Οι διάδοχοι του θρόνου της Μέρκελ: Ποιοι θα δώσουν τη μάχη, που θα καθορίσει την Ευρώπη

Το βράδυ της 23ης Σεπτεμβρίου 2017 η Άνγκελα Μέρκελ δε χαμογελούσε, αν και στις εθνικές γερμανικές εκλογές είχε αναδειχθεί ξανά πρώτο κόμμα η Ένωση Χριστιανοδημοκρατών και Χριστιανοκοινωνιστών και η ίδια θα γινόταν για τέταρτη φορά καγκελάριος. Το αποτέλεσμα προϊδέαζε πως θα επρόκειτο για μία πύρρειο νίκη και έτσι αποδείχθηκε: Η Μέρκελ υπέβαλε την παραίτηση της από την ηγεσία της CDU στο μέσο της θητείας της ως καγκελαρίου και δήλωσε ότι δε θα είναι ξανά υποψήφια, για κανένα αξίωμα, στη Γερμανία ή την Ευρώπη.

Την προσοχή πριν από ένα χρόνο είχε τραβήξει η ηχηρή ήττα των Σοσιαλδημοκρατών, ωστόσο και οι Χριστιανοδημοκράτες είχαν χάσει έδαφος, ενώ για πρώτη φορά μπήκε στο ομοσπονδιακό κοινοβούλιο της Γερμανίας ένα κόμμα με καθαρά ξενοφοβικό, ρατσιστικό και αντιευρωπαϊκό λόγο και ουσιαστικά ακροδεξιό χαρακτήρα, η AfD.

Ακολούθησαν ατέρμονες συζητήσεις επί μήνες για τη συγκρότηση ενός συνασπισμού “Τζαμάικα”, δηλαδή κυβέρνησης συνεργασίας Χριστιανοδημοκρατών/Χριστιανοκοινωνιστών, Πρασίνων και Ελεύθερων Δημοκρατών (σχηματισμός που παίρνει το όνομα του από τα χρώματα των τριών κομμάτων, τα οποια θυμίζουν τη σημαία της Τζαμάικα), λόγω της αντίθεσης του Μάρτιν Σουλτς στη συμμετοχή των Σοσιαλδημοκρατών σε ένα μεγάλο συνασπισμό εκ νέου. Οταν τον Ιανουάριο η Τζαμάικα ναυάγησε οριστικά, ο Σουλτς αναγκάστηκε τελικά να υποχωρήσει. Η Μέρκελ είχε πετύχει άλλον έναν συμβιβιαστικό ελιγμό στην πολιτική της καριέρα έμελλε όμως να είναι ο τελευταίος.

Η συγκυβέρνηση φαίνεται πως δεν κόστισε μόνο στους Σοσιαλδημοκράτες, αλλά και στους Χριστιανοδημοκράτες, οι οποίοι ταυτόχρονα έβλεπαν το μικρότερο κόμμα της Ένωσης τους, δηλαδή τους Βαυαρούς Χριστιανοκοινωνιστές, να κάνουν πανικόβλητοι δεξιά στροφή, καθώς έχαναν προς την AfD. Το αποτέλεσμα ήταν να χάσουν και οι Χριστιανοκοινωνιστές και οι Χριστιανοδημοκράτες και προς τα δεξιά και προς το κέντρο, παρόλο που οι Σοσιαλδημοκράτες συνέχιζαν να καταρρέουν. Η απόπειρα του Χορστ Ζέεχοφερ των Χριστιανοκοινωνιστών να εκβιάσει ή και να ρίξει τη Μέρκελ για το προσφυγικό τον περασμένο Ιούνιο, βγήκε σε βάρος του.

Πως η “μητερούλα” έχασε την πυγμή της

Δεν έμεινε όμως αλώβητη και η καγκελάριος, ιδίως από τη στιγμή που υποχώρησε στο Ζέεχοφερ και αποδέχθηκε ο επικεφαλής της υπηρεσίας εθνικής ασφαλείας, προερχόμενος από την CSU Χανς-Γκεοργκ Μάασεν, αντί να καρατομηθεί λόγω εκτιμήσεων του για την ακροδεξιά βία στην ανατολικογερμανική πόλη Κέμνιτς, που βρίσκονταν σε αντίθεση με αυτές της καγκελαρίου Μέρκελ και υποβάθμιζαν τα γεγονότα, να αναβαθμιστεί στη θέση του γγ του υπουργείου Εσωτερικών. Τελικά μπροστά στις αντιδράσεις η κυβέρνηση αναγκάστηκε να πάρει το κεφάλι του Μάασεν, είχε όμως αποδειχθεί ότι η Μέρκελ δεν είναι πια αυτή που ήταν κάποτε και ότι δεν είχε πια πυγμή.

