ΜΠΟΡΕΙ ΕΝΑ ΜΩΡΟ Η ΕΝΑ ΠΑΙΔΙ ΝΑ ΕΙΝΑΙ VEGAN;

Η συζήτηση γύρω από τη φυτοφαγική διατροφή συνεχίζει να προκαλεί ενδιαφέρον και ερωτήματα, ειδικά όταν αφορά εγκύους, βρέφη και παιδιά. Πολλοί ανησυχούν για το αν μια vegan διατροφή μπορεί να καλύψει πλήρως τις θρεπτικές ανάγκες των παιδιών ή της μητέρας κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης. Η ανάγκη για έγκυρη ενημέρωση και πρακτικές συμβουλές είναι πιο επιτακτική από ποτέ, ειδικά σε μια εποχή που η φυτοφαγική διατροφή γίνεται όλο και πιο δημοφιλής και συχνά βρίσκεται στο επίκεντρο σχολίων και περιορισμών.

Η Σοφία Κανέλλου, Διαιτολόγος – Διατροφολόγος MSc (Med Sci) Whole Food Plant Based Nutrition, Pediatric Nutrition MSc, SOS Approach Feeding Therapist, μιλά στο NEWS 24/7 με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα Αυστηρής Χορτοφαγίας, που γιορτάζεται κάθε χρόνο την 1η Νοεμβρίου. Η συζήτηση επικεντρώνεται στη φυτοφαγική διατροφή σε εγκυμοσύνη, βρέφη και παιδιά, με στόχο να αποσαφηνίσει μύθους και παρανοήσεις.

Σύμφωνα με την ειδικό, μια σωστά σχεδιασμένη φυτοφαγική διατροφή μπορεί να καλύψει πλήρως τις αυξημένες ανάγκες σε σίδηρο και ασβέστιο κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης. Με τη χρήση συμπληρωμάτων όπως η βιταμίνη B12 και η βιταμίνη D, εξασφαλίζεται η επάρκεια τόσο για τη μητέρα όσο και για το έμβρυο. Όταν έρθει η στιγμή για τις στερεές τροφές, τα μωρά μπορούν να ξεκινήσουν μια vegan διατροφή με ασφαλή και θρεπτικά τρόφιμα, όπως όσπρια, δημητριακά, λαχανικά και προϊόντα σόγιας, χωρίς ανάγκη ζωικών προϊόντων. Τα παιδιά μπορούν να αναπτυχθούν φυσιολογικά, λαμβάνοντας επαρκή πρωτεΐνη, βιταμίνες και μέταλλα, αρκεί η διατροφή τους να περιλαμβάνει καθημερινά φρούτα, λαχανικά, όσπρια, δημητριακά και ξηρούς καρπούς στην κατάλληλη μορφή. Παράλληλα, η σωστή οργάνωση των γευμάτων και η εκπαίδευση των παιδιών να χειρίζονται κοινωνικά σχόλια ή ερωτήσεις σχετικά με τη διατροφή τους αποτελούν σημαντικά εργαλεία για την υγιή ανάπτυξη και την κοινωνική τους ενσωμάτωση.

-Κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης, μπορεί μια γυναίκα που ακολουθεί βίγκαν διατροφή να καλύψει πλήρως τις ανάγκες της και του εμβρύου;

Η εγκυμοσύνη είναι μια από τις πιο έντονες και απαιτητικές περιόδους στη ζωή μιας γυναίκας, με πολλές παραμέτρους που πρέπει να ληφθούν υπόψη. Θέλω να τονίσω πως είτε μια γυναίκα ακολουθεί χορτοφαγική διατροφή είτε παμφαγική, οι κίνδυνοι και οι απαιτήσεις παραμένουν οι ίδιες. Εκείνο που χρειάζεται είναι σωστός σχεδιασμός και κατάλληλη διατροφική υποστήριξη, ώστε να καλυφθούν όλες οι ανάγκες και να έρθει στον κόσμο ένα υγιές παιδί.

Υπάρχουν συγκεκριμένα θρεπτικά συστατικά που είναι κρίσιμα κατά την εγκυμοσύνη, όπως ο σίδηρος. Πολλές γυναίκες παρουσιάζουν έλλειψη σιδήρου και χρειάζονται συμπλήρωμα, και σε αυτό το σημείο μια σωστά οργανωμένη διατροφή μπορεί να βοηθήσει σημαντικά στην κάλυψη των αναγκών. Παράλληλα, οι αυξημένες ανάγκες σε ασβέστιο μπορούν επίσης να καλυφθούν μέσω μιας πλήρους φυτικής διατροφής, χωρίς απαραίτητα γαλακτοκομικά προϊόντα. Τροφές όπως προϊόντα σόγιας, τόφου, γιαούρτι σόγιας, μπρόκολο, αμύγδαλα, ταχίνι και αποξηραμένα σύκα αποτελούν πολύ καλές πηγές ασβεστίου.

