5 δωρεάν εκθέσεις στην Αθήνα για αυτό το Σαββατοκύριακο

Η επιστροφή από τις διακοπές συνοδεύεται συχνά από το γνώριμο «πέσιμο» της ρουτίνας, όμως η πόλη βρίσκει τον τρόπο να μας βγάλει ξανά έξω —και μάλιστα χωρίς κόστος. Η Αθήνα, λίγο πριν αποχαιρετήσει το καλοκαίρι, συνεχίζει να σου προτείνει εικαστικές στάσεις, που συνομιλούν με τον δημόσιο χώρο αλλά και με νέες αναγνώσεις της παράδοσης.

Πέντε δωρεάν εκθέσεις τέχνης σε περιμένουν αυτό το Σαββατοκύριακο (23 και 24 Αυγούστου), ιδανικές για πριν ή μετά τον καφέ, σε μια πόλη που από τη Δευτέρα θα ξαναβρεί σιγά σιγά τους γνώριμους, φρενήρεις ρυθμούς της.

Στέλλα Καπεζάνου – Κακά κορίτσια και Μεγάλοι δράκοι

Ο Οργανισμός Πολιτισμού, Αθλητισμού και Νεολαίας Δήμου Αθηναίων παρουσιάζει στην Πινακοθήκη Δήμου Αθηναίων, από 3 Ιουλίου έως 7 Σεπτεμβρίου, τη νέα ατομική έκθεση της Στέλλας Καπεζάνου, “Bad Girls, Big Dragons”.

Τι χρειάζεται για να δημιουργηθούν και να κατοικηθούν νέοι κόσμοι; Πώς μπορούμε, ως φθαρτά αλλά ανυπάκουα ανθρώπινα όντα, να ξεφύγουμε από τους συστημικούς τρόπους θέασης και επιτέλεσης του εαυτού; Επιλεγμένα αρχειακά, παλαιότερα και νέα έργα της εικαστικού συνθέτουν ένα ονειρικό σύμπαν όπου θηλυκές οντότητες συνυπάρχουν με μυθικά πλάσματα, προσκαλώντας τον θεατή σε ένα ταξίδι εξερεύνησης που καθοδηγείται από το ένστικτο, τη σαγήνη και την απόλαυση.

Στο επίκεντρο βρίσκεται ο ομότιτλος μεγάλης κλίμακας πίνακας 6 x 2 μέτρων, που δημιουργήθηκε ειδικά για την είσοδο της Πινακοθήκης και αποτελεί το αφηγηματικό σημείο εκκίνησης. Κεντρική του φιγούρα αποτελεί ο δράκος –σύμβολο του αδάμαστου, του “άλλου”, του προστατευτικού αλλά ταυτόχρονα και απειλητικού. Ετυμολογικά προερχόμενος από το αρχαίο ελληνικό ρήμα “δέρκομαι”, που σημαίνει βλέπω καθαρά, ο δράκος μετατρέπεται εδώ σε παραβολή, σε όχημα για να δούμε διαφορετικά οτιδήποτε “μη κανονικό” ή απαγορευμένο.

Στο εικαστικό σύμπαν της Στέλλας Καπεζάνου, θηλυκές οντότητες παραδίδονται ή κυριαρχούν πάνω σε μυθικά πλάσματα – δράκους, κοράκια, φίδια. Οι γυναίκες γίνονται τίγρεις, οι άντρες γοργόνες και τα πνεύματα φλόγες που φωτίζουν και προστατεύουν έναν κόσμο παράλογο. Η φωτιά, στοιχείο επαναλαμβανόμενο, λειτουργεί ως μέσο προστασίας και επανάκτησης του ελέγχου πάνω στα σώματα, τις ψυχές και τους τόπους των θηλυκοτήτων. “Μέσα από τις χειρονομίες της Καπεζάνου, το κάποτε επιβλητικό παραδίδεται στο καθημερινό, το κάποτε αρσενικό διεκδικεί το δικαίωμα στη θηλυκότητα, το κάποτε ανθρώπινο γίνεται ζωώδες”, γράφει χαρακτηριστικά η επιμελήτρια.