Το γεγονός ότι ο Φόλκερ Κάουντερ απέτυχε στις 25 Σεπτεμβρίου να επανεκλεγεί επικεφαλής της κοινής Κοινοβουλευτικής Ομάδας CDU/CSU ήταν χαστούκι στη Μέρκελ και απέδειξε ότι το ίδιο της το κόμμα είναι πρόθυμο να την αμφισβητήσει. Ηταν ένα ηχηρό μήνυμα πως έπρεπε να ετοιμάζει την αποχώρηση της. 

Ακολούθησαν οι εκλογές στη Βαυαρία και κυρίως στην Έσση, όπου ο επικεφαλής της τοπικής CDU ήταν εκλεκτός της “μητερούλας”. Ήταν το πολλοστό μήνυμα και η Μέρκελ αποφάσισε να μην περιμένει μέχρι το συνέδριο της CDU το Δεκέμβριο όπου έτσι κι αλλιώς αναμένετο να ανακοινωσει πως δε θα ήταν ξανά υποψήφια, αλλά να δηλώσει την πρόθεση της αυτή άμεσα, παραιτούμενη από την προεδρία των Χριστιανοδημοκρατών, αλλά δηλώνοντας ότι θα παραμείνει καγκελάριος μέχρι το 2021, οπότε και λήγει η τετραετία και η θητεία της.

Γεγονός πρωτοφανές για τα γερμανικά πολιτικά δεδομένα (σημειωτέον ότι η Μέρκελ έλεγε μέχρι πρότινος πως καγκελαρία και προεδρία της CDU πάνε πακέτο) με αποτέλεσμα να θεωρούνται πιθανές οι πρόωρες εκλογές (σημειωτέον επίσης ότι μετά το Β’ Παγκόσμιο οι Γερμανοί έχουν κάνει μόνο τρεις φορές πρόωρες εκλογές). Δε θα διεκδικήσει όμως κανένα άλλο αξιώμα, ξεκαθάρισε, ούτε στην ΕΕ. Και δε θα είναι ούτε υποψήφια βουλευτής ξανά. Η Άνγκελα πηγάινει σπίτι της.

Οι επίδοξοι διάδοχοι του θρόνου

Η Άνγκελα φεύγει, αλλά ποιος έρχεται; ‘Ηδη σαν έτοιμοι από καιρό, δύο δελφίνοι δήλωσαν υποψηφιότητα για την προεδρία της CDU. Η γενική γραμματέας της CDU Ανεγκρέτ Κραμπ-Κάρενμπαουερ και ο Γερμανός υπουργός Υγείας Γενς Σπαν, επικριτής της καγκελαρίου Άγγελα Μέρκελ. Δεν είναι όμως οι μόνοι επίδοξοι μνηστήρες. Την ηγεσία επιθυμούν ο πρώην επικεφαλής της κοινοβουλευτικής ομάδας της CDU Φρίντριχ Μέρτς, τον οποιον το 2002 είχε εκδιώξει από το αξίωμα αυτό η Μέρκελ, λίγο μετά την ανάδειξη της στην ηγεσία των Χριστιανοδημοκρατών δύο χρόνια νωρίτερα. Φιλοδοξίες έχει και ο Ντάνιελ Γκίντερ, ο πρωθυπουργός του Σλέσβιχ- Χολστάιν, μόλις 45 ετών, άνθρωπος της Μέρκελ. Αλλά και ο πρωθυπουργός της Ρηνανίας Βεσφαλίας- Αρμίν Λασέτ.

Φρίντριχ Μέρτς: Θέλει τη ρεβάνς μετά από 14 χρόνια

Με το που κυκλοφόρησαν οι πρώτες πληροφορίες για παραίτηση της Μέρκελ, το περιβάλλον του Μερτς διέρεε στη Bild ότι θα ήταν έτοιμος να θέσει υποψηφιότητα, εάν το επιθυμούσε το κόμμα. Ο Μερτς ήταν επικεφαλής της κοινοβουλευτικής ομάδας της CDU από το 2000 μέχρι το 2002, όταν και τον έδιωξε απο το αξίωμα αυτό η Μέρκελ.

Το 2009 ο Μερτς ανακοίνωσε ότι θα έκανε διάλειμμα από την πολιτική. Τώρα όμως φαίνετιαι πως θέλει να επιστρέψει στην κεντρική πολιτική σκηνή. Ο νομικός και ειδικός επί των οικονομικών τα προηγούμενα χρόνια τα πέρασε στην καγκελαρία ως σύμβουλος. Το 2010 είχε δεχθεί επιικρίσεις για την αμοιβή ύψους χιλιάδων ευρώ την ημέρα που λάμβανε κατά την διαδικασία πώλησης της WestLB.

