Των Ελλήνων οι κοινότητες αποχαιρέτησαν τον Διονύση Σαββόπουλο

Ο τεράστιος δημιουργός Διονύσης Σαββόπουλος, o “σύγχρονος Διόνυσος” (όπως τον αποκάλεσε ο μέγας Ξαρχάκος), ο άνθρωπος που σφράγισε με τη φωνή, τη σκέψη και τη μουσική του ολόκληρες γενιές, έφυγε από τη ζωή σε ηλικία 81 ετών, το βράδυ της Τρίτης (21/10), και σήμερα (25/10) γράφτηκε η τελευταία πράξη του “ταξιδιού” του.

Από το λαϊκό προσκύνημα στο παρεκκλήσι της Μητρόπολης Αθηνών μέχρι το Α΄ Νεκροταφείο, πλήθος κόσμου έδωσε το παρών για να τιμήσει τον Διονύση Σαββόπουλο. Απλοί άνθρωποι που τον αγάπησαν μέσα από τα τραγούδια του, φίλοι, συνάδελφοι, καλλιτέχνες και πολιτικοί στάθηκαν πλάι-πλάι, βυθισμένοι σε σιωπηλή και βαθιά συγκίνηση, αποχαιρετώντας έναν από τους πιο εμβληματικούς δημιουργούς του ελληνικού τραγουδιού – έναν ποιητή της μουσικής που ένωσε εποχές, ιδέες και ψυχές. Η φωτογραφία του με τα χέρια ενωμένα ήταν σαν να έλεγε σε όλους μας ένα μεγάλο “ευχαριστώ”, το ίδιο που λέμε και εμείς σε εκείνον για το σύνολο του έργου του.

Η σορός του Διονύση Σαββόπουλο έφτασε στο παρεκκλήσι της Μητρόπολης για το λαϊκό προσκύνημα που ήταν προγραμματισμένο να ξεκινήσει στις 8:30, ενώ ο κόσμος είχε συγκεντρωθεί ήδη από πιο νωρίς το πρωί για να αποχαιρετήσει τον σπουδαίο τραγουδοποιό.

Θαυμαστές του Νιόνιου με ένα λουλούδι στο χέρι και κόσμος όλων των ηλικιών που ήθελε να βρίσκεται “κοντά του” σε αυτή την ιστορική στιγμή, ακούμπησαν το φέρετρο, έφεραν μαζί τους γράμματα αποχαιρετισμού και μουρμούρισαν ένα τραγούδι του.

Η σορός του σημαντικού Έλληνα τραγουδοποιού μεταφέρθηκε στις 11.30 από το κενοτάφιο στη Μητρόπολη Αθηνών για να ξεκινήσει η εξόδιος ακολουθία για την κηδεία. Οι καμπάνες ήχησαν πένθιμα, ενώ η μπάντα του Πολεμικού Ναυτικού παιάνιζε πένθιμα εμβατήρια αποτίοντας τιμές πριν και κατά τη μεταφορά του φέρετρου του Διονύση Σαββόπουλου. Τη σορό συνόδεψαν μέσα στον ναό η σύζυγος του Άσπα, τα παιδιά και στενοί συγγενείς και φίλοι.

Η μπάντα του Πολεμικού Ναυτικού, επίσης, εις ένδειξη τιμής στον μουσικοσυνθέτη εκτέλεσε τρεις από τις πιο φημισμένες μελωδίες του, ανάμεσα τους το λυρικό «Λαύριο» και την πασίγνωστη «Συννεφούλα».

 

Στη δοξολογία παραβρέθηκε μεγάλος αριθμός από πολιτικούς, ομότεχνους του εκλιπόντος, καλλιτέχνες και διανοούμενοι. Επικήδειο στη μνήμη του Διονύση Σαββόπουλου εκφώνησαν (με τη σειρά που ανέβηκαν στο βήμα) ο πρωθυπουργός και προσωπικός φίλος του Δ. Σαββόπουλου Κυριάκος Μητσοτάκης, η τέως Πρόεδρος της Δημοκρατίας Κατερίνα Σακελλαροπούλου, η γιατρός Αναστασία Κοτανίδου, ο ηθοποιός και σκηνοθέτης Σταμάτης Φασουλής, ο συγγραφέας Γιώργος Σκαμπαρδώνης, ο σκιτσογράφος και σχεδιαστής των εξωφύλλων του Αλέξης Κυριτσόπουλος,  η τραγουδίστρια Δήμητρα Γαλάνη, ο τραγουδιστής Αλκίνοος Ιωαννίδης, και τέλος ο γιος και ο εγγονός του Σαββόπουλου.

