Athens Photo World: Ένας θεσμός διεθνούς βεληνεκούς – Μιλήσαμε με την Ελισάβετ Σαρίδου-Μπεχράκη

Ξεκίνησε μόλις το 2019, λίγους μήνες μετά τον άκαιρο θάνατο του βραβευμένου με Πούλιτζερ φωτορεπόρτερ, Γιάννη Μπεχράκη. Το Athens Photo World (APW), όμως, πάει ήδη να γίνει ένας θεσμός διεθνούς βεληνεκούς, που προβάλει και στηρίζει την (τρομερά δύσκολη) δουλειά των ανά τον κόσμο φωτοδημοσιογράφων, ενώ συγχρόνως τιμά την μνήμη του Μπεχράκη έχοντας θεσπίσει ένα διεθνές χρηματικό έπαθλο που φέρει το ονοματεπώνυμό του. Η εν λόγω διάκριση απονέμεται ετησίως σε έναν από τους συμμετέχοντες φωτογράφους απ’ όλο τον κόσμο, ενώ ένα δεύτερο βραβείο του APW δίνει εύσημα (και χρήμα) σε φωτογράφους που ζουν κι εργάζονται σε Ελλάδα και Κύπρο, ανεξαρτήτως εθνικότητας.

Σήμερα, 21 Μαΐου 2021, ξεκινούν οι εκδηλώσεις της φετινής τρίτης διοργάνωσης του θεσμού. Πάντα χάρη στην δωρεά του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος και με επιχορήγηση του ΥΠΠΟΑ, συναρπαστικές φωτογραφικές εκθέσεις, ψηφιακές προβολές, και βέβαια η απονομή των βραβείων στους καλύτερους της χρονιάς έρχονται να ανοίξουν για τα καλά το διάφραγμα της Αθήνας. Τώρα που καλοκαιριάζει –και οι πολλοί-πολλοί κορονοπεριορισμοί λασκάρανε κομμάτι.

“Ο Γιάννης πραγματικά ήθελε να αλλάξει τον κόσμο”

Καίτοι εξουθενωμένη από την δουλειά –είναι γιατρός, και δη σε νοσοκομείο– η Ελισάβετ Σαρίδου-Μπεχράκη δεν αρνήθηκε να μου πει από τηλεφώνου δυο λόγια. Λόγια που, όχι μόνο ανακαλούν στην μνήμη τον κορυφαίο φωτοδημοσιογράφο και σύντροφό της, αλλά αποκαλύπτουν και αξίες που διείπαν την πολυβραβευμένη δουλειά του.

«Δεν είμαι φωτορεπόρτερ, αλλά είχα την τύχη να είμαι δίπλα στον Γιάννη επί 20 χρόνια. Έναν άνθρωπο που κάνει αυτό που αγαπάει με πάθος, και το κάνει και καλά. Το κάνει καλά, όμως, όχι μόνο γιατί έχει ταλέντο. Θυμάμαι που πάντα το έλεγε, χρειάζεται και πολλή δουλειά. Πολλή δουλειά, συχνά με ψηλό τίμημα. Όπως το να χάσει την γέννηση του γιού του, ας πούμε… Έκανε αυτή την δουλειά με πάθος, γιατί αντιλαμβανόταν ότι έπρεπε να καλύψει την Ιστορία. Αυτό ίσως ήταν και λίγο εγωιστικό στην αρχή, με την έννοια ότι είχε μια εσωτερική ανάγκη να είναι καλός σε αυτό που κάνει. Στην πορεία, όμως, υπάρχουν κάποιοι άνθρωποι που αυτή την ανάγκη την εξελίσσουν. Που καταλαβαίνουν ότι υπάρχει κάτι παραπάνω από το να είσαι απλά καλός [στην δουλειά σου]. Και ο Γιάννης είχε κάτι πολύ παραπάνω από το να είναι απλά καλός σε ανταγωνιστικό πλαίσιο.

Το έκανε γιατί πραγματικά ήθελε να αλλάξει τον κόσμο. Ήταν ονειροπόλος, ήταν ρομαντικός. Και εκτός από την πολλή δουλειά είχε και διάβασμα. Πολύ διάβασμα. Πριν πάει σε οποιαδήποτε αποστολή, προσπαθούσε να μάθει τα πάντα για τους ανθρώπους του τόπου –μέχρι ποια ηλικία ζούνε, με τι ασχολούνται, ποια είναι τα προβλήματά τους, ποιος είναι το αφεντικό τους, ποιες είναι οι πηγές εισοδήματός τους… Ο,τιδήποτε μπορούσε να μάθει για αυτό που πήγαινε να καλύψει, πάντα μελετούσε από πριν. Κι ένα άλλο πράγμα που έλεγε ήταν ότι πρέπει να ξέρεις από ποιες πηγές ενημερώνεσαι, από πού αντλείς την πληροφορία σου. Αν πραγματικά θέλεις να είσαι έγκυρος, πρέπει να διαβάσεις, να ψάξεις τι λέει η κάθε πλευρά για το θέμα σου. Ο Γιάννης ήταν στο Reuters 30 χρόνια, και για ένα πράμα που ήταν περήφανος ήταν ότι κανένας ποτέ δεν του είπε τι να κάνει, τι να καλύψει, τι να δείξει. Ποτέ δεν υπήρξε λογοκρισία στην δουλειά του.»