Έγινε ιδιαίτερα γνωστός όταν πρότεινε το “φόρο του σουβέρ της μπύρας” το 2003. Είχε επεξεργαστεί ένα φορολογικό σύστημα, το οποιο θα είχε μόνο τρεις φορολογικές κλίμακες και θα απλοποιούσε δραστικά τη φορολόγηση των πολιτών. Ολο το φορολογικό σύστημα αυτό θα χωρούσε να γραφτεί σε ένα σουβέρ ποτηριού μπίρας.

Ο 62χρονος δηλώνει ότι εκπροσωπεί την τάξη, την ασφάλεια και την πίστη στο Σύνταγμα. Αν και είχε αποξενωθεί από την CDU, παραμένει προσηλωμένος στις χριστιανοδημοκατικές αξίες. Γιατί να θεωρεί ότι έχει πιθανότητες; Ήταν ο πρώτος που έσπευσε να δηλώσει παρών στην κούρσα διαδοχής και καθώς επανακάμπτει μετά από μεγάλο διάστημα εκτός πολιτικής δράσης, θα μπορούσε να δώσει ταυτόχρονα φρέσκια πνοή και αίσθημα ασφάλειας στους Χριστιανοδημοκράτες.

Άνεγκρετ Κραμπ- Κάρενμπαουερ: Η “αριστερά” της CDU

Η πρώτη που δήλωσε δημόσια και επίσημα ότι θα διεκδικήσει την ηγεσία ήταν η γενική γραμματέας της CDU Ανεγκρέτ Κραμπ-Κάρενμπαουερ, δελφίνος εδώ και πολύ καιρό. Είναι η γυναίκα που ανέκοψε την ορμή του Σουλτς: Την άνοιξη του 2017 και ενώ μετά την αλλαγή ηγεσίας στην SPD επικρατούσε ευφορία και όλη η Ευρώπη προσδοκούσε από το Σουλτς την ανατροπή, η Κραμπ-Κάρενμπαουερ κέρδισε τον Σουλτς στις τοπικές εκλογές στο Saarland. Ο Σουλτς έχασε το μομέντουμ, το ρεύμα και τελικά την καγκελαρία και η Κραμπ-Κάρενμπαουερ μερικούς μήνες μετά μετακόμισε στο Βερολίνο και έγινε μέλος του στενού ηγετικού πυρήνα της Μέρκελ, την οποία επιθυμούσε σφόδρα να διαδεχθεί.

Από το Φεβρουάριο του 2018 είναι γγ του κόμματος. Το 1998 ήταν για λίγους μήνες βουλευτής του εθνικού κοινοβουλίου. Άπό το 1999 έως το 2018 ήταν μέλος της τοπικής βουλής στο Ζάαρλαντ και υπουργός σε διάφορα πόστα από το 2000 μέχρι το 2011 και μετά επικεφαλής της τοπικής κυβέρνησης.

Είναι μολις η δεύτερη γυναίκα που ανέλαβε θέση γραμματέα στην CDU και υποστηρίζει την ποσόστωση των γυναικών. Σε γενικές γραμμές θεωρείται ότι ανήκει στην αριστερή μάλλον πτέρυγα του κόμματος όσον αφορά στην κοινωνική πολιτική. Είχε κοντραριστεί πολλές φορές με τον Χορστ Ζέεχοφερ των Χριστιανοκοινωνιστών καθώς δήλωνε ότι: “Οι μουσουλμάνοι με την πίστη τους, το Ισλάμ, ανήκουν στη χώρα μας”. Κατά την ενδοκυβερνητική κόντρα για το άσυλο, είχε στείλει επιστολή στα μέλη της CDU καταφερόμενη σε υψηλούς τόνους κατά του Ζέεχοφερ. Με την επιστολή της προειδοποιούσε ότι το σχέδιο της CSU για επιστροφή των προσφύγων στα σύνορα ενείχε τον κίνδυνο η Ευρώπη να διασπαιστεί περαιτέρω και να αποδυναμωθεί.

Σημειωτέον πως όταν η Μέρκελ έφερε την επί τόσα χρόνια πρωθυπουργό του Σάαρλαντ στα κεντρικά στο Βερολίνο, πολλοί το είχαν εκλάβει ως δαχτυλίδι διαδοχής.

Γενς Σπαν: Ο σκληρός δεξιός επικριτής της Μέρκελ

Υποψηφιότητα δήλωσε ήδη και ο υπουργός Υγείας Γενς Σπαν, στον οποίο τα γερμανικά ΜΜΕ αποδίδουν τίτλους όπως “ο μεγαλύτερος επικριτής της Μέρκελ”, “το αδιαφιλονίκητο αστέρι της Ένωσης”, ” ο επικεφαλής της εσωκομματικής αντιπολίτευσης”. Ο Σπαν πράγματι είχε συγκροτήσει μαζί με την υπουργό Γεωργίας Γιούλια Κλέκνερ και το διαμορφωτή της οικονομικής πολιτικής Κάρστεν Λίννεμαν, μία τρόικα στο εσωτερικό της CDU κατά της Μέρκελ.

