“Παράθυρο” για στοχευμένες παροχές – Στο “ζύγι” τα ρίσκα

Η πιθανότητα νέων παροχών βρίσκεται στο “ραντάρ” της κυβέρνησης, καθώς το κύμα ακρίβειας, αλλά και τα επίπεδα φτώχειας σε μεγάλο τμήμα του πληθυσμού, παραμένουν ως απειλές. Η εκτίμηση για την πορεία της ανάπτυξης, αλλά και η υπεραπόδοση των εισπράξεων φόρων, που φτάνει σε επίπεδο 9μήνου, στο επίπεδο των 3,1 δισεκ. ευρώ, είναι αυτά τα δύο στοιχεία, άλλωστε, που ανοίγουν, εκ των πραγμάτων, “παράθυρο” για συζήτηση κάποιων στοχευμένων μέτρων, την ώρα που η κυβέρνηση έχει τονίσει ότι, σε περιπτώσεις ανάγκης, σταθμίζει τα δεδομένα και λειτουργεί ενισχυτικά σε όσους και όσες έχουν ανάγκη.

Τα “ζητήματα”

Ο πληθωρισμός, άλλωστε, που ειδικά σε βασικά είδη συνεχίζει “ακάθεκτος” σε επίπεδα κοντά στο 10%, παρά την πτώση του Δείκτη Τιμών, αλλά και το ότι, παρά την πτώση  κατά 0,7% του αριθμού των ατόμων που έρχονται αντιμέτωποι με τον κίνδυνο της  φτώχειας, το ένα πέμπτο σχεδόν του πληθυσμού παραμένει στο “όριο”, (με έχει εισόδημα κάτω από 5.712 ευρώ για μονοπρόσωπο νοικοκυριό και σε 11.995 ευρώ για νοικοκυριά με δύο ενήλικες και δύο εξαρτώμενα παιδιά ηλικίας κάτω των 14 ετών) δεν αφήνει περιθώρια για αδράνεια.

Βέβαια, ακόμη και στην υλοποίηση του προϋπολογισμού δεν λείπουν τα ζητήματα, που κύρια έχουν να κάνουν με δράσεις που αφορούν άμεσα την ανάπτυξη. Έτσι, η μειωμένη απόδοση του ΠΔΕ και η υστέρηση είσπραξης δόσης του Ταμείου Ανάκαμψης, αλλά και του τιμήματος της παραχώρησης της Εγνατίας Οδού φέρνουν “πονοκέφαλο”.

Ωστόσο, “καταπραϋντικά” στη συζήτηση λειτουργεί η “κλασική” υπεραπόδοση πόρων, που έρχεται λόγω της πληθωριστικής πορείας των τιμών, αλλά και της ανόδου του ΑΕΠ.

Ο “κουμπαράς”

Υπενθυμίζεται ότι την περίοδο Ιανουαρίου – Σεπτεμβρίου 2023, το ύψος των καθαρών εσόδων του κρατικού προϋπολογισμού ανήλθε σε 48,277 δισεκατ. ευρώ, παρουσιάζοντας μικρή αύξηση κατά 4 εκατ. ευρώ έναντι του στόχου που έχει περιληφθεί για το αντίστοιχο διάστημα στην εισηγητική έκθεση του Προϋπολογισμού 2023, παρά τα μειωμένα έσοδα ΠΔΕ, καθώς και τη μη είσπραξη: α) του τιμήματος, ύψους 1,496 δισεκατ. ευρώ για την παραχώρηση του δικαιώματος χρήσης και εκμετάλλευσης του αυτοκινητοδρόμου της Εγνατίας Οδού και τριών κάθετων οδικών αξόνων της, για χρονική περίοδο 35 ετών, που είχε προβλεφθεί ότι θα εισπραχθεί κατά τον μήνα Ιούνιο, καθόσον η σχετική διαδικασία για την έγκριση της σύμβασης είναι σε εξέλιξη και β) της τρίτης δόσης ύψους 1,718 δισεκατ. ευρώ από το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας (ΤΑΑ), που είχε προβλεφθεί ότι θα εισπραχθεί κατά τον μήνα Σεπτέμβριο.

Αντιθέτως, όπως αναφέρει το Υπ. Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών, στις υπόλοιπες κατηγορίες εσόδων σημειώθηκε υπερεκτέλεση, που οφείλεται κυρίως στα αυξημένα φορολογικά έσοδα του εννεάμηνου, καθώς και στην είσπραξη ποσού 603 εκατ. ευρώ από ANFAs, που δεν είχαν προβλεφθεί στον Προϋπολογισμό 2023.

