Πώς το πολιτικό αδιέδοξο στη Γαλλία απειλεί ολόκληρη την Ευρώπη

Η Ευρώπη αντιμετώπιζε ήδη ένα εκρηκτικό κοκτέιλ εξελίξεων. Από τον πόλεμο του Βλαντιμίρ Πούτιν στην Ουκρανία και την επίθεση του Ντόναλντ Τραμπ στο παγκόσμιο εμπόριο μέχρι την άνοδο των ακροδεξιών λαϊκιστών σε όλη την ήπειρο.

Και μετά ήρθε η πτώση της γαλλικής κυβέρνησης. Ξανά. Αυτή τη φορά, μόλις 14 ώρες μετά την ανάληψη της εξουσίας, προκαλώντας πανικό στις αγορές με την προοπτική νέων εκλογών που θα μπορούσαν να φέρουν την ακροδεξιά στην εξουσία πιο κοντά από ποτέ.

Στις Βρυξέλλες και άλλες ευρωπαϊκές πρωτεύουσες, διπλωμάτες και αξιωματούχοι ανησυχούν πως η ηγεσία του Εμανουέλ Μακρόν, σε κρίσιμα διεθνή ζητήματα όπως η Ουκρανία και η Γάζα, ενδέχεται να πληγεί σοβαρά. Κάποιοι μάλιστα εκτιμούν πως η οικονομία της ευρωζώνης βρίσκεται σε κίνδυνο, εξαιτίας της πολιτικής αστάθειας στη Γαλλία.

“Η Γαλλία είναι υπερβολικά μεγάλη για να αποτύχει, και αυτή η ασταθής πολιτική κατάσταση θέτει σε κίνδυνο όλη την Ευρωζώνη”, δήλωσε στο Politico διπλωμάτης από χώρα της ΕΕ, ο οποίος μίλησε υπό το καθεστώς ανωνυμίας, για να σχολιάσει την εσωτερική κατάσταση άλλης χώρας. “Είναι το κύριο θέμα συζήτησης σε όλη την Ευρώπη αυτή τη στιγμή”.

Η Γαλλία, άλλωστε, δεν είναι μια τυχαία χώρα. Είναι η δεύτερη μεγαλύτερη οικονομία στην ΕΕ, μέλος του G7, η μόνη πυρηνική δύναμη της ΕΕ και μόνιμο μέλος του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ. Εξίσου σημαντικό είναι πως, υπό την ηγεσία του Μακρόν, η Γαλλία είχε αναδειχθεί σε μια πολιτική δύναμη-κλειδί στην ΕΕ, με τη Γερμανία να είναι η  μόνη χώρα που την ανταγωνίζεται σε ισχύ.

Την ίδια ώρα, ο Μακρόν προσπαθεί να αναχαιτίσει την άνοδο της Λεπέν, η οποία σταθερά προηγείται στις δημοσκοπήσεις, ενώ καλείται να αντιμετωπίσει και το τεράστιο δημοσιονομικό έλλειμμα της Γαλλίας. Ωστόσο, οι κυβερνήσεις του δεν κατάφεραν να περάσουν από το κοινοβούλιο μέτρα για τον περιορισμό των δημόσιων δαπανών. Ένα παρατεταμένο πολιτικό αδιέξοδο που αυξάνει ολοένα και περισσότερο την πιθανότητα νέων βουλευτικών εκλογών πριν από το τέλος του έτους, φέρνοντας επιπλέον μήνες αβεβαιότητας.

Πολλοί θεωρούν μάλιστα πιθανό το σενάριο της πρόωρης παραίτησης Μακρόν, παρά το γεγονός ότι η θητεία του λήγει το 2027.

Πάντως, κάθε πιθανό σενάριο αποδυνάμωσης του Μακρόν, σύμφωνα με το Politico, φέρνει πιο κοντά την Εθνική Συσπείρωση της Μαρίν Λεπέν στην εξουσία, με ό,τι αυτό συνεπάγεται για την πολιτική σκηνή στην Ευρώπη. Γι’ αυτό και οι διπλωμάτες και οι αξιωματούχοι της ΕΕ φοβούνται πως αυτή η πολιτική αστάθεια θέτει σε κίνδυνο την ίδια την ευρωζώνη.

Αντιδρούν οι αγορές

Τη Δευτέρα, οι επενδυτές στις γαλλικές αγορές και αλλού αντέδρασαν με ανησυχία στην δραματική κατάρρευση της 14ωρης κυβέρνησης του Sébastien Lecornu. Οι γαλλικές μετοχές και τα κρατικά ομόλογα υποχώρησαν και το ευρώ αποδυναμώθηκε έναντι του δολαρίου. Ο δείκτης αναφοράς CAC 40 της Γαλλίας σημείωσε πτώση 1,4%.

