Συνεχίζεται το μυστήριο με το μπλακ άουτ στην Ισπανία – Τι γνωρίζουμε για τα αίτια

Η Ισπανία και η Πορτογαλία έχουν σήμερα ξανά ρεύμα μετά το χειρότερο μπλακ άουτ στην ιστορία τους, αν και οι αρχές παρείχαν λίγες εξηγήσεις σχετικά με το τι το προκάλεσε ή πώς σκοπεύουν να αποτρέψουν κάτι ανάλογο στο μέλλον.

Τα φανάρια επανήλθαν σε λειτουργία, τρένα και μετρό επέστρεψαν σιγά-σιγά στις ράγες, τα σχολεία άνοιξαν ξανά, κόσμος επέστρεψε στις δουλειές του. Ωστόσο, η επιστροφή σε ρυθμούς “κανονικότητας” δεν έγινε χωρίς σοβαρές επιπτώσεις από την αιφνιδιαστική αυτή διακοπή στην ηλεκτροδότηση της Ιβηρικής Χερσονήσου.

Ήδη η Ισπανία μετρά τους πρώτους νεκρούς που συνδέονται με το μπλακ άουτ, ενώ εκφράζονται φόβοι από τις αρχές πως ο αριθμός αυτός ενδέχεται να αυξηθεί. Την ίδια ώρα η αιφνίδια διακοπή ρεύματος είχε προκαλέσει πτώση του 60% της ζήτησης στην Ισπανία μέσα σε πέντε δευτερόλεπτα το μεσημέρι της Δευτέρας.

Οι πρώτες αναφορές έκαναν λόγο για ένα «σπάνιο ατμοσφαιρικό φαινόμενο» που μπορεί να ήταν υπεύθυνο, επικαλούμενες δήλωση που αποδόθηκε στον πορτογαλικό φορέα δικτύου REN. Σε ακραία καιρικά φαινόμενα, όπως καταιγίδες και καύσωνες, τα καλώδια που μεταφέρουν την ηλεκτρική ενέργεια στον αέρα μπορεί να ταλαντώνονται, κάτι που μπορεί να προκαλέσει προβλήματα στους αγωγούς, ιδιαίτερα σε παλαιότερο και λιγότερο συντηρημένο εξοπλισμό. Ωστόσο, όπως σημειώνει ο Guardian, ο καιρός στην Ισπανία ήταν φυσιολογικός τη Δευτέρα. Την Τρίτη, η REN διέψευσε ότι ήταν υπεύθυνη για τη δήλωση, αλλά δεν έδωσε περαιτέρω λεπτομέρειες.

Σε εξέλιξη έρευνα για τα αίτια – Δεν αποκλείει τίποτα ο Σάντσεθ

Ενώ ο ισπανικός φορέας δικτύου REE απέκλεισε την κυβερνοεπίθεση ως αίτιο την Τρίτη, το Ανώτατο Δικαστήριο της Ισπανίας δήλωσε ότι θα εξετάσει αν η ενεργειακή υποδομή της χώρας υπέστη τρομοκρατική επίθεση, ενώ ο Πρωθυπουργός Πέδρο Σάντσεθ δήλωσε ότι η κυβέρνησή του δεν απέκλεισε καμία υπόθεση.

Αν αποδειχθεί ότι πρόκειται για κυβερνοεπίθεση, ο δικαστής Χόρχε Καλάμα θα διερευνήσει την υπόθεση ως έγκλημα τρομοκρατίας, σύμφωνα με δικαστικό έγγραφο.

Η REE, η διαχειρίστρια εταιρεία του ηλεκτρικού δικτύου της Ισπανίας, ανακοίνωσε νωρίτερα σήμερα ότι με βάση μια προκαταρκτική εκτίμηση απέκλεισε το ενδεχόμενο κυβερνοεπίθεσης, διαβεβαιώνοντας ότι δεν ανιχνεύθηκε «καμία διείσδυση» στα συστήματα ελέγχου. Η πορτογαλική κυβέρνηση απέκλεισε επίσης το ενδεχόμενο κυβερνοεπίθεσης.

Η REE δήλωσε ότι εντόπισε δύο περιστατικά απώλειας παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας, πιθανώς από ηλιακούς σταθμούς, στο νοτιοδυτικό τμήμα της Ισπανίας, τα οποία προκάλεσαν αστάθεια στο ηλεκτρικό σύστημα και οδήγησαν σε αποτυχία της διασύνδεσης με τη Γαλλία.

«Δεν πρέπει να βιαστούμε να βγάλουμε (συμπεράσματα) και να κάνουμε (λάθη) από βιασύνη», είπε ο Σάντσεθ την Τρίτη. «Θα ανακαλύψουμε τι συνέβη εκείνα τα πέντε δευτερόλεπτα.»

