Γιούρι Γκριγκορόβιτς: Πέθανε ο “θρύλος των Μπολσόι”

Την τελευταία του πνοή, σε ηλικία 98 ετών, ο σπουδαίος χορογράφος Γιούρι Γκριγκορόβιτς, ο «θρύλος των Μπολσόι».

Γεννημένος στο Λένινγκραντ (σημερινή Αγία Πετρούπολη) το 1927, ο Γιούρι Γκριγκόροβιτς ήταν χορευτής, καλλιτεχνικός διευθυντής και χορογράφος, τα μπαλέτα του οποίου καθόρισαν για πολλά χρόνια την εξέλιξη του μπαλέτου στη Ρωσία. Καθ’ όλη τη διάρκεια του δεύτερου μισού του 20ού αιώνα, το όνομά του έγινε συνώνυμο των Μπολσόι.

Την αριστουργηματική τέχνη του Γιούρι Γκριγκορόβιτς απολαύσαμε και στο Ηρώδειο το 2018 με όλους τους συντελεστές του Γκριγκορόβιτς Μπαλέ (150 άτομα: μπαλέτο, ορχήστρα, χορωδία) αλλά και με κορυφαίους σολίστ του θεάτρου Μπολσόι, στην παράσταση “Σπάρτακος” του Αράμ Χατσατουριάν. Τη δραματουργική επεξεργασία είχε κάνει ίδιος ο Γκριγκορόβιτς, βασισμένος στο βιβλίο του Ραφαέλο Τζιοβανόλι πάνω σε γεγονότα από την αρχαία ιστορία και σε σενάριο Ν.Βολκόφ. Ήταν επιθυμία του εκείνη η περιοδεία να φιλοξενηθεί και στο Ηρώδειο που αποτελούσε το φυσικό σκηνικό της παράστασης.

Γιούρι Γκριγκορόβιτς – Μια ζωή γεμάτη χορό

Γεννημένος στις 2 Ιανουαρίου 1927, ο Γκριγκορόβιτς (Yuri Nikolayevich Grigorovich) ήταν εγγονός του ναυάρχου της Ρωσικής Αυτοκρατορίας Alfred Rozay και ανιψιός του χορευτή των Μαρίνσκι, Georgy Rozai. Γεννήθηκε, δηλαδή σε οικογένεια που συνδεόταν με το αυτοκρατορικό ρωσικό μπαλέτο. Ο σημαντικότερος Ρώσος χορογράφος των τελευταίων δεκαετιών, όπως συχνά τον αποκαλούν, σπούδασε στη Χορογραφική Σχολή του Λένινγκραντ πριν ενταχθεί στο Μπαλέτο Κιρόφ ως σολίστ το 1946.

Από τα πρώτα του μπαλέτα χαρακτηρίστηκε ως ένα φρέσκο, νέο ταλέντο στο Κίροφ, αλλά τον έφεραν επίσης σε σύγκρουση με τον δάσκαλο μπαλέτου Κονσταντίν Σεργκέγιεφ. Κατά τη διάρκεια της παραμονής του στο Κιρόφ, δημιούργησε το πρώτο του σημαντικό μπαλέτο, Το Πέτρινο Λουλούδι (1957), και το 1962 έγινε μαέστρος μπαλέτου της ομάδας. Ήταν επίσης σολίστ στο Θέατρο Μαριίνσκι και για σύντομο χρονικό διάστημα διηύθυνε το μπαλέτο του. Σε ηλικία 37 ετών, μετακόμισε στη Μόσχα, όπου οι χορογραφίες του επρόκειτο να κυριαρχήσουν για τρεις δεκαετίες.

Το 1964 ο Γκριγκόροβιτς διορίστηκε αρχιχορογράφος του Θεάτρου Μπολσόι και παρέμεινε στην περίφημη ομάδα της Μόσχας για πάνω από 30 χρόνια. Τα μπαλέτα που δημιούργησε εκεί περιλαμβάνουν «Ο Καρυοθραύστης» (1966), «Σπάρτακος» (1968), «Ιβάν ο Τρομερός» (1975), «Ανγκαρά» (1976), «Ρωμαίος και Ιουλιέτα» και «Η Χρυσή Εποχή». Χορογράφησε επίσης νέες εκδοχές αριστουργημάτων του παρελθόντος, όπως Η Ωραία Κοιμωμένη (1963, 1973) και τη Λίμνη των Κύκνων, Ραϊμόντα (1984), Η Μπαγιαντέρα (1991) και Δον Κιχώτης, Ζιζέλ (1987) και Ο Κουρσάρος (1994).

Το 1995, κατηγορήθηκε ότι είχε επιτρέψει στην ομάδα να μείνει καλλιτεχνικά στάσιμη κατά την τελευταία δεκαετία της μακράς θητείας του και μετά από πολλές διαμάχες απομακρύνθηκε από το αξίωμά του. Στη συνέχεια χορογράφησε για διάφορους ρωσικούς θιάσους πριν εγκατασταθεί στο Κρασνοντάρ, όπου δημιούργησε το δικό του θίασο. Ο Γκριγκορόβιτς ήταν επικεφαλής των κριτικών επιτροπών πολλών διεθνών διαγωνισμών κλασικού μπαλέτου. Μετά τον θάνατο της συζύγου του, της μεγάλης μπαλαρίνας Ναταλία Μπεσμερτνόβα, στις 19 Φεβρουαρίου 2008, του προσφέρθηκε η ευκαιρία να επιστρέψει και πάλι στα Μπολσόι με την ιδιότητα του χορογράφου.

Ο Γκριγκορόβιτς ανακηρύχθηκε Λαϊκός Καλλιτέχνης της Ρωσικής Ε.Φ.Σ.Σ.Ρ. (1966) και έλαβε το Βραβείο Λένιν (1970) και το Κρατικό Βραβείο (1977). Ήταν επίσης ο αρχισυντάκτης της εγκυκλοπαίδειας του μπαλέτου.

Εκτός από τη σκηνοθεσία μπαλέτων, ο Γκριγκόροβιτς διετέλεσε μέλος κριτικών επιτροπών διεθνών διαγωνισμών. Ήταν μέλος της Μουσικής Εταιρείας της Βιέννης, επίτιμος πρόεδρος του Διεθνούς Θεατρικού Ινστιτούτου, πρόεδρος της Διεθνούς Χορογραφικής Ένωσης και επίτιμος πρόεδρος της Ουκρανικής Ακαδημίας Χορού.

Τα μπαλέτα του Γιούρι Γκριγκορόβιτς κυριαρχούν στο ρεπερτόριο των σύγχρονων έργων, και οι σκηνοθεσίες του στα κλασικά μπαλέτα φανέρωναν την πεποίθησή του ότι το δράμα πρέπει πάντα εκφράζεται μέσω του χορού.

Οι πολλές πρωτότυπες παραγωγές του Γιούρι Γκριγκορόβιτς αποτελούν μια μοναδική κληρονομιά για τον κόσμο του μπαλέτου. Έχοντας εκπαιδευτεί στην κλασική σχολή του Λένινγκραντ, η τέχνη του αγκάλιασε μοναδικά τον συναρπαστικό δυναμισμό και το δράμα των Μπολσόι. Αν και συχνά κρίνεται υπό το πρίσμα του Ψυχρού Πολέμου, το έργο του αντιμετωπίζεται πλέον σε ένα ευρύτερο πλαίσιο.