“Υπάρχουν ήδη πολλές ανησυχίες γύρω από την οικονομία της Ευρωζώνης”, δήλωσε κυβερνητικός αξιωματούχος από χώρα της Ευρωζώνης. “Πραγματικά δεν χρειαζόμαστε καθόλου κάτι τέτοιο”, σημείωσε.

Εσωτερικά, οι Γάλλοι αξιωματούχοι προσπάθησαν να υποβαθμίσουν τους κινδύνους. Ένας από αυτούς δήλωσε στο Politico, ότι παρά την «πολυπλοκότητα» υπάρχει ακόμα «πιλότος στο πιλοτήριο» του υπουργείου Οικονομικών και ότι οι αγορές δεν πρέπει να αντιδρούν υπερβολικά. Αμφίβολο το αν κατάφερε να πείσει κάποιον η εν λόγω τοποθέτηση.

“Οι προσπάθειες του Προέδρου Μακρόν τα τελευταία οκτώ χρόνια ήταν να δείξει ότι η Γαλλία είναι ο πιο ελκυστικός τόπος στην Ευρώπη για επενδύσεις”, δήλωσε ο Grégoire Roos, διευθυντής προγραμμάτων για την Ευρώπη και τη Ρωσία στο think tank Chatham House στο Λονδίνο.

“Αυτή τη στιγμή, δεδομένης της απόλυτης έλλειψης πολιτικής σταθερότητας και φορολογικής διαφάνειας, δεν βλέπω κανέναν σημαντικό διεθνή επενδυτή να επιλέγει τη Γαλλία”, πρόσθεσε.

“Εξασθενεί” και ο Μακρόν

Στις Βρυξέλλες, ορισμένοι διπλωμάτες της ΕΕ ήδη γράφουν την πολιτική νεκρολογία του Μακρόν.

Αφού ανέβηκε στην εξουσία το 2017 και έσπασε τα κατεστημένα της γαλλικής πολιτικής, τώρα φαίνεται ένας αποδυναμωμένος ηγέτης, η επιρροή του οποίου στις Βρυξέλλες εξασθενεί γρήγορα, υποστηρίζουν.

Έτερος διπλωμάτης της ΕΕ μίλησε για την “κληρονομιά” του Μακρόν ως ισχυρού στοχαστή που έφερε πολλές ιδέες για την προώθηση της αλλαγής στην Ευρώπη και έπεισε άλλους ηγέτες να τις υιοθετήσουν.

Η έννοια της “στρατηγικής αυτονομίας”, που καθιστά την ΕΕ πιο αυτάρκη οικονομικά και σε αμυντικό επίπεδο, γεννήθηκε πριν από χρόνια στο Παρίσι, σημείωσε ο διπλωμάτης.

Με τον πρόεδρο Τραμπ να απομακρύνει πλέον τις ΗΠΑ από την Ευρώπη, αυτή η ιδέα έχει ωριμάσει στις Βρυξέλλες. “Δεν υπάρχουν πολλοί ηγέτες που είναι πρόθυμοι και ικανοί να σκέφτονται πέντε ή ακόμα και δύο χρόνια μπροστά”, πρόσθεσε. “Αυτός (σ.σ. ο Μακρόν ήταν πολύ καλός σε αυτό”.

Ο Μακρόν, φυσικά, εξελέγη για να παραμείνει στην εξουσία μέχρι το 2027 και, παρά τις εικασίες, δεν έχει δώσει ένδειξη ότι θα παραιτηθεί. Ωστόσο, αν παραμείνει ενδεχομένως η επιρροή της Γαλλίας στις συζητήσεις και την ανάπτυξη πολιτικής της ΕΕ να μειωθεί.

Οι συζητήσεις μεταξύ των υπουργών Οικονομικών για τον προϋπολογισμό της ΕΕ θα ήταν πολύ πιο εύκολο να διαμορφωθούν από τη Γαλλία, για παράδειγμα, εάν μπορούσε να στέλνει σταθερά τον ίδιο υπουργό στις συναντήσεις με τους ομολόγους του στις Βρυξέλλες, εξήγησε ο διπλωμάτης. Ωστόσο, οι επαναλαμβανόμενες αλλαγές προσωπικού στο Παρίσι καθιστούν πολύ πιο δύσκολο για τη γαλλική θέση να διατηρήσει την επιρροή της.