Έφη Στρούζα: Ένα νέο ταξίδι και ο διάλογος με την ιστορία

Η έκθεση “Έφη Στρούζα: ένα νέο ταξίδι” παρουσιάζει το θεωρητικό, τεχνοκριτικό και επιμελητικό έργο της ιστορικού και κριτικού τέχνης Έφης Στρούζα. Η έκθεση φωτίζει σημαντικές στιγμές της πορείας της, κυρίως μέσα από το πλούσιο αρχείο της, που παραχωρήθηκε από την οικογένεια στο Ινστιτούτο Σύγχρονης Ελληνικής Τέχνης (ΙΣΕΤ) από το 2019. Περιλαμβάνει πρωτότυπο αρχειακό υλικό, προσφέροντας στους επισκέπτες τη δυνατότητα να κατανοήσουν τους θεωρητικούς άξονες και τις θέσεις της σχετικά με την τέχνη.

Η Έφη Στρούζα κατέχει μια ξεχωριστή θέση στην ελληνική εικαστική σκηνή της μεταπολίτευσης. Μέσω της επιμελητικής της πρακτικής και των θεωρητικών της παρεμβάσεων, επιδίωκε τον διάλογο της σύγχρονης ελληνικής τέχνης με το διεθνές εικαστικό γίγνεσθαι. Το αρχείο της προσφέρει πολύτιμο υλικό για την κατανόηση της επιμελητικής και κριτικής παραγωγής των τελευταίων δεκαετιών. Η διπλή της ιδιότητα –ως τεχνοκριτικού και επιμελήτριας εκθέσεων– αναδεικνύεται μέσα από χειρόγραφα, κριτικά κείμενα, σημειώσεις, αλληλογραφία, αποκόμματα τύπου και δεκάδες εκθέσεις που επιμελήθηκε ή πλαισίωσε θεωρητικά.

Η μελέτη των αρχείων συμβάλλει σημαντικά στην έρευνα της ιστορίας της τέχνης, καθιστώντας το αρχείο της μια μαρτυρία και φορέα σκέψης και πολιτιστικής πράξης. Το αρχειακό αυτό “ταξίδι” αποτελεί έναν διάλογο με την ιστορία και έναν τρόπο να αναστοχαστούμε και να αντιληφθούμε τον σύγχρονο πολιτισμό.

“Ξενιστές και Παράσιτα” της Ντόρας Οικονόμου

Στη Γκαλερί Δύο Χωριά η ατομική έκθεση “Hosts and Parasites” της Ελληνίδας καλλιτέχνιδας Ντόρας Οικονόμου. Η εικαστικός δημιουργεί με υλικά ταπεινής προέλευσης και μαζικής παραγωγής και με παραδοσιακά σχέδια οριγκάμι, ακολουθώντας μια μεθοδολογία που θυμίζει προγραμματισμό ανοιχτού κώδικα. Παράγει αυθεντικά και προσωπικά έργα, βασισμένα σε μια αρχαία, τυποποιημένη γλώσσα τεχνικών, αξιοποιώντας όμως σύγχρονα, καθημερινά προκατασκευασμένα υλικά.

Έτσι, ενώ η αισθητική των έργων της μοιάζει έντονα χειροποίητη και μη βιομηχανική, η δημιουργική της διαδικασία στηρίζεται σε λειτουργικές αρχές αντίστοιχες με αυτές της τεχνητής νοημοσύνης — τις οποίες, ωστόσο, επαναπροσδιορίζει μέσα από την ανθρώπινη βούληση και την προσωπική, βιωματική αίσθηση του ωραίου.

Αυτή η αντιφατική σχέση ανάμεσα στη δημιουργικότητα και την τυποποίηση — όπως και μια έμμεση αναφορά στον “ψηφιακό θόρυβο” της εποχής — αντανακλάται στον τίτλο της έκθεσης “Hosts and Parasites”. Η Οικονόμου δίνει ιδιαίτερη σημασία στους τίτλους των εκθέσεών της, καθώς λειτουργούν ως ενοποιητικό κλειδί για την αποκωδικοποίηση του αλληγορικού νοήματος των επιμέρους έργων. Ο τίτλος της παρούσας έκθεσης αγγίζει τον πυρήνα όχι μόνο της αφήγησης που ξεδιπλώνεται στον χώρο της γκαλερί, αλλά και της συνολικής δημιουργικής φιλοσοφίας της εικαστικού.

