ΠΟΣΕΣ ΩΡΕΣ ΜΕΤΑ ΤΟ ΦΑΓΗΤΟ ΚΑΙ ΤΟ ΑΛΚΟΟΛ ΞΑΝΑΜΠΑΙΝΟΥΜΕ ΣΤΗ ΘΑΛΑΣΣΑ
Ο καρδιολόγος Βασίλης Πανής δίνει τα SOS προκειμένου να περνάμε όλη την ημέρα μας στη θάλασσα, χωρίς να ρισκάρουμε την υγεία μας.
Η ώρα της μεγάλης φυγής έφτασε. Ή φτάνει. Ή τέλος πάντων, μετράτε αντίστροφα για την καλοκαιρινή άδεια.
Πράγμα που σημαίνει ότι πλησιάζει η ώρα που θα περνάτε σε μια παραλία, το μεγαλύτερο μέρος της ημέρας. Εκεί θα τρώτε, εκεί θα πίνετε, εκεί θα δροσίζεστε με βουτιές στη θάλασσα, είτε κάνετε απόδραση, είτε όχι.
Κάποιοι προετοιμάσαμε το έδαφος για εσάς. Έχουμε δηλαδή, πάρει ήδη άδεια. Να το κάνω λίγο προσωπικό, για να καταλήξουμε κάπου;
Σε μια από τις ημέρες που πέρασα σε παραλία του Ιονίου, μπερδεύτηκα με όσα άκουγα να λένε οι γονείς στα παιδιά τους, για το χρόνο που έπρεπε να περιμένουν για να κάνουν μια βουτιά μετά το φαγητό. Είδα παιδιά να τρώνε ένα ταπεινό σάντουϊτς.
Είδα και παιδιά να καταβροχθίζουν -μαζί με τους γονείς τους- σουβλάκια, σαλάτες, πατάτες,… you name it.
Μετά την τελευταία μπουκιά, σηκώνονταν από τις ξαπλώστρες και κατευθύνονταν προς τη θάλασσα.
Οι γονείς ανέκοπταν την πορεία, θυμίζοντας πως για το καλό τους έπρεπε να περιμένουν μισή ώρα. Άλλοι πρότειναν τρεις και επέτρεπαν μόνο το πλατσούρισμα στην ακρογιαλιά. Κάθε απόπειρα παραβίασης του ορίου, συνοδευόταν με ένα “μην πας στα βαθιά” σε ακραία ντεσιμπέλ.
Δεν ήταν εύκολες αυτές οι ώρες. Πολύ περισσότερο από την στιγμή που τελικά, ξέχασα και αυτά που ήξερα. Πόση ώρα μετά το φαγητό κάνουμε τις βουτιές μας; Και πόση ώρα μετά το αλκοόλ, το οποίο καταναλώνουν εν αφθονία ενήλικες στις παραλίες;
Για να πάρω τις σωστές απαντήσεις, επικοινώνησα με τον Δρ Βασίλειο Πανή, ο οποίος έδωσε όλα τα SOS.
Ο μύθος, του μύθου, ω μύθε για το κολύμπι στη θάλασσα μετά το φαγητό
«Το “απαγορεύεται να μπεις στη θάλασσα, αφού έχεις φάει” είναι περισσότερο αστικόςμύθος, παρά πραγματικός κίνδυνος» λέει ο ειδικός, «δεν πρόκειται για επιστημονικά τεκμηριωμένη πληροφορία.
Η πεποίθηση πηγάζει από την ιδέα ότι κατά την πέψη, η ροή του αίματος εκτρέπεται προς το στομάχι και τα σπλάχνα και έτσι προκαλούνται κράμπες στα άκρα, αδυναμία κίνησης και πνιγμός.
Στην πραγματικότητα, κατά τη διάρκεια της πέψης, δηλαδή μισή με μια ώρα μετά το φαγητό, το αίμα μας πάει πιο πολύ στα σπλάχνα για να πάρει τις θρεπτικές ουσίες -διαλύεται η τροφή μέσα στο έντερο και αυτές απορροφούνται. Έτσι, χάνουμε λίγο περιφερική αιμάτωση.
Είναι ο λόγος που μας πιάνει υπνηλία μετά το φαγητό.
Δεν μπορούμε να αιματώσουμε καλά τους μυς μας και για αυτό δεν έχουμε δυνάμεις να κολυμπήσουμε ή να ανταπεξέλθουμε σε δύσκολες συνθήκες κολύμβησης.
Πολλοί οργανισμοί, όπως ο Αμερικάνικος Ερυθρός Σταυρός, το GoodRx, και η Dignity Ηealth έχουν διαψεύσει αυτό το μύθο. Έχει φανεί ότι το σώμα μας είναι ικανό να διατηρήσει την ροή του αίματος στους μυς και το πεπτικό σύστημα ταυτόχρονα».
