Παράκαμψη κινδύνων με την πρωτοποριακή μέθοδο by-pass “Π – graft”

του Σωτήριου Ν. Πράπα,

Διευθυντή Α’ Καρδιοχειρουργικής Κλινικής, Ερρίκος Ντυνάν Hospital Center

H εγχείρηση μπάϊ πας (bypass) εξακολουθεί, μετά από μια περίοδο αμφισβήτησης, να αποτελεί τον «χρυσό κανόνα» (Golden standard) θεραπείας ασθενών με στενώσεις ή αποφράξεις και στα 3 στεφανιαία αγγεία της καρδιάς και ιδιαίτερα σε ασθενείς με διαβήτη. Το γεγονός αυτό επιβεβαιώνεται από τις μεγάλες συγκριτικές μελέτες SYNTAX και FREEDOM, όπου η υπεροχή της χειρουργικής αντιμετώπισης έναντι της αγγειοπλαστικής με τοποθέτηση στεντς (stents), είναι λίαν εμφανής και γίνεται ακόμη εμφανέστερη όσο περνούν τα χρόνια από την έναρξη των μελετών.

Βέβαια η διενέργεια μια τέτοιας επέμβασης συνδέεται και με μια σειρά από ενέργειες ή επιλογές που θα μπορούσαν να αποτελέσουν τους κινδύνους της κλασσικής εγχείρησης. Είναι το πάγωμα και σταμάτημα της καρδιάς στη διάρκεια του χειρουργείου, η τοποθέτηση σωλήνων και καθετήρων στο μεγάλο αγγείο που ξεκινάει από την καρδιά, δηλαδή την αορτή, και τέλος η περιορισμένη διάρκεια καλής λειτουργίας κάποιων από τα νέα «σωληνάκια» (τα μπάϊ πας), όπως εκείνα που παίρνουμε από τα πόδια, δηλαδή τα φλεβικά μοσχεύματα.

Με το σταμάτημα της καρδιάς και το πάγωμά της, είναι σαν να σταματάμε τη ζωή και να την εξαρτούμε από ένα μηχάνημα, την εξωσωματική κυκλοφορία. Η πολύωρη παραμονή στο μηχάνημα και η χρήση της σε επιβαρυμένα άτομα, όπως υπερήλικες, ασθενείς με έμφραγμα στο παρελθόν και άλλοι, μπορεί να προκαλέσει επιπλοκές. Το ίδιο και οι χειρισμοί στην αορτή και την καρδιά για να τοποθετηθούν οι σωλήνες που θα συνδέουν τον ασθενή με το μηχάνημα, καθώς κρύβουν και εκείνοι κινδύνους. Μάλιστα, η τοποθέτηση μιας λαβίδας που θα συνθλίβει την αορτή για να απομονωθεί η καρδιά από την κυκλοφορία, είναι ο πλέον επικίνδυνος χειρισμός, γιατί μπορεί να προκαλέσει εγκεφαλικό επεισόδιο ή διαχωρισμό της αορτής. Με άλλα λόγια, είναι σαν να υπάρχει ένα «ναρκοπέδιο κινδύνων» που πρέπει προσεκτικά να περάσουμε μέσα του, χωρίς ποτέ βέβαια να μπορούμε να εξαλείψουμε το ενδεχόμενο κάποιου ατυχήματος.

Ο ασφαλέστερος, όπως ο καθένας αντιλαμβάνεται, τρόπος για να αποφύγουμε τους αναφερόμενους κινδύνους, θα ήταν να αποφύγουμε το «ναρκοπέδιο» περνώντας έξω απ’ αυτό.

Το ερώτημα είναι, εάν υπάρχει τέτοιος τρόπος. Η απάντηση είναι ναι, με την τεχνική της παλλόμενης καρδιάς (δηλαδή με την καρδιά ζωντανή σε λειτουργία), χωρίς χρήση του μηχανήματος εξωσωματικής κυκλοφορίας και χωρίς κανένα χειρισμό στην αορτή.