«Θα ληφθούν όλα τα απαραίτητα μέτρα για να διασφαλιστεί ότι αυτό δεν θα συμβεί ξανά», δήλωσε ο Σάντσεθ σε συνέντευξη Τύπου που παραχώρησε, σημειώνοντας ότι θα θέσει «προ των ευθυνών τους» τους «ιδιωτικούς φορείς εκμετάλλευσης» στον τομέα της ηλεκτρικής ενέργειας.

Της επιτροπής διερεύνησης θα ηγηθεί το υπουργείο Οικολογικής Μετάβασης, τόνισε ο πρωθυπουργός.

Σχετίζονται με το μπλακ άουτ οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας;

Η Ισπανία και η Πορτογαλία ηγούνται στην ΕΕ στον τομέα των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας και αντλούσαν περίπου το 80% της ηλεκτρικής τους ενέργειας από ηλιακή και αιολική ενέργεια όταν σημειώθηκε η διακοπή ρεύματος τη Δευτέρα.

Ορισμένοι σχολιαστές υπέθεσαν ότι το δίκτυο ίσως υπερφορτώθηκε από την ποσότητα του ανέμου και του ήλιου που ήταν διαθέσιμα, καθώς οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας είναι πιο διακεκομμένες από άλλες μορφές ενέργειας και οι ξαφνικές μεταβολές στη ηλιοφάνεια ή τον άνεμο μπορεί να προκαλέσουν προβλήματα.

Ωστόσο, δεν φαίνεται να ισχύει αυτό, όπως τονίζει ο Guardian. Ο Ντάνιελ Μιούρ, ανώτερος αναλυτής ενέργειας στην S&P Global, δήλωσε: «Η φύση και η κλίμακα της διακοπής ρεύματος καθιστούν απίθανο το γεγονός ότι ο όγκος των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας ήταν η αιτία, καθώς το ισπανικό δίκτυο είναι συνήθως εκτεθειμένο σε πολύ υψηλούς όγκους τέτοιας παραγωγής.»

Ο ισπανικός φορέας δικτύου δήλωσε την Τρίτη ότι είχαν συμβεί δύο περιστατικά παρόμοια με την απώλεια παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας, ακολουθούμενα από μια μαζική απώλεια ανανεώσιμης ενέργειας, γεγονός που αποσταθεροποίησε το δίκτυο. Είπαν ότι ήταν «πολύ πιθανό» το πρώτο από αυτά τα περιστατικά να ήταν η ξαφνική απώλεια ηλιακής ενέργειας.

Το ισπανικό δίκτυο βρίσκεται σε διαδικασία αναβάθμισης, καθώς δεν μπορεί να μεταφέρει την ανανεώσιμη ενέργεια που απαιτείται. Οι ειδικοί έχουν επισημάνει ότι οι αναβαθμίσεις του δικτύου δεν έχουν ακολουθήσει τον ρυθμό με τον οποίο προστίθενται οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας στο σύστημα.

Η Πραθίκσα Ράμντας, αναλύτρια στην Rystad Energy, δήλωσε: «Δεν μπορούμε να πούμε ότι ο έντονος αέρας και η ηλιακή ενέργεια προκάλεσαν τη διακοπή ρεύματος – τις προηγούμενες ημέρες είδαμε πολύ μεγαλύτερες ποσότητες ανανεώσιμων πηγών στο σύστημα. Αλλά οι μεγαλύτερες ποσότητες ανανεώσιμων ίσως έχουν κάνει πιο δύσκολο το να απορροφηθεί μια διαταραχή στη συχνότητα. Υπάρχουν πολλές πιθανότητες πίσω από το τι μπορεί να προκαλέσει αυτά: μια βλάβη στο σύστημα ή μια αδύναμη γραμμή μετάδοσης. Είναι ένα μάθημα για άλλες χώρες: χρειάζεται μεγαλύτερη επένδυση σε μετατροπείς που σχηματίζουν το δίκτυο, οι οποίοι μπορούν να βοηθήσουν στην εξομάλυνση του δικτύου.»

Τι ισχύει για την πυρηνική ενέργεια

Μετά το μαζικό μπλακάουτ που έπληξε ολόκληρη την Ιβηρική Χερσόνησο χθες, αρκετές φωνές εκφράστηκαν επικριτικά για τη φύση του ισπανικού δικτύου ηλεκτρικής ενέργειας, όπου το μερίδιο της πυρηνικής ενέργειας έχει μειωθεί απότομα τα τελευταία χρόνια υπέρ των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας.