-Είναι ασφαλές ένα βρέφος να ακολουθεί βίγκαν διατροφή;

Όταν ένα βρέφος γεννιέται σε ένα περιβάλλον όπου τουλάχιστον η μητέρα είναι vegan, μπορεί πολύ φυσικά να ξεκινήσει τη ζωή του με vegan διατροφή. Εφόσον οι γονείς ακολουθούν μια φυτοφαγική διατροφή, δεν υπάρχει ανάγκη το παιδί να καταναλώνει κρέας. Όταν, περίπου στους 6 μήνες, θα ξεκινήσει τις πρώτες στερεές τροφές, του δείχνουμε ποιες τροφές τρώει η οικογένεια και ποιες είναι ασφαλείς για εκείνο, ακολουθώντας πάντα την αναπτυξιακή του πορεία και εισάγοντας τις τροφές με τις κατάλληλες κοπές. Ουσιαστικά, το βρέφος μαθαίνει να τρέφεται όπως τρέφεται η οικογένεια.

Εάν στο σπίτι δεν καταναλώνονται ζωικά τρόφιμα, δεν υπάρχει λόγος να προτείνουμε στο μωρό τροφές ζωικής προέλευσης. Ο θηλασμός πρέπει οπωσδήποτε να συνεχιστεί μέχρι τουλάχιστον τον πρώτο χρόνο, γιατί καλύπτει σημαντικές θρεπτικές ανάγκες, ενώ οι στερεές τροφές έρχονται συμπληρωματικά.

Μια σωστά σχεδιασμένη φυτική διατροφή μπορεί να καλύψει τις αυξημένες ανάγκες αυτής της περιόδου, προσφέροντας επαρκές ασβέστιο, σίδηρο και όλα τα απαραίτητα θρεπτικά στοιχεία. Είναι σημαντικό να ξεκαθαρίσουμε ότι το αφήγημα “η vegan διατροφή για βρέφη είναι επικίνδυνη” είναι λανθασμένο. Μια διατροφή γίνεται επικίνδυνη μόνο όταν δεν παρέχει τα απαραίτητα θρεπτικά συστατικά – για παράδειγμα, αν κάποιος έδινε στο μωρό μόνο καρότο, φυσικά δεν θα επρόκειτο για σωστά σχεδιασμένη διατροφή, παρότι θα είχε τον τίτλο “vegan”.

-Μπορεί ένα παιδί να αναπτυχθεί φυσιολογικά με βίγκαν διατροφή; Ποια θρεπτικά στοιχεία χρειάζονται ιδιαίτερη προσοχή;

Όσον αφορά το παιδί, με μια σωστά σχεδιασμένη vegan διατροφή μπορεί να αναπτυχθεί απολύτως φυσιολογικά. Οι πιο σύγχρονες μελέτες αναδεικνύουν τη φυτοφαγική διατροφή ως την πιο βιώσιμη αλλά και μια από τις πιο υγιεινές επιλογές, αρκεί να πληρούνται δύο βασικές προϋποθέσεις: επάρκεια θερμίδων και ποικιλία τροφών. Δεν αρκεί να τρώμε μόνο καρότο ή μακαρόνια με σάλτσα ντομάτας· όμως, αν προσθέσουμε τόφου και άλλες πηγές πρωτεΐνης, μπορούμε να καλύψουμε σε μεγάλο βαθμό τις ανάγκες μας σε θρεπτικά συστατικά.

Εξίσου σημαντικός είναι ο ρόλος των συμπληρωμάτων που, σύμφωνα με τα ερευνητικά δεδομένα, είναι απαραίτητα στη σύγχρονη κοινωνία, όπως η βιταμίνη B12 και η βιταμίνη D. Όσον αφορά τη Β12, δεν είναι αναγκαία για όσους τρώνε ζωικά, καθώς χορηγείται στα ζώα υποχρεωτικά μέσω συμπληρωμάτων. Εντούτοις, πολλές φορές παρατηρείται έλλειψη ακόμη και σε κρεατοφάγους. Όσο για τη βιταμίνη D, τη συνθέτουμε μέσω της έκθεσης στον ήλιο· όμως, όταν ζούμε σε πόλη και δεν έχουμε επαρκή ηλιοφάνεια, είναι συχνά απαραίτητη η συμπληρωματική λήψη της.

-Πώς μπορούν οι γονείς να οργανώσουν τα καθημερινά γεύματα ενός παιδιού που είναι βίγκαν ώστε να καλύπτονται όλες οι θρεπτικές ανάγκες του;

Οι γονείς μπορούν να οργανώσουν τα γεύματα του παιδιού τους με meal prep, δηλαδή προετοιμάζοντας γεύματα για τις επόμενες μέρες ή για ολόκληρη την εβδομάδα. Είναι χρήσιμο να έχουν 2–3 συνταγές που επαναλαμβάνονται, ώστε να εξασφαλίζεται ποικιλία αλλά και ευκολία στην προετοιμασία. Κάθε γεύμα θα πρέπει να περιλαμβάνει τις πέντε βασικές ομάδες τροφίμων: φρούτα, λαχανικά, όσπρια, δημητριακά, καθώς και ξηρούς καρπούς και σπόρους. Ο συγκεκριμένος κανόνας βοηθά τους γονείς να σχεδιάζουν σωστά τα γεύματα και να διασφαλίζουν ότι καλύπτονται όλες οι θρεπτικές ανάγκες του παιδιού.