Από την άλλη πλευρά, οι πρόωρες εκλογές θα μπορούσαν να θέσουν σε κίνδυνο τον επόμενο μακροπρόθεσμο προϋπολογισμό της ΕΕ. Οι εθνικές κυβερνήσεις που συζητούν τον προϋπολογισμό, είχαν θέσει μια άτυπη προθεσμία για επίτευξη συμφωνίας πριν από τις γαλλικές εκλογές του 2027, δεδομένου του κινδύνου η Λεπέν να εκτροχιάσει τη συζήτηση, δήλωσε ο ανώτερος αξιωματούχος της ευρωζώνης που αναφέρθηκε παραπάνω.

Σημαντικό πλήγμα ενώ η ακροδεξιά καραδοκεί

Ο Μακρόν έχει διαδραματίσει κεντρικό ρόλο στις ευρωπαϊκές προσπάθειες για την υποστήριξη της Ουκρανίας και της ίδιας της ηπείρου έναντι της Ρωσίας, τόσο προτρέποντας τους ομολόγους του να κάνουν περισσότερα για να εξοπλίσουν την Ευρώπη, όσο και συντονίζοντας τους συμμάχους.

Η κοινή του πρωτοβουλία με τον Βρετανό Πρωθυπουργό, Κιρ Στάρμερ, για τη συγκρότηση μιας “συμμαχίας των προθυμών” παραμένει η μόνη επιλογή όταν πρόκειται για την υποστήριξη οποιασδήποτε ενδεχόμενης ειρηνικής συμφωνίας στην Ουκρανία. «Δεν είναι καλό για την ΕΕ να βρίσκεται σε αναταραχή ένα από τα μεγαλύτερα κράτη μέλη, ειδικά στην τρέχουσα κατάσταση ασφάλειας», δήλωσε ο ίδιος αξιωματούχος της ευρωζώνης.

Μια στιβαρή “γαλλο-γερμανική μηχανή” – με δυνατούς ηγέτες που συνεργάζονται στο Παρίσι και το Βερολίνο – θεωρείται παραδοσιακά απαραίτητη για να καταστεί η ΕΕ ισχυρή και αποτελεσματική. Οι δυσκολίες του Μακρόν καθιστούν αυτόν τον στόχο πολύ πιο δύσκολο, ακόμα και με έναν νέο ηγέτη στη Γερμανία, τον Φρίντριχ Μερτς, ο οποίος θεωρείται από τις Βρυξέλλες πολύ πιο δυναμικός από τον προκάτοχό του.

Γάλλος αξιωματούχος από το υπουργικό γραφείο ενός απερχόμενου υπουργού αναγνώρισε επίσης το πρόβλημα. “Οι εξελίξεις καθιστούν τη Γαλλία “απούσα” τη στιγμή που η Ρωσία εισβάλλει σε ευρωπαϊκά εδάφη, που η Κίνα έχει βιομηχανική πλεονάζουσα παραγωγική ικανότητα και που οι Ηνωμένες Πολιτείες του Τραμπ συνεχίζουν να κάνουν ανόητα πράγματα”, δήλωσε ο αξιωματούχος, ο οποίος επίσης διατήρησε την ανωνυμία του. “Νομίζω ότι η ηγεσία της Γαλλίας θα λείψει. Είναι αδύνατο για τη Γαλλία να δώσει αυτό που έχει να προσφέρει κάτω από αυτές τις συνθήκες”.

Και έπειτα τίθεται το ερώτημα του τι, ή ποιος θα ακολουθήσει. Εάν ο Μακρόν προκηρύξει νέες εκλογές, η γαλλική ακροδεξιά αναμένεται να κερδίσει, αν και το ποσοστό του RN στις δημοσκοπήσεις παρέμεινε σε γενικές γραμμές σταθερό, μεταξύ 30% και 32%, από τις βουλευτικές εκλογές του 2024.

Η ακροδεξιά στην Ευρώπη έχει ενισχυθεί από τις δυσκολίες του Μακρόν, ακόμα και πριν από την κατάρρευση της κυβέρνησης τη Δευτέρα. Η Λεπέν, η “νονά” της Εθνικής Συσπείρωσης, γιόρτασε τη νίκη του δεξιού-λαϊκιστή Αντρέι Μπάμπις στις εκλογές της περασμένης εβδομάδας στην Τσεχική Δημοκρατία και χρησιμοποίησε την κρίση της Δευτέρας για να επαναλάβει τις εκκλήσεις της για νέες εκλογές.

Ο Γκερτ Βίλντερς, ο παλιός ακροδεξιός Ολλανδός που κέρδισε τις περισσότερες έδρες στις τελευταίες εκλογές στην Ολλανδία, προειδοποίησε νωρίτερα φέτος “όλους τους παλιούς ηγέτες”, συμπεριλαμβανομένου του Μακρόν, πως “ο χρόνος σας τελείωσε”.