BLACK FLAME RISING: ΟΤΑΝ Ο ΓΚΕΡΑΡΝΤ ΕΧΤΙΣΕ ΤΟΝ ΘΡΥΛΙΚΟ ΟΦΗ
Όσα είδαμε στο πρώτο επεισόδιο του αθλητικού docuseries για την ιστορία και το παρόν του ΟΦΗ.
«Επειδή ανάμεσά μας είναι η θάλασσα, νιώθουμε πως είμαστε κάτι άλλο. Ένα γαλατικό χωριό;»
***
Υπάρχει σίγουρα πάντα, σε κάθε ομάδα ανθρώπων που συσπειρώνεται γύρω από ένα κοινό σκοπό, μια αίσθηση του «εμείς εναντίον όλων». Πώς εμείς σε κάτι, κάπως, κάπου διαφέρουμε από τους άλλους κι αυτό μας κάνει αληθινά ξεχωριστούς. Σε κάποιο βαθμό πάντα θα ισχύει κιόλας– αλλιώς γιατί να βρεις μέσα σου τη φλόγα να παλέψεις για έναν κοινό σκοπό;
Στην περίπτωση όμως του ΟΦΗ, η διαφορετικότητα είναι εκεί και σε αντικρύζει, από την πρώτη στιγμή. Στο ελληνικό ποδόσφαιρο μόλις μία νησιωτική ομάδα έχει καταφέρει να κατακτήσει έναν εγχώριο τίτλο τον τελευταίο αιώνα, μας ενημερώνει ήδη από τα πρώτα του δευτερόλεπτα το ντοκιμαντέρ Black Flame Rising, σε παραγωγή 24Media, σενάριο των Αντώνη Ντινιακού και Δημήτρη Γκότση και σκηνοθεσία του Γκότση. (Που έχει γυρίσει το εξαιρετικό μικρού μήκους Pendulus που βραβεύτηκε στο φετινό φεστιβάλ Δράμας.)
Θέτοντας έτσι ήδη το δραματουργικό ζητούμενο σε ένα πλαίσιο που συχνά αγνοούν οι αφηγήσεις των αθλητικών ιστοριών. Πως, δηλαδή, αυτή δεν είναι μια ιστορία για αλλεπάλληλες κατακτήσεις της κορυφής και για σωρό τροπαίων, αλλά είναι η ιστορία ενός τέτοιου «γαλατικού χωριού», ιστορία αθλητών και φιλάθλων σε μια περιοχή εκτός ηπειρωτικής Ελλάδας που –κόντρα στη λογική και στα προστάγματα του χρόνου– έχουν καταφέρει να ενώσουν παρελθόν και παρόν μέσα σε μία συλλογικότητα με πρώτο ζητούμενο το πάθος για αυτή την τοπική ομάδα– που, ναι, διαφέρει από τις άλλες.
Υπάρχει κάτι το συγκινητικό στο να βλέπεις ένα σταθερό καστ ηρώων να συνδέει τον ΟΦΗ του ‘80 και του ‘90 με τον μοντέρνο ΟΦΗ. Κάτω από τα ονόματα των ανθρώπων που μιλούν στην κάμερα, όπως τον Νιόπλια, τον Πουρσανίδη, τον Σαμαρά, τον έτερο Σαμαρά, αλλά και θρύλους της ομάδας όπως τον Μαχλά, διαβάζουμε «ΠΡΩΗΝ ΠΑΙΧΤΗΣ» και έπειτα το τότε διοικητικό / προπονητικό πόστο.
Αυτό το «πρώην παίχτης» χτυπά κάθε φορά που εμφανίζεται– σε ένα σημείο του επεισοδίου, ο Νίκος Νιόπλιας θυμάται τη θέση που τον είχε βάλει να παίξει ο Ευγένιος Γκέραρντ στο πρώτο του παιχνίδι ως προπονητής του ΟΦΗ, και ο ίδιος άνθρωπος μιλά τώρα στην κάμερα για την περσινή πορεία της ομάδας. Μια υπενθύμιση του πώς η νοσταλγία μπορεί να μετουσιώνεται σε κάτι πιο ουσιαστικό από μια ανάμνηση– σε δράση του παρόντος.