Πολλοί γνωστοί καλλιτέχνες έδωσαν το παρών μεταξύ των οποίων και οι: Στάθης Δρογώσης, Γιώργος Σκαμπαρδώνης, Παναγιώτης Καλατζόπουλος, Ελευθερία Αρβανιτάκη, Γιώργος Νταλάρας, Γιάννης Ζουγανέλης, The boy, Μανώλης Φάμελος, Νίκος Πορτοκάλογλου, Ελεονώρα Ζουγανέλη, Πάνος Μουζουράκης, Βαγγέλης Γερμανός, Κωστής Μαραβέγιας, Ελένη Τσαλιγοπούλου – αλλά και δημοσιογράφοι όπως ο Σταύρος Θεοδωράκης, ο Αντώνης Καρπετόπουλος και πολλοί άλλοι.

Πλήθος πολιτικών προσώπων βρέθηκαν στη Μητρόπολη. Ανάμεσά τους οι Κατερίνα Σακελλαροπούλου, Χάρης Δούκας, Νίκος Χαρδαλιάς, Κώστας Λαλιώτης, Μιλένα Αποστολάκη, Άδωνις Γεωργιάδης, Νίκος Δένδιας, Γιώργος Γεραπετριτης, Λίνα Μενδώνη, Νίκη Κεραμέως. Στην τελετή χοροστάτησε ο Αρχιεπίσκοπος Ιερώνυμος, ενώ το φέρετρο πλαισίωσαν με συγκίνηση μεταξύ άλλων ο Γ. Νταλάρας και η Ε. Αρβανιτάκη.

Οι επικήδειοι

Οι επικήδειοι για τον Σαββόπουλο συγκίνησαν και έδωσαν πολλές διαστάσεις στο τεράστιο έργο του.

“Για τον άνθρωπο και τον τραγουδοποιό που αποχαιρετάμε σήμερα θα μείνουν πάντα τα συναισθήματα όλων όσοι ταξίδεψαν με τις νότες και τους στίχους του. Κάτι φυσικό αφού, κατά καιρούς, τραγούδησε για τον καθένα από εμάς. Προσωπικά δεν είμαι εδώ μόνο σαν φίλος και σαν θαυμαστής του, αλλά από χρέος προς έναν μεγάλο Έλληνα που έζησε και περιέγραψε μοναδικά τις περιπέτειες του τόπου, αλλά και τις μικρές και τις εικόνες που γέννησε αλλά και τη γεύση που άφησε η εμπειρία τους” δήλωσε στον επικήδειο λόγο του για το Διονύση Σαββόπουλο, ο Πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης.

 

“Τραγούδησες για μας, για τον λαό, το έθνος και την ιστορία, την παράδοση και το μοντέρνο, την ταυτότητά μας, την σύνθεση Ανατολής και Δύσης, αλλά και για τη μικρή μας τη ζωή, για τον καθένα μας προσωπικά.
Τόσες μουσικές, τόσοι στίχοι. Πάντα τα σκεφτόσουν ενιαία, έλεγες σαν σύνολο. Και μετά άνθιζε ο καρπός της δημιουργίας της ιδιοφυΐας με τα τραγούδια σου. Ερωτευτήκαμε, πονέσαμε, χαρήκαμε, πληρωθήκαμε, συνδεθήκαμε με τον εαυτό μας και με τους άλλους. Άγγιξες τις ψυχές μας με τρόπο ανεξίτηλο” είπε μεταξύ άλλων η πρώην Πρόεδρος της Δημοκρατίας, Κατερίνα Σακελλαροπούλου.

“Ακούω παντού, ακούμε όλοι δηλαδή, ότι το τραγούδι, φεύγοντας ο Διονύσης, έγινε πιο φτωχό. Λάθος. Ο Διονύσης αφήνει, αφήνεις ένα ελληνικό τραγούδι πάμπλουτο. Δεν ξέρω αν χωρίς εσένα θα ήταν πιο πλούσιο. Το αγάπησες πολύ, πάρα πολύ το ελληνικό τραγούδι. Έτσι ήσουν Διονύση, ό,τι αποθέωνες, το αποζητούσες συγχρόνως, και παιδί και δάσκαλος. Καθόμασταν τρεις ώρες να γράψουμε κείμενο για το θέμα της εβδομάδας στην εκπομπή για το ελληνικό τραγούδι. Μιλάγαμε για τις ζωές μας 3 ώρες παρά 10 λεπτά. Το κάναμε αυτό γιατί αυτό που ήθελες ήταν να ακουμπήσεις τη ζωή, να ακουμπήσεις τη ζωή στην τέχνη. Έπαιρνες το τίποτα και το έκανες άπαν” είπε ο Σταμάτης Φασουλής.