Το «γιατί» πίσω από κάθε φωτογραφία

Φωτογραφίζει ρυτίδες, βλέμματα, ζαρωμένα υφάσματα, χέρια, αγγελοπουλικά τοπία, κι έρημα κτίρια. Παίζει με το φως μα ρέπει προς το ημίφως. Ταξιδεύει ανά τον πλανήτη, μα πάντα επιστρέφει στην γενέθλια Ελευσίνα. Ο 44χρονος Δημήτρης Μιχαλάκης, νικητής του περσινού βραβείου APW για την φωτογραφική του συλλογή «42 μέρες», συνεργάστηκε για χρόνια με κορυφαίες ημεδαπές εφημερίδες, ενώ φωτογραφίες του έχουν δημοσιευτεί, μεταξύ άλλων, στην Washington Post, το Spiegel, το Rolling Stone. Τελευταίο του πρότζεκτ, πριν έρθει ο κορονοϊός και τα παύσει όλα, ένα ενδελεχές οδοιπορικό ανά την Ελλάδα –της διαβόητης κρίσης. Πάνω απ’ όλα, όμως, ο Δημήτρης είναι ωραίος τύπος. Και υπήρξε φίλος και συνεργάτης του Γιάννη Μπεχράκη.

Ο Μπεχράκης, κατ’ αρχάς, δεν ήταν τυχαίος. Είχε πολύ τρέλα, ήταν πολύ παθιασμένος. Πολύ οργανωμένος, τρομερά εκπαιδευμένος, τον τοποθετώ στην τετράδα, πεντάδα με τους καλύτερους φωτορεπόρτερ στον κόσμο. Επειδή έχω δουλέψει μαζί του, ήταν σαν να γεννήθηκε για να κάνει αυτό το πράγμα. Ή, επειδή το γούσταρε, το έκανε όσο καλύτερα μπορούσε. Με τον Μπεχράκη έχουμε κάνει και ωραίες κουβέντες εκτός φωτογραφίας. Ωραίος τύπος ήταν… Και ενώ είχε κάνει όλα αυτά που είχε κάνει, δεν σταμάταγε. Δεν ήταν, «παραιτήθηκα, άραξα, δεν ξανακάνω τίποτα». Αυτός, και 90 χρόνων να πήγαινε, θα συνέχιζε να φωτογραφίζει σαν τρελός. Είχαμε και τρομερές διαφωνίες, όμως. Εκείνος έλεγε ότι ο φωτογράφος δεν πρέπει να παίρνει θέση. Και του ‘λεγα, «κάνεις λάθος, θες δεν θες έχεις πάρει θέση».

Για να ασχοληθείς με την φωτοδημοσιογραφία πρέπει να κουβαλάς μια κάποια τρέλα;

Όχι, μωρέ, όχι. Αυτό είναι και λίγο κλισέ του συρμού. Το βασικό είναι να σε αφορά, να σε καίει το τι συμβαίνει γύρω σου. Εγώ κάνω αυτό το συγκεκριμένο είδος φωτογραφίας –που δεν ξέρω αν είναι φωτοδημοσιογραφία, ή αν είναι πιο ντοκιουμένταρι– αλλά πιο πολύ με ενδιαφέρει η έρευνα, το από πίσω, παρά ένα γεγονός που συμβαίνει. Δεν έχει να κάνει με κάτι αυθόρμητο, πάω και [τραβάω] ό,τι δω μπροστά μου. Για μένα, ας πούμε, η κρίση δεν είναι οι μολότοφ στο Σύνταγμα, η εικόνα του διαδηλωτή με φόντο την Βουλή…

Αλλά το γενεσιουργό αίτιο που φέρνει τον διαδηλωτή με την μολότοφ στην Βουλή;

Ακριβώς. Δεν με ενδιαφέρει, ξερωγώ, η άλλη που εκδίδεται, με ενδιαφέρει το γιατί εκδίδεται. Αυτό με αφορά. Υπήρχαν κάποτε κάτι κλισέ στην φωτογραφία, και στην δημοσιογραφία, τα πέντε W –who, what, when, κλπ. Ε, για μένα το πιο βασικό είναι το why. Το γιατί. Αυτό έχω πάντα στο μυαλό μου.

