Ο πύργος που φωνάζει “σώστε με” στις Στενιές Άνδρου

Το χωριό που μεγάλωσα μέχρι τα 18 μου χρόνια είναι οι Στενιές. Είναι ένα χωριό στην Άνδρο σε υψόμετρο 80 μ. και βρίσκεται 2 χλμ. μακριά από τη Χώρα και 34 χλμ από το κεντρικό λιμάνι της Άνδρου, το Γαύριο. Οι Στενιές περιβάλλονται από 2 παραλίες: τα μπρος και τα πίσω Γιάλια.

Τα Γιάλια (από τη λέξη αιγιαλός, είναι ο όρμος των Στενιών με πεντακάθαρα νερά. Έχει δύο παραλίες, τα Μπρος Γιάλια (με αμμουδιά 300 μέτρων περίπου) και τα Πίσω Γιάλια (με αμμουδιά 230 μέτρων περίπου), που τις χωρίζει ένα βράχος, το «Χιονατάκι».

Ο Πύργος Μπίστη-Μουβελά στις Στενιές

Ένα από τα χαρακτηριστικά αρχιτεκτονικά κατάλοιπα του ένδοξου παρελθόντος του νησιού είναι οι ψηλοί τετράγωνοι πύργοι των αρχόντων του 17ου-19ου αιώνα, οι οποίοι βρίσκονταν στην ενδοχώρα. Διέθεταν υπόγειες αποθήκες και πολλά δωμάτια, ενώ η πρόσβαση γινόταν μέσω κινητής σκάλας και υπερυψωμένης θυρίδας.

Η παλιότερη τέτοια κατασκευή είναι ο τριώροφος Πύργος του Μπίστη-Μουβελά στις Στενιές, με την επιγραφή «Σταματέλος Μπίστης» στην πρόσοψη (1734). Θα τον συναντήσετε αν πάτε από το δρόμο προς Αγ. Βαρβάρα και αφού περάσετε το πανέμορφο Γεφύρι του Λέοντος. Στις Στενιές τόσο ο Πύργος του Μπίστη, όσο και οι υπόλοιποι πύργοι εξελίχθηκαν μετά το 19ο αιώνα και την ανάπτυξη της ναυτιλίας στα σημερινά αρχοντικά, τα οποία θεωρούνται μία πιο επιμελημένη και φροντισμένη παραλλαγή τους.

Ο πύργος κτίστηκε από τον Σταματέλο Μπίστη προς το τέλος του 17ου αιώνα, κάποια στιγμή μετά το 1674 και σίγουρα πριν το 1696 που είναι βέβαιο ότι ο Μπίστης ήδη κατοικούσε σε αυτόν. Η Χώρα της Άνδρου είχε λεηλατηθεί το 1674 από τον πειρατή Ούγκο Ντε Βελιές και οι άρχοντες του νησιού αναζητούσαν, την εποχή εκείνη, περισσότερη ασφάλεια στην ενδοχώρα.Το «Μουβελάς» ήταν παρατσούκλι του Μπίστη και σημαίνει τοποτηρητής του Καδή.

Το κτίσμα το οποίο σήμερα είναι στα πρόθυρα της κατάρρευσης , πέρασε από τρεις φάσεις ανοικοδόμησης. Η πρώτη μπορεί να ξεκινά από τον 13ο αιώνα. Κτίστηκε στα ερείπια τετραγωνικού πύργου, που πιθανόν να ήταν μεσαιωνικός και μάλιστα βυζαντινός. Η είσοδός του ήταν από την θύρα του κατωγιού. Το παράθυρα ήταν μικρά και το καθένα για προστασία είχε την «θερμίστρα» του (κατασκευή που έριχναν καυτό λάδι ή νερό στους επιτιθέμενους). Στο υπάρχον κτίσμα πλευρικά έκτισε δυο τοίχους για αντιστήριξη που παράλληλα επέκτειναν και το εμβαδόν του πύργου. Στο δώμα κτίστηκε βοηθητικό κτίσμα που στην συνέχεια μετατράπηκε σε περιστερώνα κλείνοντας και τα δύο παράθυρα που διέθετε.

Το κτίσμα ανήκει στο Δήμο από το 2006, αλλά έχει αφεθεί στην τύχη του και καταρρέει. Παρότι φαίνεται ότι είναι αργά για εργασίες συντήρησης και αποκατάστασης , εξακολουθεί να υπάρχει μια μικρή ελπίδα όπως αναφέρεται στο πρώτο βίντεο και για το θέμα αυτό πρέπει να ασχοληθεί το Υπουργείο Πολιτισμού και όλοι οι φορείς του νησιού. Οι μελλοντικοί υποψήφιοι δήμαρχοι θα πρέπει να δεσμευτούν όχι μόνο για τον συγκεκριμένο πύργο αλλά και για όλα τα μνημεία πολιτιστικής κληρονομιάς που είναι πάρα πολλά στο νησί μας και χρήζουν συντήρησης.