-Ποιες είναι οι πιο συχνές παρανοήσεις ή φόβοι γύρω από τη φυτοφαγική διατροφή στα παιδιά και πώς απαντάτε;

Οι πιο συχνοί μύθοι και φόβοι γύρω από τη vegan διατροφή στα παιδιά είναι ότι δεν θα καλύψουν τις ανάγκες τους σε θρεπτικά συστατικά ή πρωτεΐνη, ή ότι θα αρρωστήσουν. Στην πραγματικότητα, με σωστό σχεδιασμό και παρακολούθηση της διατροφής, των εξετάσεων αίματος και της ανάπτυξης, τα παιδιά δεν εμφανίζουν ελλείψεις. Η επάρκεια σε πρωτεΐνη εξασφαλίζεται μέσω οσπρίων και προϊόντων σόγιας, όπως το τόφου, και είναι σημαντικό να περιλαμβάνονται καθημερινά στα γεύματα, όχι μόνο σε εβδομαδιαία βάση. Παράλληλα, η φυτοφαγική διατροφή ενισχύει το ανοσοποιητικό σύστημα, χάρη στα αντιοξειδωτικά και τις βιταμίνες που παρέχει, και συμβάλλει στην πρόληψη τόσο των μη μεταδιδόμενων όσο και των μεταδιδόμενων νοσημάτων.

-Πώς μπορούν οι γονείς να υποστηρίξουν το παιδί τους όταν δέχεται ερωτήσεις, σχόλια ή κριτική από φίλους, συμμαθητές ή συγγενείς για τη φυτοφαγική διατροφή του;

Όσον αφορά το πώς μπορούν οι γονείς να υποστηρίξουν το παιδί τους όταν δέχεται ερωτήσεις, σχόλια ή κριτική για τη φυτοφαγική διατροφή του, η βασική αρχή είναι οι γονείς να μάθουν στα παιδιά να σέβονται τη διαφορετικότητα και να αντιδρούν με ενσυναίσθηση. Δηλαδή, να κατανοούν τα αρνητικά σχόλια χωρίς να κρίνουν το παιδί που τα κάνει, αλλά να μαθαίνουν να λένε «Λυπάμαι που συνέβη αυτό» ή να παραμένουν ήρεμα. Με αυτόν τον τρόπο, τα παιδιά αποκτούν εργαλεία για να υποστηρίζουν τον εαυτό τους και τις επιλογές τους, νιώθοντας σιγουριά για τις διατροφικές τους αποφάσεις και κατανοώντας ότι οι επιλογές τους είναι αποδεκτές, ακόμη κι αν διαφέρουν από αυτές των γύρω τους.

Τα παιδιά μαθαίνουν ότι η διαφορετικότητα υπάρχει παντού: κάποιοι τρώνε κρέας, κάποιοι όχι, κάποιοι έχουν διαφορετικό χρώμα δέρματος, διαφορετική γλώσσα ή κουλτούρα, και όλα αυτά είναι φυσιολογικά. Όταν κατανοούν ότι το να είσαι διαφορετικός δεν είναι κάτι αρνητικό αλλά κάτι που φέρνει αξία, μπορούν να ανταποκριθούν καλύτερα στις ερωτήσεις και τα σχόλια των άλλων.

-Πόσο εύκολο είναι στην Ελλάδα να εφαρμόσει μια οικογένεια σωστά σχεδιασμένη φυτική διατροφή και πώς μπορούν οι γονείς να διαχειριστούν τυχόν δυσκολίες σε σχολεία ή κοινωνικά πλαίσια;

Στην Ελλάδα, η εφαρμογή μιας σωστά σχεδιασμένης φυτικής διατροφής για τα παιδιά είναι αρκετά δύσκολη, κυρίως στα σχολεία. Πολλά σχολεία δεν επιτρέπουν να φέρνεις φαγητοδοχείο (ταπεράκι) από το σπίτι για λόγους υγειονομικούς, με αποτέλεσμα το παιδί να τρέφεται μόνο με ό,τι προσφέρει το κυλικείο, που συχνά περιλαμβάνει ζωικά προϊόντα ή περιορισμένες επιλογές. Μόνο σε περίπτωση που το παιδί έχει διαγνωσμένη αλλεργία σε συγκεκριμένες τροφές, όπως γαλακτοκομικά ή κρέας, μπορεί να φέρει τροφή από το σπίτι. Για να γίνει αυτό, απαιτείται ιατρική βεβαίωση από παιδίατρο ή διατροφολόγο.

Παράλληλα, οι γονείς μπορούν να οργανώσουν το παιδικό μενού στο σπίτι με σωστό προγραμματισμό και ποικιλία, ώστε να καλύπτονται οι ανάγκες του παιδιού τόσο σε θρεπτικά συστατικά όσο και σε ενέργεια. Ταυτόχρονα, μπορούν να υποστηρίζουν το παιδί κοινωνικά, διδάσκοντάς του πώς να διαχειρίζεται τέτοιες καταστάσεις με αυτοπεποίθηση και ενσυναίσθηση.