Θεωρείς ότι μια εικόνα είναι ικανή να απαντήσει σε αυτά τα γιατί;

Όχι, αδικούμε την φωτογραφία έτσι… Μια εικόνα δεν μπορεί να απαντήσει. Κάποιες φορές, δηλαδή, μπορεί και να απαντήσει, αλλά πάντα η εικόνα είναι δέσμια της λεζάντας της. Πάντα. Υπάρχει μια φωτογραφία που δείχνει κάτι σημάδια, σαν να κάνεις γραμμές, είναι μια τετράγωνη φωτογραφία γεμάτο σημάδια. Και είναι μια ωραία φόρμα. Διαβάζεις από κάτω, «Τα νύχια των βασανισμένων στο Άουσβιτς, όταν τους έριχναν το κυκλώνιο β’ και πιανόντουσαν στον τοίχο και γδερνόντουσαν»… Πόσο πιο δυνατό; Ανατρίχιασες… Και λες, μαλάκα, αυτό είναι;

Οι πανταχού παρούσες φωτογραφίες που αποτυπώνουν την ανθρώπινη βία μήπως δημιουργούν έναν κάποιο εθισμό στο βλέμμα; Μήπως υπάρχει υπερέκθεση της βίας;

Όχι, όχι. Βλέπεις πουθενά υπερέκθεση της βίας; Υπάρχει μόνο όπου τους συμφέρει. Παράδειγμα: στο Ιράν κάνουν εκτελέσεις. Το ίδιο συμβαίνει και στην Σαουδική Αραβία. Από το Ιράν βλέπουμε φωτογραφίες που κόβουν χέρια, κόβουν κεφάλια. Έχεις δει ποτέ τίποτα από την Σαουδική Αραβία; Το πρόβλημα με την φωτογραφία, ειδικά τα τελευταία χρόνια, είναι ότι είναι τρομερά καθοδηγούμενη. Κι [αυτό] έχει να κάνει με το δίκτυο, το Μέσο, με το ποιος έχει το δίκτυο στα χέρια του. Γι’ αυτό για μένα, η φωτογραφία είναι πάνω απ’ όλα ένα βιβλίο. Μετά έρχεται η έκθεση, μετά όλα τ’ άλλα… Πρώτα, είναι το βιβλίο. Το οποίο, βέβαια, είναι πάλι πάρα πολύ δύσκολο [να γίνει], γιατί είναι –να πω, έτσι, μια κακιά λέξη– είναι ταξικό το να κάνεις ένα βιβλίο. Πρέπει ή να ’χεις λεφτά να κάνεις αυτό που γουστάρεις, ή να σε πιστέψει κάποιος. Ο οποίος, με τον ένα ή τον άλλο τρόπο, θα σου κάνει και μια λογοκρισία με ένα και μόνο σκοπό: για να πουλήσει το βιβλίο. Γιατί, δυστυχώς, πουλάει ένα εμπόρευμα. Τα πάντα είναι εμπόρευμα –υγεία, παιδεία, τρόφιμα, φάρμακα… Ε, δεν θα ’ναι η φωτογραφία;

Υπαίθριες (και μη) εκθέσεις

«Sports ‘n’ the City», στην περίφραξη του Εθνικού Κήπου, 21-30 Μαΐου: Κάτω από τον παιχνιδιάρικο τίτλο, που κλείνει το μάτι στην πασίγνωστη τηλεσειρά, 46 φωτογραφίες με την υπογραφή του Γιώργου Ματθαίου και του τσέχου σπεσιαλίστα της Φόρμουλα-1, Βλάντιμιρ Ρις, απαθανατίζουν εντελώς χαζευτικά στιγμιότυπα από διάφορα αθλήματα.

«Ελλάδα», στην περίφραξη του Μεγάρου, 21 Μαΐου-30 Αυγούστου: Εγκαινιάζοντας την συνεργασία του APW με το Μέγαρο, και με επιχορήγηση του ΥΠΠΟΑ, η έκθεση ξεδιπλώνει τις ομορφιές του τόπου μας μέσα από τον φακό των Αλέξανδρου Αβραμίδη, Πέτρου Γιαννακούρη, Σταύρου Κεσεδάκη, Κώστα Κουτσαυτίκη, Βασίλη Κωστερέ, Μενέλαου Συκοβέλη, Γιάννη Φαρμακίδη και Λουκά Χαψή.