Τι ισχύει για το μισάωρο που προτείνουν οι μητέρες στα παιδιά τους;
«Κυρίως έχει να κάνει με την υπνηλία. Ο μεγαλύτερος κίνδυνος στη θάλασσα είναι να κάνουμε μικρή εισρόφηση, να “ρουφήξουμε” νερό και να πνιγούμε από αυτό.
Ο πνιγμός είναι η επικινδυνότητα».
Ο καρδιολόγος εξηγεί πως όταν κάποιος έχει φάει και μπει στη θάλασσα, αυξάνεται η πίεση που ασκείται στο στομάχι, το οποίο είναι μαλακός ιστός και για αυτό “νιώθει” την υδροστατική πίεση της θάλασσας. Όταν έχουμε μια κοιλότητα που είναι ρευστή, όσο πιο βαθιά πάμε, τόσο αυξάνεται η πίεση, καθώς το νερό είναι πιο βαρύ.
Αυτό μπορεί να προκαλέσει εμετό. Αν κάποιος κάνει εμετό μέσα στο νερό, αναγκαστικά θα προσπαθήσει να πάρει ανάσα και έτσι προκύπτει ο κίνδυνος εισρόφησης. Επειδή είμαστε υποβρύχια, δεν μπορούμε να σκύψουμε μπροστά όπως φεύγει το υγρό. Το εισροφούμε και πάει στους πνεύμονες.
«Ο πνιγμός είναι μια από τις κύριες αιτίες ακούσιων τραυματισμών και θανάτων παγκοσμίως, στους ενήλικες και στα παιδιά. Οι περισσότερες μελέτες δείχνουν ότι σχετίζονται με την μειωμένη εμπειρία σε υδάτινα περιβαλοντα.
Οι άνδρες και οι κάτοικοι αγροτικών περιοχών είχαν σταθερά πολύ υψηλότερους ρυθμούς θνησιμότητας από πνιγμό σε σύγκριση με τις γυναίκες και τους κατοίκους αστικών περιοχών».
«Ιδιαίτερα στα παιδιά κάτω των 4 ετών ο πνιγμός αποτελεί την πιο συχνή αιτία ακούσιου τραυματισμού και θανάτου.
«Η συμμετοχή σε μαθήματα κολύμβησης συνδέθηκε με μείωση του κινδύνου πνιγμού κατά 88%, σε παιδιά ηλικίας 1 έως 4 ετών. Η εκπαίδευση γονέων και επιτηρητών σε μέτρα πρόληψης και πρώτων βοηθειών μετά από πνιγμό μπορεί επίσης να συμβάλει στην αποφυγή ατυχημάτων».
Πόση ώρα διαρκεί τελικά, η πέψη;
«Η πέψη αρχίζει στα 15’’ δευτερόλεπτα αφότου η τροφή φτάσει στο στομάχι μας. Αρχίζει να εκκενώνεται από το στομάχι από 40 λεπτά έως δύο ώρες, αναλόγως και της τροφής. Για παράδειγμα, οι υδατάνθρακες διασπώνται πιο εύκολα από τις πρωτεΐνες.
Αφού φτάσει η τροφή στο έντερο, αρχίζει η απορρόφηση των θρεπτικών συστατικών. Στο πρώτο διάστημα της απορρόφησης νιώθουμε το φούσκωμα στο στομάχι -στην πραγματικότητα, γίνεται στην κοιλιά.
Γενικά, η διαδικασία της ολοκληρωτικής απορρόφησης των θρεπτικών ουσιών μπορεί να διαρκέσει από 24 έως 72 ώρες. Η πέψη, δηλαδή να λιώσει το φαγητό, να αδειάσει το στομάχι και να πάει στο έντερο η τροφή, “κρατάει” μάξιμουμ δυο ώρες».
Εξηγείται ότι επειδή οι ερευνητές δεν μπορούν να ελέγξουν ό,τι είμαστε ικανοί να φάμε στην παραλία (από έναν ξηρό καρπό έως ένα γουρούνι), έχουν δώσει τη γενική οδηγία των δυο ωρών.
Άρα είναι μύθος και οι τρεις ώρες
«Δεν έχει επιστημονική βάση. Είναι θεωρητικό όρια. Μάλλον θεωρούσαν ότι σε τρεις ώρες θα έχει φύγει το φαγητό. Χαρακτηριστικά θα πω ότι ζητώ από τους ανθρώπους στους οποίους κάνω διοισοφάγειο/διαγαστρικό υπερηχογράφημα καρδιάς να είναι τέσσερις ώρες νηστικοί.
Μετά το τετράωρο, το στομάχι είναι άδειο. Έχει μόνο τα υγρά του στομάχου, τα οποία τα παράγει το ίδιο. Δεν έχει τροφές ή υπολείμματα αυτών.