Το Black Flame Rising κάνει ήδη από την πρώτη στιγμή αποστολή του να αφηγηθεί μια αθλητική ιστορία ως κάτι πολύ ευρύτερο από απλά σκορ σε έναν πίνακα σταδίου. Ως κάτι σαν ηθογραφία. Για αυτό το γαλατικό χωριό και τους τρόπους με τους οποίους οι παραδόσεις, τα ήθη, κι οι άνθρωποι του νησιού συναντούσαν ομάδες, ήρωες, φίλους και αντιπάλους από τα υπόλοιπα μέρη (της Ελλάδας, αλλά και του κόσμου), συχνά μαγεύοντάς τους– από τον Ολλανδό Ευγένιο Γκέραρντ που ήρθε στα μέσα των ‘80s σε μια άγνωστη σε αυτόν ομάδα στην Κρήτη, μέχρι τον ελληνοαμερικάνο επενδυτή Μάικ Μπούση που βρήκε τον ΟΦΗ από το μακρινό Σικάγο.
Το συνεργείο του Black Flame Rising απέκτησε καθόλη τη διάρκεια της περσινής σεζόν μια δίχως προηγούμενο καθολική πρόσβαση στην χρονιά της ομάδας, από τα αποδυτήρια μέχρι τα γραφεία κι από τον αγωνιστικό χώρο μέχρι τις λέσχες φιλάθλων. Κι επιχειρεί μια αφήγηση της σεζόν ‘21-’22 υπό το πρίσμα μιας ιστορίας δεκαετιών αλλά και μιας τοπικής κοινότητας που φλέγεται από πάθος για την ομάδα. Με αποτέλεσμα όχι μια συρραφή από γκολ και αποτελέσματα, αλλά ένα εξαιρετικά όμορφο όσο και αληθινά απρόσμενα συγκινητικό και συναισθηματικό, ψηφιδωτό ενός συλλόγου σε όλες του τις μετεξελίξεις.
Ήδη από τα πρώτα λεπτά του επεισοδίου γνωρίζουμε μερικούς συναρπαστικούς χαρακτήρες και μορφές από το τοπικό περιβάλλον του ΟΦΗ. Εντυπωσιακά πρόσωπα, παραδοσιακά τραγούδια, τραχιές φωνές, υγρά βλέμματα: Το πάθος ξεχειλίζει από κάθε καρέ καθώς οπαδοί αλλά και εργάτες του ΟΦΗ μιλούν στην κάμερα. Στο μεταξύ η ομάδα ξεκινά την καλοκαιρινή της προετοιμασία στην Ολλανδία.
Εκεί γνωρίζουμε σιγά σιγά τα πρόσωπα που απαρτίζουν τον ΟΦΗ της σεζόν ‘21-’22, από την χαρισματική φυσιογνωμία του βοηθού προπονητή Πέδρο Καραβέλα («δουλειά μου είναι να σας φτάσω στα όριά σας») μέχρι τον αρχηγό Κώστα Γιαννούλη («…αλλά την κάνει και την πλάκα του»). Νωρίτερα ακούμε την ιστορία ενός φιλάθλου, παιδί μεταναστών που γεννήθηκε στη Γερμανία, και στην ομάδα ακούμε την ιστορία του Αμπντούλ Ραχμάν Ουές από τη Συρία που μεγάλωσε στο Κορωπί: «στη Συρία είμαι ο Έλληνας και στην Ελλάδα είμαι ο Σύριος», λέει.
Μια σύντομη ματιά στο τέλος της σεζόν μας αποκαλύπτει πως ο ΟΦΗ αγωνίζεται για να διεκδικήσει την έξοδο στην Ευρώπη, την ώρα που στο κύριο μέρος του επεισοδίου βρίσκεται σε ευρωπαϊκό έδαφος για την προετοιμασία. Και κάπως έτσι ταξιδεύουμε στο παρελθόν του συλλόγου, πίσω στην εποχή της έλευσης του Γκέραρντ, ο οποίος έφτιαξε μια ομάδα που κατάφερε να γίνει ανταγωνιστική εντός αλλά και μέχρι εκτός τειχών.
«Από αυτό το γήπεδο δεν πέρασε η Ατλέτικο Μαδρίτης!», ακούγεται στο σήμερα καθώς ταξιδεύουμε στο παρελθόν για εκείνον τον ιστορικό αγώνα. Βλέπουμε μέσα από πλάνα αρχείου (με τα οποία η σειρά είναι γεμάτη, κι είναι πραγματικά μια εντυπωσιακή δουλειά συλλογής αρχειακού υλικού πολύ πέραν του προφανούς) τον Γκέραρντ να θυμάται γελώντας πως όταν τον αποχαιρετούσαν στην Ολλανδία οι φίλοι του, του έδωσαν μαζί και εισιτήριο επιστροφής. Εδώ, στην Κρήτη, έπεφταν τα στοιχήματα πότε θα απολυόταν μετά από κάποια αρνητικά αποτελέσματα στην αρχή της σεζόν.