Τα έσοδα από φόρους ανήλθαν σε 44,982 δισεκατ. ευρώ, αυξημένα κατά 3,156 δισεκατ. ευρώ ή 7,5% έναντι του στόχου που έχει περιληφθεί στην εισηγητική έκθεση του Προϋπολογισμού 2023. Τμήμα της αύξησης αυτής, ποσού 470 εκατ. ευρώ περίπου, αφορά την παράταση της προθεσμίας πληρωμής των τελών κυκλοφορίας μέχρι το τέλος Φεβρουαρίου 2023, ενώ είχε εκτιμηθεί ότι το ποσό αυτό θα εισπραττόταν κατά τον μήνα Δεκέμβριο 2022. Το υπόλοιπο ποσό της υπερεκτέλεσης προέρχεται από την καλύτερη απόδοση των φόρων εισοδήματος φυσικών και νομικών προσώπων του προηγούμενου έτους που εισπράχθηκαν σε δόσεις μέχρι και το τέλος Φεβρουαρίου 2023, καθώς και από την καλύτερη απόδοση στην είσπραξη των φόρων τρέχοντος έτους.

Αυτή πάντως, η εικόνα, παρά τα “αγκάθια” που σχετίζονται, βέβαια, με δομικά ζητήματα, που αφορούν το πώς τρέχουν οι επενδύσεις στην Ελλάδα, με το πρωτογενές πλεόνασμα να είναι σε υπερδιπλάσια επίπεδα έναντι του στόχου δημιουργεί μια συγκρατημένη αισιοδοξία για υπέρβαση του αναθεωρημένου προς τα πάνω στόχου για το φετινό πρωτογενές πλεόνασμα ύψους 1,1% του ΑΕΠ. Με βάση σχετικές εκτιμήσεις τυχόν υπέρβαση κατά 0,2% – 0,3%, στο πρωτογενές πλεόνασμα, δημιουργεί έναν “κουμπαρά” της τάξης, περίπου, των 500 εκατομμυρίων ευρώ.

Βέβαια, πιθανοί κλιματικοί κίνδυνοι, αλλά, κυρίως, οι επικείμενες αξιολογήσεις για την ανάκτηση κι από τους άλλους και μεγάλους οίκους της επενδυτικής βαθμίδας “βάζει”, έστω και σε επίπεδα ρητορικής “φρένα”. Σημειώνεται ότι η έρχεται αξιολόγηση από την S&P αυτή την Παρασκευή για να ακολουθήσει από τον Δεκέμβριο η Fitch, με τα μεγάλα “σπίτια” να “αγαπούν” την πιστή τήρηση της συμφωνίας για βιωσιμότητα του χρέους, (πλεονάσματα άνω του 2% και ανάπτυξη άνω του 2%), που σε συνδυασμό με τον “πληθωρισμό” και τους χρέους φέρνει αποκλιμακωση στο “τέρας”, που αγγίζει το  152,2% του ΑΕΠ το 2024 από 159,3% το 2023.

Η ανάπτυξη

Άλλο ένα σημείο που δίνει “καύσιμο” αισιοδοξίας για πιθανά μέτρα στήριξης σε ευάλωτους είναι η πορεία της ανάπτυξης. Όπως καταφάνηκε κι από το Προσχέδιο του Προϋπολογισμού του 2024, που απέστειλε στις Βρυξέλλες η κυβέρνηση, η πρόβλεψη για Ανάπτυξη είναι, μεν, στο 2,3% για φέτος, αλλά η καλή πορεία του τουρισμού και των επενδύσεων δημιουργεί αισιοδοξία για καλύτερες επιδόσεις. Να σημειωθεί ότι και το ΔΝΤ στις τελευταίες προβλέψεις του πριν λίγες μέρες, μιλά για Ανάπτυξη 2,5% στην Ελλάδα φέτος, αντί 2,3% που είναι η επίσημη πρόβλεψη της κυβέρνησης.

Οι αποφάσεις

Τούτων δοθέντων, αναμένονται οριστικές αποφάσεις από το, ούτως ή άλλως άκρως συγκρατημένο, οικονομικό επιτελείο, τον Δεκέμβριο, οπότε και θα υπάρχει πλήρης εικόνα με τις προτελευταίες εισπράξεις από τον φόρο εισοδήματος φυσικών και νομικών προσώπων, από τον ΦΠΑ και τους ΕΦΚ, αλλά και από τα τέλη κυκλοφορίας των οχημάτων.

