ημέρας να επικρατήσει μέσα στις τάξεις της Χαμάς η άποψη ότι η οργάνωση θα πρέπει να συνεχίσει να μάχεται. Αν η Χαμάς συνθηκολογήσει σ’ ένα τόσο ετεροβαρές, υπέρ του Ισραήλ, σχέδιο, δεν αποκλείεται να βρεθεί στο στόχαστρο των Παλαιστινίων. Μέρη του πληθυσμού άλλωστε λόγω της συνεχούς κατοχής από το Ισραήλ έχουν αναπόφευκτα ριζοσπαστικοποιηθεί στη σκέψη και στην πράξη.

“Η Χαμάς θα ήταν ‘ανόητη’ να αποδεχτεί το σχέδιο του Τραμπ”

Ο Σουλτάν Μπαρακάτ, καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Χαμάτ Μπιν Χαλίφα του Κατάρ, χαρακτηρίζει το σχέδιο των 20 σημείων του Τραμπ για τη Γάζα “προβληματικό” και τονίζει ότι η Χαμάς θα είχε λάβει μία “κακή συμβουλή” αν τελικά αποδεχόταν.

“Η Χαμάς θα πρέπει να παραδώσει όλο το πλεονέκτημα από την αρχή του σχεδίου σε μια πλευρά που δεν εμπιστεύεται και την οποία κανείς στον κόσμο δεν εμπιστεύεται”, δήλωσε ο ίδιος στο Al Jazeera.

Ο τρόπος με τον οποίο ο Τραμπ παρουσίασε το σχέδιο μαζί με τον Νετανιάχου υποδηλώνει επίσης ότι η πρόταση είναι μεροληπτική προς όφελος του Ισραήλ.

“Στάθηκε εκεί και επέτρεψε στον Νετανιάχου να αντικρούσει το σχέδιο, λέγοντας πράγματα που σαφώς ταιριάζουν με τους δικούς του περιορισμένους στόχους… και ο Τραμπ δεν τον σταμάτησε”, ανέφερε ο Μπαρακάτ.

Ο Νετανιάχου, αναφέρει ο καθηγητής, απέρριψε τη δημιουργία Παλαιστινιακού κράτους και την αποχώρηση του Ισραήλ στα σύνορα του 1967, παρά το γεγονός ότι και τα δύο προβλέπονται στην πρόταση Τραμπ.

Άρα, έχει κάποια πιθανότητα να πετύχει;

Εάν η Χαμάς αποδεχτεί το σχέδιο του Τραμπ, σύντομα θα έχουμε και τις απαντήσεις σε αρκετά από τα παραπάνω κρίσιμα σημεία.

Όμως, θα χρειαστεί μεγάλη προσπάθεια από τις ΗΠΑ για να διατηρηθεί η πίεση στο Ισραήλ ώστε να τηρήσει τη συμφωνία. Οι κύριοι μεσολαβητές των Παλαιστινίων, το Κατάρ και η Αίγυπτος, θα πρέπει επίσης να ασκήσουν πίεση στη Χαμάς, ώστε να μην παραβιάσει τους όρους της συμφωνίας.

Ο Νετανιάχου πιθανότατα θεωρεί ότι θα υπάρχουν επαρκείς διέξοδοι για να αποσυρθεί από τη συμφωνία, αν η Χαμάς δεν τηρήσει τους όρους της. Ο Νετανιάχου το έχει ήδη κάνει αυτό μία φορά, όταν αποσύρθηκε από την εκεχειρία τον Μάρτιο και ξεκίνησε και πάλι τις στρατιωτικές επιχειρήσεις του Ισραήλ.

Στην ομιλία του στην σχεδόν άδεια αίθουσα της Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ την περασμένη εβδομάδα, ο Νετανιάχου δεν έδειξε ότι σκέφτεται να απομακρυνθεί από τις “κόκκινες γραμμές” που είχε θέσει για να τερματίσει τον πόλεμο. Αντιθέτως, καταδίκασε τα κράτη που προχώρησαν στην αναγνώριση του Παλαιστινιακού κράτους και διαβεβαίωσε ότι “το Ισραήλ δεν θα επιτρέψει να μας επιβληθεί ένα κράτος τρομοκρατίας“.

Δεδομένων αυτών, ο Νετανιάχου δεν θα είχε αποδεχτεί το σχέδιο Τραμπ αν ο Αμερικανός πρόεδρος δεν του είχε ασκήσει πίεση. Την ίδια στιγμή, ο Τραμπ δήλωσε στη συνέντευξη Τύπου με τον Νετανιάχου ότι εάν η Χαμάς αποτύχει να τηρήσει τη συμφωνία ή αρνηθεί να την αποδεχτεί, το Ισραήλ θα έχει την πλήρη υποστήριξή του για να ολοκληρώσει την αποστολή του κατά της Χαμάς.

Αυτή ίσως είναι και η υπόσχεση που δίνει ο Νετανιάχου ώστε να πείσει τους Σμοτρίχ και Μπεν-Γκβίρ να υποστηρίξουν το σχέδιο – τουλάχιστον προς το παρόν.