ΠΟΤΕ ΑΡΧΙΖΕΙ Η ΖΩΗ ΕΝΟΣ ΑΝΘΡΩΠΟΥ;

“Το όποιο γενετικά μοναδικό κύτταρο πρέπει να θεωρείται ανθρώπινο ον.”
Τουλάχιστον αυτό υποστήριξαν οι δικαστές του Ανώτατου Δικαστηρίου των ΗΠΑ, την ημέρα που γκρέμισαν τη θεμελιώδη βάση που είχαν, για τη λήψη αποφάσεων. Ναι, αυτή που έκαναν έγκλημα την άμβλωση, καταργώντας ένα συνταγματικό δικαίωμα που είχαν οι γυναίκες τον τελευταίο μισό αιώνα.

Αυτό βασίστηκε στην απόφαση της υπόθεσης Roe v. Wade του 1973, όταν ο δικαστής του Ανώτατου Δικαστηρίου, Ηarry Blackmum είχε γράψει στο σκεπτικό του πως “δεν χρειάζεται να απαντήσουμε στο δύσκολο ερώτημα του πότε αρχίζει η ζωή. Όταν εκείνοι που έχουν εκπαιδευτεί στους αντίστοιχους κλάδους της ιατρικής, της φιλοσοφίας και της θεολογίας δεν είναι σε θέση να καταλήξουν σε καμία συναίνεση, το δικαστικό σώμα -σε αυτό το σημείο στην ανάπτυξη της ανθρώπινης γνώσης-, δεν είναι σε θέση να κάνει εικασίες ως προς την απάντηση.

Υπήρχε πάντα ισχυρή υποστήριξη για την άποψη ότι η ζωή δεν ξεκινά πριν από τη γέννηση. Οι γιατροί και οι επιστήμονες συνάδελφοί τους αντιμετώπισαν αυτό το γεγονός με λιγότερο ενδιαφέρον και έτειναν να επικεντρωθούν στο ότι είτε στη σύλληψη, είτε στο ενδιάμεσο σημείο στο οποίο το έμβρυο γίνεται ‘βιώσιμο’ -δηλαδή, δυνητικά ικανό να ζήσει εκτός της μήτρας ακόμα και με τεχνητό βοήθημα.

Η βιωσιμότητα συνήθως τοποθετείται σε περίπου επτά μήνες (28 εβδομάδες), αλλά μπορεί να γίνει και νωρίτερα, ακόμη και στις 24 εβδομάδες.

Η θεωρία του Αριστοτέλη για “μεσολάβηση αναζωογόνησης” επικράτησε σε όλον τον Μεσαίωνα και την Αναγέννηση στην Ευρώπη και συνέχισε να είναι επίσημο Ρωμαιοκαθολικό Δόγμα μέχρι τον 19ο αιώνα, παρά την αντίθεση σε αυτή τη θεωρία της ‘ενσάρκωσης’ από εκείνους στην Εκκλησία που αναγνώριζαν την ύπαρξη ζωής από την στιγμή της σύλληψης.

Η τελευταία άποψη είναι φυσικά, τώρα η επίσημη πεποίθηση της Καθολικής Εκκλησίας. Όπως αποκαλύπτει περίληψη, αυτή είναι μια άποψη που υποστηρίζεται έντονα από πολλούς μη Καθολικούς επίσης, καθώς και από πολλούς γιατρούς.

Ωστόσο, σημαντικά προβλήματα για τον ακριβή ορισμό αυτής της άποψης θέτουν νέα εμβρυολογικά δεδομένα που υποδηλώνουν ότι η σύλληψη είναι μια “διαδικασία” που εξελίσσεται με την πάροδο του χρόνου και όχι ένα γεγονός και από νέες ιατρικές τεχνικές -τις τεχνητές μήτρες, το τέλος της έμμηνου ρήσης κλπ”.

Πότε αρχίζει η ζωή για τους επιστήμονες

Ο ισχυρισμός για την εκκίνηση της ζωής από την στιγμή της λήψης υποστηρίζεται από εμβρυολόγους και παιδίατρους εδώ και δεκαετίες. Δεν συμφωνούν απαραίτητα μαζί τους άλλοι -σχετικοί- επιστήμονες. Ή τουλάχιστον δεν μπορούν να συμφωνήσουν όλοι στο πότε ένα γονιμοποιημένο κύτταρο ή έμβρυο γίνεται άνθρωπος.