Αν υπάρχει κάποια γαστρεντερίτιδα ή δυσπεψία, δηλαδή δεν έχει ολοκληρωθεί η πέψη φυσιολογικά γιατί κάποιος έχει παθολογικό πρόβλημα τότε πρέπει να αποφεύγεται η κολύμβηση και να συμβουλευτείτε τον ιατρό σας.
«Σαν γενική αρχή, καλό είναι μετά την πέψη να αποφεύγουμε μετά το φαγητό την έντονη άθληση και πιο ειδικά την ενεργή κολύμβηση, γιατί δεν γίνεται τόσο καλή αιμάτωση των μυών μας».
Παρεμπιπτόντως, όταν λέμε “κολύμβηση”, εννοούμε την ενεργή διαδικασία. Όχι το “πλατσούρισμα” του μέσου επισκέπτη σε παραλία.
«Για τον μέσο επισκέπτη της παραλίας δεν υπάρχει επιστημονικά αποδεδειγμένος κίνδυνος. Αν κάποιος κολυμπήσει με γεμάτο στομάχι δεν θα είναι η πιο ευχάριστη διαδικασία, αλλά δεν κινδυνεύει από ανακοπή».
Ποιες είναι οι οδηγίες χρήσης για το αλκοόλ;
«Θα μιλήσω πάλι, σε γενική βάση, για τον γενικό πληθυσμό. Όταν μπαίνουμε στη θάλασσα και είναι κρύο το νερό, τα περιφερικά μας αγγεία κάνουν αγγειοσύσπαση. Δηλαδή, κλείνουν μέσα το κρύο, ώστε να μην χάνει οργανισμός μας θερμότητα.
Το αλκοόλ προκαλεί αγγειοδιαστολή -για αυτό κοκκινίζουν τα μάγουλα μας. Δηλαδή διαστέλλονται τα εσωτερικά όσο και τα επιφανειακά αγγεία.
Έτσι, όταν ανοίγουν τα αγγεία (με το αλκοόλ) κι εμείς μπαίνουμε σε κρύο νερό (που προκαλεί σύσπαση στα αγγεία), μπορεί να διαταχθεί παροδικά η πίεση, να προκληθεί ζάλη η αδιαθεσία.
Είναι σαν να βγαίνουμε απότομα από ένα ζεστό δωμάτιο σε κρύο περιβάλλον, ενώ έχουμε καταναλώσει αλκοόλ. Ο κίνδυνος να πέσει η πίεση απότομα, είναι ο ίδιος».
Πόσο αλκοόλ είναι επισφαλές;
«Με τα υγρά ισχύει ό,τι και με το φαγητό. Δεν μπορούμε να μιλήσουμε για συγκεκριμένες ποσότητες. Το δεδομένο είναι ότι τα υγρά (αλκοόλ, αναψυκτικά, νερό) απορροφώνται πιο γρήγορα από το στομάχι. “Καθαρίζουν” σε μια ώρα.
Ωστόσο, με το αλκοόλ μειώνεται η ισορροπία μας, ο προσανατολισμός, προκαλεί υπερεκτίμηση των δυνατοτήτων μας, μπορεί να προκαλέσει γαστρενετρικές διαταραχές, με συνέπεια τη ζάλη, την αδιαθεσία, την τάση προς εμετό και την εισρόφηση .
Άρα είναι φρόνιμο «και να μην τρώμε και να μην πίνουμε, γιατί το κολύμπι είναι μια άθληση και στην άθληση πρέπει να έχουμε όλες τις σωματικές μας εφεδρείες ενεργές».
Τι ισχύει για ανθρώπους με προϋπάρχουσες καρδιολογικές παθήσεις
Ο Δρ Πανής αναφέρθηκε ειδικά και σε ανθρώπους με προϋπάρχουσες καρδιολογικές παθήσεις «όσοι έχουν προϋπάρχουσες καρδιολογικες παθήσεις όπως η στεφανιαία αθηροσκλήρωση, η μυοκαρδιακή ουλή, οι καναλοπάθειες, η στένωση στεφανιαίας αρτηρίας, η διάχυτη μυοκαρδιακή ίνωση, η στεφανιαία νόσος, η υπετροφική αποφρακτική καρδιομυοπάθεια, η χρόνια περικαρδίτιδα και το σύνδρομο μακρού QT -μεταξύ άλλων- θα πρέπει πάντα να συμβουλεύονται το γιατρό τους πριν την καλοκαιρινή περίοδο, καθώς αυξάνεται η πιθανότητα του αιφνίδιου καρδιακού θανάτου.
Η απότομη βύθιση σε κρύο νερό μπορεί να προκαλέσει απότομη μείωση της σφυγμικής συχνότητας (mammalian diving reflex) και ακόμα και καρδιακή ανακοπή ιδιαίτερα σε αυτά τα άτομα».