“Ιστορίες Ανεμελιάς” στον ορίζοντα

Τι είναι ανεμελιά; Οι συμμετέχοντες καλλιτέχνες αυτής της έκθεσης δίνουν ενδιαφέρουσες, συχνά αναπάντεχες απαντήσεις, επισημαίνοντας την πολυπρισματική έννοια της λέξης. Ο Δήμος Αθηναίων παρουσιάζει, μέσω του Οργανισμού Πολιτισμού, Αθλητισμού και Νεολαίας Δήμου Αθηναίων (ΟΠΑΝΔΑ) έως 7 Σεπτεμβρίου 2025 στην Πινακοθήκη, την έκθεση “Ιστορίες Ανεμελιάς”, σε επιμέλεια Κώστα Νικάκη και Στέιση Βεντούρα.

Πρόκειται για μια ομαδική έκθεση με έργα από τις μόνιμες συλλογές της Πινακοθήκης, ζωγραφικά, χαρακτικά, γλυπτά, καθώς και σπάνιο φωτογραφικό υλικό από το φωτογραφικό αρχείο και τη συλλογή σκιτσογραφιών της. Επίσης, παρουσιάζονται για πρώτη φορά επιλεγμένα έργα από τη δωρεά Βλάσση Φρυσίρα.

Η έκθεση σε επιμέλεια: Κ. Νικάκη και Σ. Βεντούρα προσφέρει στον επισκέπτη ένα εικαστικό καλοκαίρι στην καρδιά της πόλης, παραθέτοντας ένα συμπαγές αφήγημα έξι θεματικών: “Η εποχή της αθωότητας”, “Οι Αντηχήσεις του Καλοκαιριού”, “Η Σιωπή της στιγμής”,  “Στην Ηρεμία του Ορίζοντα” και “Ψήγματα ανεμελιάς” όπου η ανεμελιά δεν εμφανίζεται ως μια απλή φυγή από την πραγματικότητα ή ως ελαφρότητα. Αντιθέτως, λειτουργεί ως ένα υπαρξιακό και ποιητικό αντίβαρο στις επιταγές του ελέγχου, της παραγωγικότητας και της υπερανάλυσης.

“Public Secrets” και όσα συνήθως παραβλέπεις

Η γκαλερί The Breeder παρουσιάζει την ομαδική έκθεση «Public Secrets», με έργα των Μαρία Ιωάννου, Αθηνά Καλογήρου, Iva Lulashi, Olma, Paulina Olowska, Γεωργία Σαγρή, Μαρία Χασάπη, Αλεξάνδρα Χρήστου και Ελένη Χριστοδούλου. Η έκθεση, επιμελημένη από τον Milovan Farronato, εξερευνά τα ευαίσθητα όρια μεταξύ ορατότητας και απόκρυψης, οικειότητας και έκθεσης.

Η έκθεση διερευνά τους χώρους όπου ανατρέπεται το συμβατικό, όπου το οικείο διαταράσσεται και τα μυστικά αποκαλύπτονται. Εμπνευσμένη από την πολύπλοκη αλληλεπίδραση μεταξύ ορατότητας και απόκρυψης, η έκθεση εξετάζει την ένταση μεταξύ αυτού που είναι κρυφό και αυτού που είναι εκτεθειμένο.

Στον πυρήνα αυτής της διερεύνησης βρίσκεται το ερώτημα: Τι σημαίνει να αποκαλύπτεται ένα μυστικό; Πώς αλλάζει η δυναμική μεταξύ ατόμων, ομάδων και κοινωνιών όταν ένα μυστικό γίνεται δημόσιο; Η έκθεση προσκαλεί τους επισκέπτες να εξετάσουν τις αδήλωτες αλήθειες και τα όρια που μας χωρίζουν από ό,τι προτιμάμε να παραμένει κρυφό.

Μεταξύ άλλων, η έκθεση μας καλεί να αναλογιστούμε τις “προφανείς” αλήθειες που σπάνια εκφράζονται και τις κρυφές εντάσεις που διαμορφώνουν τις εμπειρίες μας.