Δεν βοηθά και το πώς ορίζεται επιστημονικά το τι σημαίνει να είσαι ζωντανό ον. “Με την πιο επιστημονική έννοια της λέξης, ‘ζωή’ σημαίνει μια οργανική κατάσταση που χαρακτηρίζεται από ικανότητα για μεταβολισμό, ανάπτυξη, αντίδραση σε ερεθίσματα και αναπαραγωγή”. Κάτι που σίγουρα δεν αρχίζει να συμβαίνει στη σύλληψη.

Όπως έγραψε στο Conversation ο καθηγητής φιλοσοφίας και ολοκληρωτικής βιολογίας στο University of Texas at Austin College of Liberal Arts, Sahotra Sarkar βιολόγοι που έχουν αφιερώσει τη ζωή τους στην αναπτυξιακή βιολογία δεν μπορούν να προσδιορίσουν σε ποιο από τα αναπτυξιακά στάδια ενός εμβρύου ξεκινάει η ζωή.

“Το θέμα είναι ότι η βιολογία δεν καθορίζει πότε αρχίζει η ανθρώπινη ζωή. Είναι ένα ερώτημα που μπορεί να απαντηθεί μόνο κάνοντας έκκληση στις αξίες μας, εξετάζοντας αυτό που θεωρούμε ότι μας κάνει ανθρώπους.

Ίσως οι βιολόγοι του μέλλοντος να μάθουν περισσότερα. Μέχρι τότε, το πότε ξεκινά η ανθρώπινη ζωή κατά τις εμβρυϊκές εξελίξεις είναι ένα ερώτημα για φιλοσόφους και θεολόγους. Και οι πολιτικές που βασίζονται σε μια απάντηση σε αυτό το ερώτημα θα παραμείνουν στην κρίση των πολιτικών – και των δικαστών”, καταλήγει ο Dr. Sarkar.

Πότε αρχίζει η ζωή για τους εμβρυολόγους

Πάμε να δούμε και μια περίπτωση ακραιφνούς οπαδού της άποψης πως η ζωή ξεκινά με τη σύλληψη -κατά την οποία γίνεται έκρηξη σπινθήρων, όπως είχε ενημερώσει το 2016 άρθρο της Telegraph.

Σε μελέτη που είχε δημοσιεύσει η ερευνήτρια βιοχημείας/βιολογίας στο Εθνικό Ινστιτούτο Υγείας των ΗΠΑ (εργάστηκε στη βιολογίας της ακτινολογίας και την ιική ανοσολογία) και καθηγήτρια φιλοσοφίας στο Catholic University of America, Dianne N. Irving στο επιστημονικό περιοδικό International Journal of Sociology and Social Policy το 1999 έλαβε υπ’ όψιν της αποσπάσματα και αναφορές από μερικά από τα πιο αξιοσέβαστα εγχειρίδια ανθρώπινης εμβρυολογίας “και όσα αναφέρονται αντιπροσωπεύουν μια συναίνεση των ανθρώπινων εμβρυολόγων διεθνώς”.

Υπήρχαν και τότε έντονες συζητήσεις για την άμβλωση, ενώ είχαν αρχίσει η έρευνες σε ανθρώπινα έμβρυα (μεταξύ άλλων αφορούσαν την κλωνοποίηση, την έρευνα βλαστοκυττάρων και τη μεταμόσχευση οργάνων).

Οι επιστήμονες διευκρίνισαν ευθύς εξ αρχής πως “το ερώτημα σχετικά με το πότε αρχίζει η φυσική υλική διάσταση ενός ανθρώπου είναι αυστηρά επιστημονικό και θα πρέπει να απαντάται από εμβρυολόγους -και όχι από φιλοσόφους, βιοηθικούς, θεολόγους, πολιτικούς, τεχνικούς ακτίνων Χ, σταρ του σινεμά, μαιευτήρες ή γυναικολόγους”.