Ο Σπαν σε ηλικία 22 ετών ήταν ο νεότερος βουλευτής που εξελέγη στο Bundestag. Μετά από 16 χρόνια είναι υπουργός Υγείας και μέλος της κομματικής ηγεσίας.

Ανήκει στη συντηρητική πτέρυγα της CDU. Μαζί με την Κλέκνερ και το Λίννεμαν έχουν δημιουργήσει πολλές φορές ζήτημα όσον αφορά στην προσφυγική πολιτική και τους μουσουλμάνους στη Γερμανία. Στα κοινωνικά θέματα και την κοινωνική πολιτική είναι ιδιαίτερα συντηρητικός. Για παράδειγμα είναι υπερ της απαγόρευσης ενημέρωσης για τις αμβλώσεις, ενώ έχει δηλώσει πως ο Hartz IV, η μεταρρύθμιση στο επίδομα ανεργίας που έφερε η ατζένα Στρέντερ και η οποια κατέστησε ιδιαίτερα δύσκολο να πάρει κανείς το επίδομα ανεργίας, δε συνεπάγεται φτώχεια.

Ο φιλόδοξος 38χρονος πιστεύει ότι έχει ελπίδες καθώς εκπροσωπεί μία συντηρητική στροφή στη λογική: Οποιοις έχει μπουχτίσει με τη Μέρκελ, στηρίζει Σπαν. Το σενάριο της εκλογής του φοβίζει τις Βρυξέλλες, κυρίως λόγω της στάσης του στο προσφυγικό.

Ντάνιελ Γκίντερ: Στο πλευρό της Μέρκελ για το προσφυγικό

Όταν αναδείχθηκε πρωθυπουργός του Σλέσβιχ- Χόλσταιν το 2017, ο Ντάνιελ Γκίντερ ήταν ο νεότερος επικεφαλής κυβέρνησης στη Γερμανία. Στο μεταξύ ο 45χρονος αναδείχθηκε ένας απο τους πιο στενούς συνεργάτες της Μέρκελ.

Ηγείται στο Κίελο μίας τοπικής κυβέρνησης Τζαμάικα χωρίς προβλήματα. Θεωρείται ένα από τα κεντρώα στελέχη, καθώς ήταν από τους πρώτους που είχαν υποστηρίξει το γάμο για τα ομόφυλα ζευγάρια και είχε στηρίξει την πολιτική της Μέρκελ στο προσφυγικό ξεκάθαρα κατά την ενδοκυβερνητική κρίση του περασμένου καλοκαιριού. Έδειξε έτσι την πίστη και την αφοσίωση του, καθώς ανήκει άλλωστε στο στενό κύκλο της καγκελαρίου και ελπίζει πως όποιος θέλει να δει ένα νέο πρόσωπο, αλλά βασικά θέλει να συνεχιστεί η πορεία που χάραξε η Μέρκελ θα μπορούσε να τον στηρίξει.

Αρμίν Λασέτ: Ο εκλεκτός του Σρέντερ που θέλει διαζύγιο με την CSU

Ο πρωθυπουργός της Ρηνανίας Βεσφαλίας- Αρμίν Λασέτ έχει σταθεί  στο πλευρό της Μέρκελ πολλάκις. Εχει βρεθει όμως και ο ίδιος στο μάτι του κυκλώνα με την υπόθεση της παράνομης απέλασης του ισλαμιστή Sami A και την εκκαθάριση του Ηambacher Forsts.

Μέλος της CDU από το 1979, έχει διατελέσει μέλος της Βουλής της Βόννης και από το 2017 είναι πρωθυπουργός στη Ρηνανία- Βεσφαλία όπου ηγείται ενός συνασπισμού με τους Ελεύθερους Δημοκράτες. Ο νομικός Λασέτ υπόσχεται μία αυστηρή πολιτική μηδενικής ανοχής στον τομέα της εσωτερικής ασφάλειας και ενισχυση των υποδομών. Αν και λιγότερο προβεβλημένος από τους υπόλοιπους, έχει έναν ενδιαφέροντα θαυμαστή: Ο (σοσιαλδημοκράτης) πρώην καγκελάριος Γκέρχαρντ Σρέντερ τον θεωρεί πιθανό υποψήφιο για την καγικελαρία, εκτιμώντας ότι έχει καλές διασυνδέσεις στον οικονομικό τομέα και ταυτόχρονα δίνει έμφαση στο κοινωνικό ζήτημα. Ο Λασετ πάντως δε συμφωνεί πάντα με το αδελφό κόμμα της CSU και έχει πολλές φορές τονίσει ότι η CDU θα μπορούσε πολύ γρηγορα να φτιάξει τοπικό παράρτημα και στη Βαυαρία.