“Σε αποχαιρετώ και εκ μέρους των παιδιών και μαθητών σου, των τραγουδοποιών της χώρας. Υπάρχουμε γιατί προυπήρξες. Μας πήρες παιδάκια μέσα από το πικάπ του σπιτιού μας και μας άνοιξες την πόρτα σε ένα περιβόλι του τρελού γεμάτο τραγούδια. Τρισυπόστατος ένωσες τον συνθέτη, τον ποιητή και τον ερμηνευτή, ανεβάζοντας την ένωση αυτή σε θεόρατο ύψος. Μας έμαθες την αλφαβήτα της ιερής μας τέχνης. Παραμέρισες θαρραλέα εμπόδια και οδοφράγματα, δείχνοντάς μας δρόμο στο άπειρον. Μας είπες: Γράψτε τα τραγούδια σας και τραγουδήστε τα” είπε μεταξύ άλλων ο Αλκίνοος Ιωαννίδης.

«Έχουν γράψει κι έχουν πει για σένα αυτές τις μέρες πανέμορφα πράγματα. Λόγια ψυχής. Τελικά κατάφερες και μας έκανες όλους ποιητές και ενωμένους. Πραγματικά ο κόσμος τα έχει πει όλα, τα νιώθει όλα. Και πως αλλιώς θα ήταν άλλωστε αφού μας έχεις δώσει τέτοια δώρα; Θέλουμε με κάποιο τρόπο να σου ανταποδώσουμε με αυτό το μεγάλο ευχαριστώ;» είπε για τον Διονύση Σαββόπουλο η Δήμητρα Γαλάνη. 

Ο Γ. Σκαμπαρδώνης είπε για Διονύση Σαββόπουλο: “Αγαπητέ Διονύση, έρχομαι από τη Θεσσαλονίκη και σου μεταφέρω την οδύνη και τον σεβασμό της. Η μητέρα πόλη σε αποχαιρετά. Με τα ανεμισμένα της κάστρα που έψαλες, τα καΐκια, τα βεγγαλικά, τις χορωδίες, το πλήθος που βλέπει οπτασίες. Η γειτονιά σου η Ανάληψη σου γνέφει. Εκεί κοντά που είδες για πρώτη φορά τον Τσιτσάνη να κρατάει ένα μικρό βιολί και να πετάει δέκα πόντους πάνω από το έδαφος. Οι παλιοί σου φίλοι, ο Μπάμπης ο Καλλιπολίτης, ο Τάκης ο Σιμώτας,  οι παιδικοί σου φίλοι σε πικροχαιρετούν“.

“Αυτό που ήθελε με το έργο του να μας πει είναι ότι το υλικό και το πνευματικό πάνε μαζί. Ο θάνατος και η ζωή πάνε μαζί. Ευχαριστώ που ήρθατε όλοι να τιμήσετε τον πατέρα μου” είπε μεταξύ άλλων ο γιος του Διονύση Σαββόπουλου, τον οποίο διαδέχθηκε ο εγγονός του: “Κατάφερες να μου μάθεις τι είναι άνθρωπος. Η ψυχή σου μένει μαζί μας, σε αγαπώ πολύ“.

Η πορεία προς το Α’ Νεκροταφείο με τραγούδια και “Ας κρατήσουν οι χοροί”

Άλλοτε βουβοί, άλλοτε με δάκρυα και σε πολλές στιγμές με παλαμάκια και τραγούδια οι πολίτες που συνόδευσαν τον Διονύση Σαββόπουλο μέχρι το Α’ Νεκροταφείο, εξέφρασαν τα συναισθήματά τους πηγαία και αληθινά.  Η νεκρώσιμη πομπή έφθασε λίγο μετά τις 15:15 στο Α’ Νεκροταφείο.

Η χορωδία της ΕΡΤ αποχαιρέτησε τον Διονύση Σαββόπουλο τραγουδώντας το “Ωδή στο Γεώργιο Καραϊσκάκη” την ώρα που η σορός του έφτασε στην τελευταία κατοικία.

Όλος ο κόσμος τραγούδησε σε μία πολύ φορτισμένη ατμόσφαιρα. To “Ας κρατήσουν οι χοροί” ήταν ένα ιδανικό τραγούδι χαρμολύπης για το “αντίο” και η Φιλαρμονική του Δήμου Αθηναίων το ερμήνευσε πανηγυρικά για τον Νιόνιο.

Υπήρξαν παρευρισκόμενοι που… χόρεψαν στους ρυθμούς του θρυλικού πλέον τραγουδιού: με τον στίχο “φτιάχνουν οι Έλληνες κυκλώματα κι ιστορία οι παρέες” να αντηχεί πιο επίκαιρο από ποτέ.  Από τη Φιλαρμονική ακούσαμε μεταξύ άλλων: “Τι έπαιξα στο Λαύριο”, “Συννεφούλα”, “Μη μιλάς άλλο γι’ αγάπη”…

Αντίο λοιπόν στον Διονύση Σαββόπουλο, έναν “εξαίσιο βροχοποιό, σε περίοδο παρατεταμένης ξηρασίας”.

---

“Διονύσης Σαββόπουλος: Η ζωή του μέσα απ’ τα λόγια των συνεργατών του”