Το πότε αρχίζει να υπάρχει ένας άνθρωπος “είναι φιλοσοφικό ερώτημα”.

Ο στόχος του άρθρου ήταν “να επικεντρωθεί πρωτίστως σε μια δειγματοληψία των ‘επιστημονικών’ μύθων και στα αντικειμενικά επιστημονικά δεδομένα που θα έπρεπε να στηρίζουν αυτές τις συζητήσεις”. Κατ’ αρχάς εξηγήθηκε πότε αρχίζει να υπάρχει ο άνθρωπος. “Η διαδικασία αυτή περιλαμβάνει βασικούς όρους όπως

• Γαμετής: αναπαραγωγικό κύτταρο που προορίζεται για να συγχωνευτεί με ένα άλλο -και δημιουργεί νέο κύτταρο που λέγεται ζυγωτής, το οποίο εξελίσσεται σε ένα νέο άτομο).
• Ζυγωτής: κύτταρο που προκύπτει από την ένωση ενός ωαρίου και ενός σπέρματος. Ο ζυγώτης είναι η αρχή ενός νέου ανθρώπου (δηλαδή ενός εμβρύου). Αυτό το νέο μονοκύτταρο ον παράγει αμέσως ειδικές ανθρώπινες πρωτεΐνες και ένζυμα και κατευθύνει τη δική του ανάπτυξη.
• Γαμετογένεση: διαδικασία που μετατρέπει τα αρχέγονα γεννητικά κύτταρα (πρωτόγονα σεξουαλικά κύτταρα) σε ώριμους γαμέτες του φύλου -στο αρσενικό (σπερματοζωάρια ή σπέρματα) και στο θηλυκό (ωοκύτταρα). Τα προϊόντα της γαμετογένεσης είναι ώριμοι γαμέτες φύλου με 23 χρωμοσώματα -τα μισά των αρχικών.
• Ωογένεση: παραγωγή και ωρίμανση των ωοκυττάρων, δηλαδή των θηλυκών γαμετών που προέρχονται από την ωογονία. Πιο απλά είναι η εξέλιξη θηλυκών γεννητικών κυττάρων, που έχει ως αποτέλεσμα τη δημιουργία θηλυκού γαμέτη ή ωαρίου.
• Σπερματογένεση: εξέλιξη αρσενικών γεννητικών κυττάρων, που έχει ως αποτέλεσμα τη δημιουργία αρσενικού γαμέτη ή σπερματοωαρίου.
• Γονιμοποίηση: σύντηξη γαμετών για τη δημιουργία νέου μεμονωμένου οργανισμού και έναρξη της ανάπτυξης του -συμβαίνει στη σάλπιγγα της γυναίκας όπου συναντώνται και συγχωνεύονται το ωάριο με το σπερματοζωάριο. Χρειάζεται περίπου μια εβδομάδα έως ότου το γονιμοποιημένο ωάριο φτάσει στη μήτρα όπου εμφυτεύεται και αναπτύσσεται. Το προϊόν της γονιμοποίησης είναι ζωντανός άνθρωπος με 46 χρωμοσώματα.
• Βλαστοκύστη: στάδιο ανάπτυξης του εμβρύου, έπειτα από πέντε ημέρες καλλιέργειας στο εργαστήριο.
• Έμβρυο: γονιμοποιημένο ανθρώπινο ωάριο κυρίως από τον 4ο μήνα της κυοφορίας του μέχρι τον τοκετό.

“Επιστημονικά συμβαίνει κάτι πολύ ριζοσπαστικό μεταξύ των διαδικασιών της γαμετογένεσης και της γονιμοποίησης: η αλλαγή από ένα απλό μέρος ενός ανθρώπου (δηλαδή, το σπέρμα) και ένα απλό μέρος ενός άλλου ανθρώπου (δηλαδή, το ωοκύτταρο που συχνά αναφέρεται ως ωάριο) και με τα δύο να κατέχουν ανθρώπινη ζωή που εξελίσσεται σε ένα νέο, γενετικά μοναδικό, ατομικό ολόκληρο ζωντανό ανθρώπινο ον (βλ. μονοκύτταρος εμβρυϊκός ανθρώπινος ζυγώτης).