Αλλά μετά; Ο Γκέραρντ έφτιαξε τα θεμέλια αυτού που έφτασε να είναι η ομάδα ακόμα και του ‘21-’22 και που εν τέλει έφερε ξανά την ομάδα όρθια στα πόδια της. Με αποκορύφωμα το κύπελλο του ‘87 αλλά και και την απίστευτη εμφάνιση του ‘93-’94 στο κύπελλο UEFA και τον αποκλεισμό των Σλάβια Πράγας και Ατλέτικο Μαδρίτης. Στο σήμερα, είναι ο Μάικ Μπούσης που σκέφτεται το δικό του ταξίδι. Σε ένα πρωινό, με την οικογένειά του, εξηγεί πως ο Σαμαράς και μια ομάδα ανθρώπων σκοπεύουν να του προτείνουν να αγοράσει τον ΟΦΗ. Ο πατέρας του τον προειδοποιεί, δεν είναι όπως στην Αμερική αυτά. Όμως κάποιες φορές είναι το κάλεσμα που επικρατεί.
Και κάποιες φορές, όπως πολύ αποτελεσματικά –και με συγκινησιακή φόρτιση– καταφέρνει να υπογραμμίσει η αφήγηση του Black Flame Rising, μπορεί διαφορετικές εποχές να αντηχούν η μία στην άλλη με τρόπους που δε μπορείς να φανταστείς. Είναι όπως λέει ο Μπούσης στην αρχή του επεισοδίου, περιγράφοντας ένα γήπεδο καθώς γεμίζει για να φιλοξενήσει ποδοσφαιριστές, φιλάθλους, αλλά και το ίδιο το παιχνίδι: «Είναι καμβάς. Τώρα δεν είναι κανείς στο γήπεδο. Ούτε οπαδοί, ούτε παίκτες, ούτε staff, κανένας. Κι όταν φτάνει η ώρα του αγώνα, το γήπεδο μεταμορφώνεται σε καμβά».
Ο ΑΓΩΝΑΣ
Στη ρεβάνς με την Ατλέτικο παρακολουθούμε πως συσπειρώθηκε ο λαός της περιοχής. «Κόσμος κατέβαινε με αγροτικά». Στο αεροδρόμιο ο πρόεδρος Χεσούς Χιλ εμφανίζεται εριστικός, σίγουρος για την πρόκριση (μετά και το 1-0 της Μαδρίτης). Όμως, «υπάρχει 100 φορές μεγαλύτερη αυτοπεποίθηση μέσα στο Γεντί Κουλέ». Κι η Ατλέτικο τα βρίσκει σκούρα.
Το πέναλτι που έκανε το 2-0 και έδωσε την απίθανη πρόκριση στον ΟΦΗ, δεν βλέπουμε ποτέ με απόλυτη σιγουριά αν πέρασε όντως τη γραμμή, ύστερα από την αρχική απόκρουση του τερματοφύλακα. «Δεν με νοιάζει αν μπήκε. Φτάνει που μετράει», ακούμε. «Θεωρώ η μπάλα δεν περνάει τη γραμμή αλλά ο διαιτητής το καταμέτρησε… οπότε χέστηκα!», ακούμε. Για τους παίχτες διίστανται οι απόψεις: «μπορεί και να άγγιξε τα δίχτυα» λέει ο Πουρσανίδης, τόσο σίγουρος για το γκολ. «…60-40», λέει ο Μαχλάς αφού το σκέφτεται για μια στιγμή.
Αλλά ξέρετε τι; Ο διαιτητής το καταμέτρησε, πράγματι. Κι ένα τεράστιο ευρωπαϊκό παράσημο έγινε πραγματικότητα για τον μεγάλο ΟΦΗ του Γκέραρντ.
Η ΕΙΚΟΝΑ
Βλέπεις αυτόν τον Ολλανδό, έναν άνθρωπο που μοιάζει τόσο έξω από τα νερά του στην Κρήτη μέχρι που ξαφνικά κοιτάς καλύτερα κι από τη μια στιγμή στην άλλη μοιάζει σα να ανήκε πάντα εκεί. Γελάει παρέα με τους ανθρώπους της ομάδας, της διοίκησης, τους ποδοσφαιριστές, κόσμο από την κοινότητα της πόλης.
Ακούμε στο επεισόδιο για το «οικογενειακό κλίμα που είχε μεταλαμπαδεύσει ο Γκέραρντ» και το οποίο έφτασε ως το σήμερα με τον ένα τρόπο ή τον άλλον– ένα επίτευγμα μεγαλύτερο από κάθε τρόπαιο, στην τελική. Πώς θα μπορούσε να ταιριάξει το τοπικό ταμπεραμέντο με την ιδιοσυγκρασία του Ολλανδού; Κι όμως, συνέβη μια μαγική χημεία.
Σε απόσπασμα τοπικής εκπομπής, ο Γκέραρντ ως καλεσμένος μιλά για τους παίχτες του, έναν-έναν. Ο παρουσιαστής του απευθύνει τον λόγο, και τον λέει, φυσικά, «Γκεραρντάκη».
Η ΣΚΗΝΗ
«Όνειρό μου από μικρό παιδί, από τις ακαδημίες, ήταν να αγωνιστώ στο Γεντί Κουλέ. Αυτό το όνειρο από ό,τι φαίνεται δεν θα πραγματοποιηθεί».
Ως κομβική φιγούρα σε αυτή την ένωση παρελθόντος και παρόντος, ο Γιώργος Σαμαράς είναι μια πολύ ιδιάζουσα περίπτωση, και αποτελεί την αφηγηματική και συναισθηματική κορύφωση της ιστορίας αυτού του πρώτου επεισοδίου. Είναι ένα επεισόδιο που μιλά για τον ΟΦΗ που γέννησε ο Γκέραρντ και τον ΟΦΗ του σήμερα, κι ο Σαμαράς είναι με έναν τρόπο στο επίκεντρο.
Ακολουθούμε έτσι την ιστορία του έλληνα διεθνή, το πώς έφυγε από μικρός στο εξωτερικό αλλά πάντοτε όποτε τον ρωτούσαν αν θα έπαιζε στην Ελλάδα έλεγε πάντα «η μόνη ομάδα στο μέλλον που θα μπορούσα να αγωνιστώ στην Ελλάδα, θα είναι ο ΟΦΗ». Τον βλέπουμε στο τότε, στα μεγάλα γκολ στο εξωτερικό, τον βλέπουμε στο τώρα, στο γραφείο του στην ομάδα ως υπεύθυνου μεταγραφικού σχεδιασμού.
Όταν ο Μπούσης αναλαμβάνει τον ΟΦΗ λέει στον Σαμαρά να μπει στο ρόστερ, έτσι, ακόμα και για 6 μήνες. Αλλά ο Σαμαράς δε μπορεί λόγω ενός προβλήματος στη μέση. «Δεν πρόλαβε να φορέσει τη μεγάλη φανέλα του ΟΦΗ», όπως ακούγεται χαρακτηριστικά.
«Πραγματικά το θέλω πάρα πολύ. Ένα παιχνίδι, δεν έχει σημασία ο αντίπαλος. Αλλά δε θα ήταν σωστό γιατί…», λέει εν μέσω εμφανούς συναισθηματικής φόρτισης. «Δε θα ήταν ωραίο το έργο».
Στην κλιμάκωση του επεισοδίου, εμφανέστατα συγκινημένος, δακρυσμένος όλο και πιο πολύ καθώς μιλάει, ο Σαμαράς λέει κάτι υπέροχο. «Εμένα η χαρά μου στο ποδόσφαιρο ήταν ότι μπορούσα να πάρω τη μπάλα και να τρέξω. Ένιωθα μια ελευθερία όταν τρέχω. Να γυρίσω με τη μέση;», αναρωτιέται σα να λέει πως όχι, δε θα ήταν δυνατόν. Δε θα ήταν ωραίο το έργο.
«Ένα παιχνίδι; Όνειρο ζωής. Το γκολ με την Ακτή, με τη Σέλτικ τα πρωταθλήματα, τα δίνω», λέει εμφανέστατα συγκινημένος. «Για λίγα λεπτά. Αλλά δε θα βλέπανε τον Γιώργο. Αυτό με πονάει. Μεγάλωσα εδώ. Στο σπίτι μου. Θα ήθελα να δώσω μια παράσταση».