Ο Ισπανός πρωθυπουργός Πέδρο Σάντσεθ αντέκρουσε το επιχείρημα που διατυπώθηκε ότι το μπλακάουτ συνδέεται με έλλειψη πυρηνικής ενέργειας στην Ισπανία, απορρίπτοντας τις επικρίσεις που προήλθαν κυρίως από το ακροδεξιό κόμμα Vox.

Με το χθεσινό μπλακάουτ οι πυρηνικοί σταθμοί ηλεκτροπαραγωγής «αποσυνδέθηκαν» από το ισπανικό σύστημα ηλεκτρικής ενέργειας, όπως και άλλες πηγές ηλεκτρικής ενέργειας, επομένως «η παραγωγή πυρηνικής ενέργειας δεν ήταν πλέον ισχυρή», τόνισε ο Σοσιαλιστής πρωθυπουργός σε συνέντευξη Τύπου.

«Όσοι συνδέουν αυτό το περιστατικό με έλλειψη πυρηνικής ενέργειας είτε ψεύδονται εν γνώσει τους, είτε δείχνουν την άγνοια τους», επέμεινε.

Το ισπανικό Συμβούλιο Πυρηνικής Ασφάλειας (CSN) ανακοίνωσε χθες ότι από το κολοσσιαίο μπλακάουτ οι αντιδραστήρες των πυρηνικών σταθμών (Almaraz II, Ascó I και II, Vandellós II) έκλεισαν αυτόματα -σύμφωνα με τον σχεδιασμό τους,- με το CSN να διαβεβαιώνει ότι «το συμβάν δεν είχε καμία επίπτωση στους εργαζόμενους, το κοινό ή το περιβάλλον».

Σύμφωνα με τον πρωθυπουργό, η διαδικασία επαναλειτουργίας των πυρηνικών σταθμών ηλεκτροπαραγωγής, συνεχίζεται, με τη σύνδεσή τους με το ισπανικό σύστημα ηλεκτρικής ενέργειας να αναμένεται στη διάρκεια της ημέρας.

Αυτό καταδεικνύει ότι «με μεγαλύτερη εξάρτηση από την πυρηνική ενέργεια, η αποκατάσταση δεν θα ήταν τόσο γρήγορη όσο αυτή που είδαμε», δήλωσε ο πρωθυπουργός.

«Οι πυρηνικοί σταθμοί ηλεκτροπαραγωγής, αντί για λύση, αποτελούν πρόβλημα» επειδή «χρειάστηκε να ανακατευθύνουμε μεγάλες ποσότητες ενέργειας σε αυτούς για να διατηρήσουμε τους αντιδραστήρες τους σταθερούς», συνέχισε.

Σημειώνεται ότι τα δίκτυα ηλεκτρικής ενέργειας που λειτουργούν με φυσικό αέριο και πυρηνική ενέργεια έχουν υψηλή αδράνεια, όρος που αναφέρεται στην αντίσταση ενός δικτύου στις αλλαγές συχνότητας. Τα δίκτυα ανανεώσιμων πηγών ενέργειας έχουν χαμηλή αδράνεια, η οποία, όταν δεν αντισταθμιστεί, μπορεί να τα καταστήσει λιγότερο ανθεκτικά σε ξαφνικούς κραδασμούς.

Ο Ντέιβιντ Μπρέισοου, καθηγητής κλιματικής επιστήμης και ενεργειακής μετεωρολογίας στο Πανεπιστήμιο του Ρέντινγκ, δήλωσε: «Οι τεχνικές αλλαγές σημαίνουν ότι το σύστημα έχει τώρα λιγότερη αδράνεια, επομένως οι ανισορροπίες πρέπει να διορθώνονται πιο γρήγορα. Τα περιστατικά διακοπής ρεύματος, όταν συμβαίνουν, είναι πιθανό να γίνονται πιο σημαντικά και ευρύτερα.»

Στο απόγειο της «μανίας» για ατομική ενέργεια τη δεκαετία του 1980, η Ισπανία διέθετε οκτώ πυρηνικούς σταθμούς ηλεκτροπαραγωγής, οι οποίοι παρείχαν το 38% της ηλεκτρικής της ενέργειας.

Σήμερα, η χώρα διαθέτει μόνο πέντε, με επτά αντιδραστήρες να αντιπροσωπεύουν το 20% του μείγματος ηλεκτρικής ενέργειας, σε σύγκριση με το 40% που αντιστοιχεί στην ηλιακή και αιολική ενέργεια.

Και αυτό το ποσοστό αναμένεται να μειωθεί περαιτέρω το 2027-2028, με το προγραμματισμένο κλείσιμο των δύο αντιδραστήρων Αλμαράς, στην δυτική επαρχία Εστρεμαδούρα.