Μετά τη γονιμοποίηση, μέρη των ανθρώπινων όντων έχουν μετατραπεί σε κάτι πολύ διαφορετικό από αυτό που ήταν πριν: έχουν μετατραπεί σε ένα ενιαίο, ολόκληρο ανθρώπινο ον. Κατά τη διαδικασία της γονιμοποίησης, το σπέρμα και το ωοκύτταρο παύουν να υπάρχουν ως έχουν και παράγεται ένας νέος άνθρωπος”.

Διευκρινίζεται ότι επειδή κάθε γεννητικό κύτταρο έχει κανονικά 46 χρωμοσώματα, η διαδικασία της γονιμοποίησης δεν μπορεί να πραγματοποιηθεί έως ότου ο συνολικός αριθμός των χρωμοσωμάτων σε κάθε γεννητικό κύτταρο, μειωθεί στο μισό. “Αυτό είναι απαραίτητο ώστε μετά τη σύντηξη τους -κατά τη γονιμοποίηση- να μπορεί να διατηρηθεί ο χαρακτηριστικός αριθμός χρωμοσωμάτων σε ένα μεμονωμένο μέλος του ανθρώπινου είδους (46). Διαφορετικά θα καταλήξουμε σε κάποιου είδους τέρας”.

Το θες σε πιο απλά λόγια; Το έχουμε

“Ένα ώριμο ανθρώπινο σπέρμα και ένα ώριμο ανθρώπινο ωάριο είναι προϊόντα γαμετογένεσης –το καθένα έχει μόνο 23 χρωμοσώματα. Το καθένα έχει μόνο το μισό από τον απαιτούμενο αριθμό χρωμοσωμάτων για έναν άνθρωπο. Μεμονωμένα δεν μπορούν να εξελιχθούν περαιτέρω σε ανθρώπινα όντα.

Παράγουν μόνο πρωτεΐνες και ένζυμα ‘γαμήτες’. Δεν κατευθύνουν τη δική τους ανάπτυξη και εξέλιξη. Και δεν είναι άτομα, δηλαδή μέλη του ανθρώπινου είδους. Είναι μόνο μέρη –το καθένα μέρος ενός ανθρώπου.

Από την άλλη, ο άνθρωπος είναι το άμεσο προϊόν της γονιμοποίησης. Ως εκ τούτου, είναι ένας μονοκύτταρος εμβρυϊκός ζυγώτης, ένας οργανισμός με 46 χρωμοσώματα -αριθμός που απαιτείται για ένα μέλος του ανθρώπινου είδους.

Αυτό το ανθρώπινο ον παράγει αμέσως ειδικά ανθρώπινες πρωτεΐνες και ένζυμα, κατευθύνει τη δική του/της περαιτέρω ανάπτυξη και ανάπτυξη ως άνθρωπος και είναι ένα νέο, γενετικά μοναδικό, πρόσφατα υπάρχον, ζωντανό ανθρώπινο άτομο”.

Ειρήσθω εν παρόδω, οι εμβρυολόγοι πιστεύουν πως η άμβλωση και η αντισύλληψη είναι το ίδιο και το αυτό.

Πότε αρχίζει η ζωή για τους φιλοσόφους

Μία από τις πιο δημοφιλείς θέσεις μεταξύ των φιλοσόφων είναι η προοπτική ότι η ζωή ξεκινά από το σημείο της γαστριδίωσης (την 2η εβδομάδα της κύησης), στο σημείο εκείνο στο οποίο ο ζυγώτης είναι ένα οντολογικό άτομο και δεν μπορεί πλέον να γίνει δύο άτομα.

Yπάρχουν και κάποιοι που λένε πως η ζωή δεν ξεκινάει με τη σύλληψη, καθώς σε εκείνο το σημείο το ον δεν έχει συνείδηση του εαυτού του -άρα ο ζυγώτης ή το έμβρυο δεν είναι άνθρωποι.