«Μετακίνηση 6», στην κεντρική πλατεία Χαλανδρίου, 21 Μαΐου- 20 Ιουνίου: Η έκθεση, που επιμελήθηκε η Δώρα Λαβαζού του iFocus, είναι ένας φωτογραφικός ύμνος στην πιο δημοφιλή αιτιολογία εξόδου από το σπίτι στη διάρκεια της πανδημίας, μέσα από τα κλικ εφήβων ερασιτεχνών φωτογράφων.

«As I Was Dying», στο αίθριο της Εθνικής Βιβλιοθήκης του ΚΠΙΣΝ, 1-31 Αυγούστου: Ο τρόμος, ο πόνος, η απόγνωση, μα και η δύναμη που κυριεύουν τα πρόσωπα των ανθρώπων, καθώς βιώνουν συγκρούσεις, πόλεμο, ή φυσικές καταστροφές αποτυπώνονται συγκλονιστικά στις ασπρόμαυρες φωτογραφίες του Ιταλού Πάολο Πελεγκρίν, διακεκριμένου μέλους του πρακτορείου Magnum

.

«World Press Photo 2021», στο ισόγειο της Εθνικής Βιβλιοθήκης του ΚΠΙΣΝ, 23 Αυγούστου-14 Σεπτεμβρίου: Στον φετινό διεθνή διαγωνισμό φωτορεπορτάζ, που διοργανώνει κάθε χρόνο το ομώνυμο ολλανδικό ίδρυμα, υποβλήθηκαν 74.470 φωτογραφίες 4.315 φωτογράφων από 130 χώρες. Στην έκθεση θα δούμε εκείνες που διακρίθηκαν.

Ψηφιακές προβολές

Από τις 21 έως τις 30 Μαΐου, οι ψηφιακές προβολές του φετινού APW θα φιλοξενηθούν στην Τεχνόπολη στο Γκάζι, ενώ σε ημερομηνίες που θα ανακοινωθούν σύντομα θα παρουσιαστούν και στο τέρμα του Καναλιού στο ΚΠΙΣΝ. Περιλαμβάνουν αθλητικές φωτογραφίες από το αρχείο του Γιάννη Μπεχράκη, από τα διεθνή πρακτορεία Reuters, Associated Press, European Pressphoto Agency, από τα ελληνικά πρακτορεία InTime, Sports&News, και Eurokinissi, καθώς και των φωτογράφων Άγγελου Ζυμάρα, Νίκου Μενουδαράκου, Σπύρου Μπακάλη και Δημήτρη Σιδερίδη. Επίσης, στις ψηφιακές προβολές παρουσιάζονται και φωτογραφίες ελεύθερης θεματολογίας των Νίκου I. Καλλιανιώτη, Ηλία Μάρκου, Λευτέρη Παρτσάλη και Μπάιρον Σμιθ. Ιδιαίτερα… υποσχόμενη και σίγουρα ευτυχής, η… συγκατοίκηση των ψηφιακών προβολών του APW με το 20ο Φεστιβάλ Τζαζ της Αθήνας στην Τεχνόπολη (από την Δευτέρα 24 του μήνα).

Τιμώντας τους καλύτερους

Οι δυο διακριθέντες της περσινής διοργάνωσης –ο ιταλός φωτοδημοσιογράφος, Φάμπιο Μπουτσιαρέλι, νικητής του διεθνούς βραβείου Yannis Behrakis (YBIPA), και ο φωτογράφος Δημήτρης Μιχαλάκης, παραλήπτης του βραβείου Athens Photo World (APWA)– εκθέτουν τις βραβευμένες τους δουλειές στο Πολιτιστικό Κέντρο Μελίνα στο Θησείο από 21 έως 30 Μαΐου. Και οι δυο φωτογράφοι –που είναι φίλοι κι έχουν βρεθεί μαζί σε αποστολές στην Συρία, την Τουρκία κ.ά– απαθανατίζουν εκφάνσεις της πανδημίας της COVID-19 και των ασύλληπτων επιπτώσεών της –από τις ΜΕΘ, έως τις ερειπωμένες λεωφόρους.

Την Τρίτη 1η Ιουνίου στις 20:00 στον Θόλο του ΚΠΙΣΝ θα γίνει η τελετή απονομής των φετινών βραβείων YBIPA και APWA, που συνοδεύονται από χρηματικό έπαθλο 15.000€ και 5.000€ αντίστοιχα. Το διεθνές βραβείο θα απονείμει η χήρα του Γιάννη Μπεχράκη, Ελισάβετ Σαρίδου-Μπεχράκη, πρόεδρος της επιτροπής αξιολόγησης του επάθλου, ενώ την απονομή του APWA θα κάνει ο Δημήτρης Μιχαλάκης και ο Θανάσης Σταυράκης, καλλιτεχνικός διευθυντής και εμπνευστής του Athens World Photo.

Ακολουθήστε το News247.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις