Η Μαρία Πετροπούλου μάς αποκαλύπτει το αόρατο Σύμπαν

H Μαρία Πετροπούλου είναι Επίκουρη Καθηγήτρια Φυσικής στο Τμήμα Φυσικής στο Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών. Πρόσφατα επιλέχθηκε να βραβευτεί με το Επιστημονικό Βραβείο 2025 του Ιδρύματος Μποδοσάκη για τις Βασικές Επιστήμες στον κλάδο της Φυσικής.

Ακόμη, στον τομέα Βιοεπιστημών – Κλάδος Βιοϊατρικών Επιστημών, βραβεύτηκε η Σταυρούλα Χάτζιου, Αναπληρώτρια Καθηγήτρια Μοριακής, Κυτταρικής και Αναπτυξιακής Βιολογίας και Χημείας στο Yale University.

Στον τομέα Εφαρμοσμένων Επιστημών/Τεχνολογίας – Κλάδος Τεχνητής Νοημοσύνης βραβεύτηκε ο Ιωάννης Γκιουλέκας, Αναπληρωτής Καθηγητής στο Ινστιτούτο Ρομποτικής του Carnegie Mellon University.

Ενώ στον τομέα Κοινωνικών Επιστημών – Οικονομικής Επιστήμης ή Πολιτικής Επιστήμης, βραβεύτηκε η Βίκυ Φούκα, Αναπληρώτρια Καθηγήτρια Πολιτικής Επιστήμης στο Stanford University.

Η Τελετή Απονομής των Επιστημονικών Βραβείων 2025 θα πραγματοποιηθεί την Τρίτη 17.6 στο Ζάππειο.

Η Μαρία Πετροπούλου αναζητά λύσεις σε θεμελιώδη προβλήματα της αστροφυσικής, εστιάζοντας στις διεργασίες ακτινοβολίας σε αστροφυσικά πλάσματα, στις διαδικασίες επιτάχυνσης σωματιδίων σε υψηλές ενέργειες και παραγωγής νετρίνων. Ξεκίνησε την ανεξάρτητη ερευνητική της πορεία το 2014 και έχει σημειώσει εντυπωσιακή πορεία δικών της δημοσιεύσεων με 97 άρθρα σε επιστημονικά περιοδικά με κριτές, ~3700 αναφορές, και h-index 33. Η Αστροφυσική Υψηλών Ενεργειών και η Αστρονομία Πολλαπλών Αγγελιοφόρων, αποτελούν τα κύρια πεδία των ερευνητικών της ενδιαφερόντων.

Εμείς μιλήσαμε μαζί της για τς εφαρμογές της αστροφυσικής υψηλών ενεργειών στην καθημερινή ζωή, αλλά και για τον ρόλο των γυναικών στην επιστήμη και τις προκλήσεις που αντιμετωπίζουν. Και φυσικά, μας απάντησε για το αν “υπάρχει ζωή εκεί έξω”.

Τι σημαίνει για εσάς η βράβευση με το Επιστημονικό Βραβείο Μποδοσάκη;

Το επιστημονικό Βραβείο Μποδοσάκη αποτελεί για μένα μια βαθιά τιμητική αναγνώριση της αγάπης μου για την έρευνα. Είναι μια πηγή ηθικής ικανοποίησης για τις πολλές ώρες εργασίας και των δυσκολιών που αντιμετώπισα στην πορεία μου, και αποτελεί ταυτόχρονα ένα ισχυρό κίνητρο να συνεχίσω με το ίδιο πάθος την ερευνητική μου δουλειά.

Ποιες είναι οι εφαρμογές της αστροφυσικής υψηλών ενεργειών στην καθημερινή ζωή και ποια η σύνδεση με την τεχνολογία που χρησιμοποιούμε;

Η αστροφυσική υψηλών ενεργειών, όπως και τα θεωρητικά μαθηματικά, δεν έχει ως στόχο την άμεση εφαρμογή, αλλά αναζητεί τη θεμελιώδη γνώση και αυτή η “άχρηστη” γνώση, όπως διαβάζουμε στο δοκίμιο “Η χρησιμότητα των άχρηστων γνώσεων”, είναι συχνά η πιο χρήσιμη μακροπρόθεσμα.

Ωστόσο, υπάρχουν κάποιες έμμεσες εφαρμογές της αστροφυσικής υψηλών ενεργειών στην καθημερινότητα που σχετίζονται με την τεχνολογική πρόοδο που συνοδεύει αυτή τη βασική επιστήμη. Για παράδειγμα, η επεξεργασία τεράστιων ποσοτήτων δεδομένων από τηλεσκόπια και ανιχνευτές σωματιδίων έχει οδηγήσει σε μεθόδους στατιστικής ανάλυσης, αναγνώρισης ανωμαλιών και μοτίβων μέσω τεχνικών μηχανικής μάθησης που βρίσκουν εφαρμογή στη χρηματοοικονομική τεχνολογία και στην ιατρική διάγνωση. Επιπλέον, η μελέτη της κοσμικής ακτινοβολίας είναι εξαιρετικά σημαντική για την ασφάλεια μελλοντικών επανδρωμένων διαστημικών αποστολών.

Ποιος θεωρείτε ότι είναι ο ρόλος των γυναικών στην επιστήμη και ποιες είναι οι προκλήσεις που αντιμετωπίζουν οι γυναίκες στον τομέα της φυσικής;

Ο ρόλος των γυναικών στην επιστήμη και συγκεκριμένα στον τομέα μου, την αστροφυσική ήταν ήδη καταλυικός από τον 19ο αιώνα με την ιστορική μορφή της Αστροφυσικής Henrietta Swan Leavitt (1868–1921). Με την έρευνά της επέτρεψε τον υπολογισμό αποστάσεων στο Σύμπαν, βάζοντας τον θεμέλιο λίθο για την αναγνώριση των πρώτων γαλαξιών πέραν του δικού μας και τη μεταγενέστερη ανακάλυψη της διαστολής του Σύμπαντος. Επίσης, η πρώτη γυναίκα διδάκτορας Αστρονομίας του Πανεπιστημίου Harvard, η Cecilia Payne-Gaposchkin (1900-1979) απέδειξε ότι τα άστρα αποτελούνται κατά κύριο λόγο από υδρογόνο και ήλιο, μια επαναστατική πρόταση για την εποχή! Και η λίστα δεν τελειώνει εδώ: η Joselyn Bell Burnell (1943 – ) ανακάλυψε τους πρώτους ραδιο-παλλόμενους αστέρες νετρονίων (pulsars) ως φοιτήτρια το 1967 εντοπίζοντας ένα τακτικό παλμό σε ραδιοσήματα που κατέγραφε ο ανιχνευτής, με τον επιβλέποντα καθηγητή της, A. Hewish, να οδηγείται σε Nobel το 1974.

Οι σύγχρονες γυναίκες στον τομέα της (αστρο)Φυσικής αντιμετωπίζουν σε μεγάλο βαθμό τις ίδιες προκλήσεις με όλες τις γυναίκες στον επιστημονικό χώρο. Η ερευνητική εργασία, ειδικά πριν την απόκτηση μόνιμης θέσης, απαιτεί πολλές μετακινήσεις σε ινστιτούτα και Πανεπιστήμια του εξωτερικού, οι οποίες δυσχεραίνουν τη δημιουργία οικογένειας, καθώς απαιτούν επαγγελματική ευελιξία και από τον/την σύντροφο. Επιπλέον, η συνέχιση της ερευνητικής παραγωγικότητας κατά την εγκυμοσύνη και τους πρώτους μήνες μετά τον τοκετό αναδεικνύεται σε πρόκληση λόγω της σωματικής κόπωσης. Παρά τον μεγάλο αριθμό γυναικών επιστημόνων σε όλα τα πεδία, δυστυχώς διατηρούνται ακόμη οι ασυνείδητες προκαταλήψεις και το στερεότυπο της γυναίκας που δε θεωρείται το ίδιο κατάλληλη για ηγετικούς ρόλους και αυστηρά επιστημονικά θέματα ή τεχνικά ζητήματα με έναν άντρα.

Στον ίδιο άξονα, ο σεξισμός και η παρενόχληση στο εργασιακό περιβάλλον είναι υπαρκτά ζητήματα τόσο στο εξωτερικό όσο και στα ελληνικά πανεπιστήμια. Δυστυχώς, ακόμα και σήμερα σημειώνονται περιπτώσεις σεξισμού, bullying και παρενόχλησης σε βάρος ερευνητριών από επιβλέποντες καθηγητές, εργοδότες ή συναδέλφους, τα οποία δεν καταγγέλλονται, παρότι υπάρχουν θεσμικοί μηχανισμοί αντιμετώπισης, υπό τον φόβο αντίποινων και επαγγελματικών συνεπειών, όπως αρνητικές συστατικές επιστολές κ.λπ. Μία τελευταία πρόκληση συνιστά η έλλειψη προτύπων γυναικών με ηγετικές θέσεις, ειδικά στον ελληνικό επιστημονικό χώρο, οι οποίες θα μπορούσαν να λειτουργήσουν ως πηγή έμπνευσης ή ως μέντορες για τις νεότερες. Αξίζει να σημειωθεί ότι στο Τμήμα Φυσικής ΕΚΠΑ, η αναλογία γυναικών/ανδρών στα ενεργά μέλη ΔΕΠ (όλων των βαθμίδων) είναι 13/45, ενώ στη βασική Φυσική μόλις 4/33, καθώς και ότι μέχρι το 2020 περίπου δεν υπήρχε γυναίκα Αστροφυσικός σε βαθμίδα Καθηγήτριας στην Ελλάδα.

Τι αλλαγές πιστεύετε ότι πρέπει να γίνουν στο εκπαιδευτικό σύστημα για να ενισχυθεί η εκπαίδευση στην επιστήμη και την τεχνολογία στην Ελλάδα;

Η αναβάθμιση των υποδομών θεωρώ ότι είναι πλέον απαραίτητη με τον εκσυγχρονισμό των εργαστηρίων φυσικών επιστημών και πληροφορικής στις δημόσιες σχολικές μονάδες, για τη συμμετοχή των παιδιών με hands-on ασκήσεις και σύγχρονο εξοπλισμό, και επιπλέον την κατάρτιση του προσωπικού σε θέματα τεχνολογίας. Παράλληλα, τα ελληνικά ΑΕΙ χρειάζονται ουσιαστική οικονομική ενίσχυση για την ανανέωση των εργαστηριακών υποδομών τους. Ως διδάσκουσα σε εργαστηριακά μαθήματα του Τμήματος Φυσικής στο ΕΚΠΑ, γνωρίζω από πρώτο χέρι τις ελλείψεις σε βασικές διατάξεις και την αδυναμία ανανέωσής τους λόγω ανεπαρκών προϋπολογισμών.

Ένας δεύτερος άξονας είναι η επικαιροποίηση και η σύνδεση της διδακτέας ύλης με την πανεπιστημιακή έρευνα που απαιτεί ουσιαστικό διάλογο μεταξύ των μεταξύ των πανεπιστημιακών και των καθηγητών δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης για τη δημιουργία ενός σύγχρονου πλαισίου διδασκαλίας Φυσικής.

Το βασικότερο πρόβλημα της ερευνητικής δραστηριότητας στην Ελλάδα είναι η έλλειψη τακτικών και προβλέψιμων χρηματοδοτικών κύκλων. Η στήριξη της βασικής έρευνας, από υποτροφίες για υποψήφιους διδάκτορες μέχρι τη χρηματοδότηση ερευνητικών προγραμμάτων, είναι κρίσιμη για την ανάπτυξη της επιστήμης και για να κρατήσουμε ταλαντούχους ερευνητές στη χώρα μας. Οι θεσμοί του ΙΚΥ και του ΕΛΙΔΕΚ έχουν συμβάλλει προς αυτή την κατεύθυνση, όμως η συνέχιση και ενίσχυση τέτοιων πρωτοβουλιών πρέπει να διασφαλιστεί με σταθερό θεσμικό και χρηματοδοτικό πλαίσιο και μειωμένη γραφειοκρατία.

Ειδικεύεστε στην αστροφυσική πολλαπλών αγγελιοφόρων. Τι σημαίνει και ποιο είναι το μέλλον της;

Η αστροφυσική πολλαπλών αγγελιοφόρων (multi-messenger astrophysics) αποτελεί έναν νέο και γρήγορα εξελισσόμενο τομέα της σύγχρονης αστροφυσικής. Εστιάζει στην κατανόηση ενεργητικών φαινομένων στο Σύμπαν μέσω της ανίχνευσης και μελέτης διαφορετικών «αγγελιοφόρων». Ως «αγγελιοφόροι» χαρακτηρίζονται η ηλεκτρομαγνητική ακτινοβολία (φως από ραδιοκύματα έως ακτίνες γάμμα) που εκπέμπεται από σωματίδια υψηλών ενεργειών σε πληθώρα αστροφυσικών πηγών, η βαρυτική ακτινοβολία (ή βαρυτικά κύματα) που εκπέμπεται, για παράδειγμα, από συγχωνεύσεις μελανών οπών ή αστέρων νετρονίων, οι κοσμικές ακτίνες (φορτισμένα σωματίδια υψηλής ενέργειας), καθώς και τα νετρίνα (σωματίδια χωρίς φορτίο υψηλής ενέργειας).

Ο κάθε αγγελιοφόρος μπορεί να μας δώσει διαφορετική πληροφορία για τις φυσικές συνθήκες που επικρατούν στις πηγές, ενώ ο συνδυασμός αυτών μας προσφέρει μια πιο πλήρη εικόνα για αντικείμενα που εν γένει βρίσκονται εκατοντάδες εκατομμύρια έτη φωτός μακριά από εμάς.

Το μέλλον της αστροφυσικής πολλαπλών αγγελιοφόρων προβλέπεται λαμπρό. Ο όγκος πειραματικών δεδομένων αναμένεται να αυξηθεί σημαντικά χάρη σε νέους ανιχνευτές που είναι σε φάση σχεδιασμού ή κατασκευής, ενώ και η σύνδεση των δεδομένων με τη θεωρία μέσω μοντελοποίησης και αριθμητικών προσομοιώσεων θα συμβάλει στην κατανόηση των πιο ακραίων φαινομένων στο Σύμπαν.

Η έρευνά σας επικεντρώνεται στις διαδικασίες επιτάχυνσης σωματιδίων σε υψηλές ενέργειες. Ποιες είναι οι πιο πρόσφατες ανακαλύψεις στον τομέα αυτό και ποια η σημασία τους για την κατανόηση του σύμπαντος;

Δύο από τις πιο πρόσφατες ανακαλύψεις στον τομέα των ερευνών μου αφορούν στην απαρχή της αστροφυσικής πολλαπλών αγγελιοφόρων και στην κατανόηση της παραγωγής νετρίνων. Συγκεκριμένα, το 2017, το παρατηρητήριο IceCube ανίχνευσε ένα νετρίνο (IC170922A) υψηλής ενέργειας (~300 TeV) το οποίο συνέπεσε χρονικά και χωρικά με μια έκλαμψη ακτίνων γάμμα από τον ενεργό γαλαξία TXS 0506+056. Αυτή ήταν η πρώτη ισχυρή ένδειξη για τη σύνδεση ανάμεσα σε ενεργούς γαλαξιακούς πυρήνες και πηγές αστροφυσικών νετρίνων, σηματοδοτώντας την απαρχή της αστροφυσικής πολλαπλών αγγελιοφόρων.

Το 2022, το ίδιο παρατηρητήριο ανακοίνωσε ότι η στατιστικά πιο σημαντική πηγή νετρίνων στον ουρανό είναι ο κοντινός ενεργός γαλαξίας NGC 1068, από την κατεύθυνση του οποίου ανιχνεύθηκαν δεκάδες νετρίνα εντός της πολυετούς λειτουργίας του τηλεσκοπίου. Σε αντίθεση με την περίπτωση του γαλαξία που αναφέρω παραπάνω, τα νετρίνα αυτά είχαν χαμηλότερες ενέργειες (~3–30 TeV) και δεν συνοδεύονταν από ανίχνευση ακτίνων γάμμα αντίστοιχων ενεργειών. Ο συνδυασμός των παρατηρήσεων αυτών ήταν καθοριστικός για να κατανοήσουμε ότι τα νετρίνα πρέπει να παράγονται σε μια πυκνή και οπτικά αδιαφανή περιοχή του γαλαξία –όπως η κορώνα ή ο δίσκος προσαύξησης γύρω από μια υπερμεγέθη μαύρη τρύπα– όπου οι ακτίνες γάμμα απορροφώνται πριν μπορέσουν να διαφύγουν. Η ανακάλυψη αυτή έχει ανανεώσει το ενδιαφέρον της θεωρητικής κοινότητας για την επιτάχυνση πρωτονίων σε ακραία περιβάλλοντα και έχει ανοίξει νέους δρόμους για την κατανόηση της παραγωγής νετρίνων από περιοχές διαφορετικής φύσης, όπως οι πίδακες και οι περιοχές κοντά στον ορίζοντα γεγονότων. Ωστόσο, δε διαθέτουμε ακόμη ένα ενιαίο θεωρητικό πλαίσιο που να εξηγεί με συνέπεια την παραγωγή νετρίνων από τόσο ετερογενή περιβάλλοντα.