Πολλοί φιλόσοφοι έχουν συμφωνήσει πως η ερώτηση “πότε αρχίζει η ανθρώπινη ζωή” δεν είναι σωστή. Γιατί; “Αν με το να είσαι άνθρωπος εννοείται μόνο το να είσαι μέλος του είδους μας, τότε δεν μπορεί να προταχθεί ως η ηθικά αποφασιστική εκτίμηση. Όχι περισσότερο από τη φυλή ή το φύλο, το είδος μπορεί να είναι ένα χαρακτηριστικό που καθορίζει την ηθική αξία μιας ζωής. Πρέπει να υπάρχει ένα κριτήριο ηθικής υπόστασης. Εάν η ανθρώπινη ζωή υπάρχει από τη σύλληψη, ποια ηθική υπόσταση έχει αποκτήσει το έμβρυο με τη σύλληψη;”. Όπως σχολίασε η Washington Post “προσπαθήστε να απαντήσετε μόνο σε αυτή την ερώτηση και καταλαβαίνει κανείς τη σύγχυση των φιλοσόφων”.

Mήπως είμαστε όλοι εγκληματίες;

Για το τέλος, άφησα κάτι που μάλλον θα συγκινήσει τους πάντες. Όπως έγραψε η Dr. Irving, οι ProLifers (οι ακραίοι συντηρητικοί -στους οποίους ανήκουν και οι Ανώτατοι δικαστές-, που έχουν για ηγέτη τους τον Donald Trump) ισχυρίζονται ότι η άμβλωση ενός ανθρώπινου εμβρύου είναι λάθος (για την ακρίβεια, έγκλημα), γιατί καταστρέφει την ανθρώπινη ζωή. Εν τούτοις, τα ανθρώπινα σπέρματα και τα ανθρώπινα ωάρια είναι επίσης ανθρώπινη ζωή.

Άρα, οι ProLifers θα πρέπει επίσης να συμφωνήσουν ότι η καταστροφή των σπερματοζωαρίων και των ωαρίων δεν διαφέρουν από τις αμβλώσεις. “Κάτι που είναι γελοίο” και μας κάνει όλους δολοφόνους.

Στην πραγματικότητα, επιστημονικά, υπάρχει ριζική διαφορά μεταξύ τμημάτων ενός ανθρώπου που κατέχουν “ανθρώπινη ζωή” και ενός ανθρώπινου εμβρύου που είναι πραγματικός ‘άνθρωπος’. “Η άμβλωση είναι η καταστροφή ενός ανθρώπου. Η καταστροφή ενός σπέρματος ή ενός ωαρίου δεν θα συνιστούσε έκτρωση, από την στιγμή που αμφότερα δεν είναι ανθρώπινα όντα”.

Το θέμα δεν είναι πότε αρχίζει η ανθρώπινη ζωή, αλλά πότε αρχίζει η ζωή κάθε ανθρώπου. “Ένας ανθρώπινος νεφρός ή συκώτι, ένα ανθρώπινο κύτταρο δέρματος, ένα σπέρμα ή ένα ωοκύτταρο κατέχουν ανθρώπινη ζωή, αλλά δεν είναι ανθρώπινα όντα. Είναι μέρη ενός ανθρώπου. Εάν ένα μόνο σπέρμα ή ένα μόνο ωάριο εμφυτευόταν στη μήτρα μιας γυναίκας, δεν θα αναπτύσσονταν. Απλώς θα διαλύονταν”.

Κατόπιν αυτών πότε πιστεύεις πως αρχίζει η ζωή; Και στο τέλος της ημέρας, τι πιστεύεις για την ανατροπή απόφασης Ανώτατου Δικαστηρίου που υπήρχε επί 49 χρόνια, με σκεπτικό που μπορεί να ανατρέψει αποφάσεις τις οποίες θεωρούσαμε ως κατοχυρωμένες. Όπως; Το δικαίωμα στην αντισύλληψη, τους γάμους μεταξύ διαφορετικών φυλών και ατόμων του ίδιου φύλου. Αν συνεχίσουν στο δρόμο που χάραξαν οι συντηρητικοί δικαστές των ΗΠΑ και οι οπαδοί τους, δεν αποκλείεται στο μέλλον να ποινικοποιηθεί η άρνηση γυναίκας να γίνει μάνα.