Η τεχνική αυτή λέγεται ΑΝΑΟΡΤΙΚΗ (anaortic) ΠΑΛΛΟΥΣΑ ΚΑΡΔΙΑ και διαφέρει από την απλή τεχνική παλλόμενης καρδιάς (off pump) στο γεγονός ότι παρακάμπτει όχι μόνο τους κινδύνους του μηχανήματος εξωσωματικής κυκλοφορίας, αλλά και εκείνους από τους χειρισμούς στην αορτή. Στο ερώτημα για το πως μπορεί να πραγματοποιηθεί κάτι τέτοιο, αφού τα νέα σωληνάκια (by pass) πρέπει να πάρουν αίμα από την αορτή, η απάντηση βρίσκεται στη φύση. Κάθε όργανο του σώματος και τα μέλη μας (χέρια, πόδια) διαθέτουν διπλά ή πολλαπλά αρτηριακά κυκλώματα για την άρδευσή τους, όπως π.χ. ο εγκέφαλος που έχει τέσσερα κυκλώματα, δύο καρωτίδες και 2 σπονδυλικές αρτηρίες. Η καρδιά έχει ένα και μοναδικό κύκλωμα. Έτσι, ενώ ο εγκέφαλος δεν νεκρώνεται αν φράξει μια καρωτίδα, γιατί αρδεύεται από τα υπόλοιπα τρία κυκλώματα, η καρδιά που δεν διαθέτει δεύτερο, παθαίνει έμφραγμα στην περιοχή του κλάδου απόφραξης.

Η πρωτοποριακή μέθοδος by-pass «Π – graft»

Η φιλοσοφία της τεχνικής που εφαρμόζουμε στο Τμήμα μας και αποτελεί μια «Ελληνική πατέντα» αναορτικής χειρουργικής πάλλουσας καρδιάς με διεθνή αναγνώριση, το επονομαζόμενο «κύκλωμα – Π ή αλλιώς Π – graft», βασίζεται στην δημιουργία ενός δεύτερου αρτηριακού κυκλώματος, αυτού που λείπει από την καρδιά. Έχει ως βάση τις δύο μαστικές αρτηρίες που βρίσκονται πίσω από το στήθος μας και πάνω σε αυτές δημιουργούμε πολλαπλές αρτηριακές απολήξεις. Το κύκλωμα αυτό συνδέεται στη συνέχεια προς το πάσχον στεφανιαίο δίκτυο, περιφερικότερα των στενώσεων, και αρδεύει επικουρικά την πάσχουσα καρδιά. Με απλά λόγια είναι σαν «να παίρνουμε ρεύμα» από μια πρίζα και το διανέμουμε σε 2,3,4, ή 5 σημεία, όσα δηλαδή απαιτούνται.

Η τεχνική αυτή εφαρμόζεται στο Α’ Καρδιοχειρουργικό Τμήμα του ENHC εδώ και 20 χρόνια, φέρει την σφραγίδα του Δ/ντή του Τμήματος κ. Σωτήριου Πράπα και έχει αποδείξει με τα αποτελέσματά της πως είναι η ασφαλέστερη και αποτελεσματικότερη όλων των μεθόδων bypass. Αυτό, διότι πέραν της «παράκαμψης των κινδύνων», ειδικά σε άτομα υψηλού κινδύνου, συνδυάζεται και με την χρήση των καλύτερων, όπως αποδείχθηκε, μοσχευμάτων, των μαστικών αρτηριών από το στήθος. Δεν είναι τυχαία η υψηλότατη περιεγχειρητική της επιτυχία της τάξεως του 99,8% και η ελαχιστοποίηση των μετεγχειρητικών επιπλοκών, όπως π.χ. εγκεφαλικό επεισόδιο μόλις 0,4% (4 στους 1.000 ασθενείς), σε σχέση με το 2-3% της κλασσικής μεθόδου και κατώτερο και από το ποσοστό εγκεφαλικού επεισοδίου μετά από αγγειοπλαστική που είναι 0,5%. Δεν είναι επίσης τυχαίο το ενδιαφέρον των συναδέλφων καρδιοχειρουργών και η παρουσίαση της μεθόδου σε όλα τα μήκη και πλάτη του πλανήτη, καθώς και η ζωντανή της παρουσίαση με διενέργεια χειρουργείων σε πάνω από 20 χώρες.

Κλείνοντας, θα μπορούσαμε να πούμε ότι η τεχνική «Π – graft” δοκιμάστηκε στο χρόνο, ενηλικιώθηκε, έχει πλέον αποτελέσματα εικοσαετίας, από τα καλύτερα ανά τον κόσμο, και μπορεί να βοηθήσει με άριστο τρόπο υπερήλικες, διαβητικούς, νεφροπαθείς, ασθενείς με αναπνευστικά προβλήματα, με ασβεστωμένη αορτή και άλλους ασθενείς υψηλού κινδύνου. Λόγω της χρήσης αρτηριακών μοσχευμάτων (μαστικές αρτηρίες) είναι η καταλληλότερη μέθοδος για νέους ασθενείς, καθώς τα μοσχεύματα αυτά αντέχουν στο χρόνο, όπως επίσης για γυναίκες, όπου οι μαστικές αρτηρίες ταιριάζουν καλύτερα στα μικρού εύρους αγγεία του θηλυκού πληθυσμού. Με άλλα λόγια, είναι μία τεχνική «state of the art”.