Τον Δεκέμβριο, επίσης, θα υπάρχει μια πιο “καθαρή” εικόνα για τα γεωπολιτικά ρίσκα. Άλλωστε, τα “απόνερα” που φέρνουν στην οικονομία απαιτούν “εγρήγορση” και διαφύλαξη της δεξαμενής των ταμειακών διαθέσιμων, προκειμένου η στάθμη να μην πέσει κάτω από τα 35- 36 δισ. ευρώ καθώς αποτελούν ασπίδα για φθηνότερο δανεισμό.

Επίσης, αναμένεται με τη σχετική νομοθετική ρύθμιση να ξεκαθαρίσει και το τοπίο με την εφαρμογή της απόφασης για τις συντάξεις των δικαστών. Η απόφαση θα πρέπει, βέβαια, να λαμβάνει υπόψη την απόφαση του ανωτάτου δικαστηρίου, χωρίς, ωστόσο, να θέτει σε κίνδυνο  δημοσιονομική σταθερότητα της χώρας και δημιουργία νέων απαιτήσεων που φέρνουν ελλείμματα στο ασφαλιστικό σύστημα .Σύμφωνα με το επικρατέστερο σενάριο, στο τραπέζι είναι μια λύση που θα προβλέπει αυξήσεις στους 4.000 συνταξιούχους δικαστές ,με εφαρμογή  από την ημέρα ψήφισης της νομοθετικής ρύθμισης που θα κατατεθεί στη Βουλή ενώ θα τεθεί φρένο στη λήψη αναδρομικών. Η χορήγηση των αναδρομικών αναμένεται να  περιοριστεί   στους 450 δικαστές που έχουν προσφύγει στη δικαιοσύνη καθώς η δαπάνη για τη χορήγηση αναδρομικών στο σύνολο των συνταξιούχων εκτιμάται ότι προσεγγίζει τα 500 με 600 εκατομμύρια ευρώ. Σημειώνεται ότι η πρόσφατη απόφαση του Ελεγκτικού Συνεδρίου, καλεί την κυβέρνηση να εφαρμόσει για τις συντάξεις των δικαστικών λειτουργών τις αποφάσεις του Μισθοδικείου (2018 και 2021) που έκριναν πως οι αποδοχές τους πρέπει να επανέλθουν στα επίπεδα προ των περικοπών του 2012.

Υπενθυμίζεται, ότι με τις αποφάσεις του Μισθοδικείου εκτός από τις μνημονιακές μειώσεις, ακυρώθηκαν ως αντισυνταγματικά ειδικά για τους δικαστές δύο από τα άρθρα του νόμου Κατρούγκαλου,  το άρθρο 8  για τα ποσοστά αναπλήρωσης και άρθρο 14  για τον επανυπολογισμό των συντάξεων και την προσωπική διαφορά.

Τα πιθανά μέτρα

Εφόσον, συνεπώς, συντρέξουν οι κατάλληλες προϋποθέσεις και υπάρχει ο διαθέσιμος χώρος, από την υπεραπόδοση της οικονομίας, στο οικονομικό επιτελείο, έχουν τη δυνατότητα να “ζυγίσουν” μέτρα που, όπως αναφέρεται, θα δίνουν “μέρισμα” ανάπτυξης στην κοινωνία, ώστε να καταλάβει από πρώτο “χέρι”, όπως αναφέρουν κυβερνητικά χείλη,  την καλή πορεία της οικονομίας. Έτσι, εξετάζεται η επέκταση για ένα ακόμα εξάμηνο έως το τέλος Ιουνίου του 2024 της διατήρησης των μειωμένων συντελεστών ΦΠΑ σε εστίαση, μεταφορές, τουρισμό και πολιτισμό για ένα ακόμη εξάμηνο έως τον Ιούνιο του 2024,  η χορήγηση μιας νέας επιταγής ακρίβειας σε ευάλωτους και ανέργους καθώς και πιθανές πρόσθετες παρεμβάσεις στα καύσιμα, εφόσον κριθεί αναγκαίο. Επισημαίνεται ότι πέρυσι τα Χριστούγεννα, πριν τα market pass, είχε δοθεί “επιταγή ακρίβειας” 250 ευρώ, που είχε στοιχίσει 232 εκατ. ευρώ