Ποιες είναι οι πιο υποσχόμενες προσεγγίσεις για την κατανόηση αυτών των φαινομένων και πώς η έρευνά σας μπορεί να συμβάλει στην επίλυση αυτών των προβλημάτων;

Ο συνδυασμός αριθμητικών προσομοιώσεων, θεωρητικής μοντελοποίησης και παρατηρησιακών δεδομένων από πολλαπλούς αγγελιοφόρους είναι η πιο υποσχόμενη προσέγγιση στην κατανόηση σύνθετων αστροφυσικών φαινομένων, όπως οι εκλάμψεις ακτίνων γάμμα, η επιτάχυνση κοσμικών ακτίνων σε υψηλές ενέργειες, και η παραγωγή νετρίνων.

Η ερευνά μου συμβάλλει στην επίλυση τέτοιων προβλημάτων μέσω της ανάπτυξης θεωρητικών μοντέλων που συνδέουν την επιτάχυνση σωματιδίων με την παραγωγή ακτινοβολίας, αξιοποιώντας σύγχρονες αριθμητικές προσομοιώσεις που περιγράφουν την μεταφορά ενέργειας από ηλεκτρομαγνητικά πεδία σε σωματίδια. Παράλληλα, αναπτύσσουμε χρονο-εξαρτώμενα αριθμητικά μοντέλα που επιτρέπουν τη μελέτη της χρονικής εξέλιξης των φαινομένων, ενώ επίσης, συγκρίνοντας μοντέλα με παρατηρησιακά δεδομένα από δίκτυα τηλεσκοπίων, αξιολογούμε πιθανά σενάρια για την αποκάλυψη των επικρατέστερων φυσικών μηχανισμών.

Και μια τελευταία ερώτηση. Τελικά “υπάρχει ζωή εκεί έξω;”.

Μέσα στην απεραντοσύνη του Σύμπαντος, με τα δισεκατομμύρια γαλαξίες και ακόμη περισσότερους πλανήτες, θα ήταν ίσως πιο παράξενο να μην υπάρχει ζωή πέρα από τη Γη. Προσωπικά, πιστεύω ότι “υπάρχει ζωή εκεί έξω” και ελπίζω να είναι κάτι εντελώς διαφορετικό από ό,τι μπορούμε να φανταστούμε. Η ανακάλυψη μιας εξωγήινης μορφής ζωής, έστω και μικροβιακής, θα άλλαζε ριζικά την κοσμοθεωρία μας και θα αποτελούσε μία από τις πιο θεμελιώδεις στιγμές στην ιστορία της ανθρωπότητας.

Δείτε περισσότερα για την Αστροφυσική πολλαπλών αγγελιοφόρων εδώ

 

Το Who Is Who

Η Μαρία Πετροπούλου γεννήθηκε το 1985 και μεγάλωσε στην Αθήνα.

Έλαβε πτυχίο Φυσικής το 2008, μεταπτυχιακό δίπλωμα στην “Αστροφυσική” το 2010, και το διδακτορικό δίπλωμα (Ph.D.) στις Φυσικές Επιστήμες το 2013 με Άριστα από το Τμήμα Φυσικής του Πανεπιστημίου Αθηνών (ΕΚΠΑ). Στη συνέχεια πραγματοποίησε μεταδιδακτορική έρευνα στο Πανεπιστήμιο Purdue (ΗΠΑ) ως Einstein Fellow (2013-2016) και ως μεταδιδακτορική συνεργάτιδα (2016-2017), και στο Πανεπιστήμιο Princeton (ΗΠΑ) ως Lyman Spitzer Postdoctoral Fellow (2017-2020).

Από το 2020 είναι Επίκουρη Καθηγήτρια Φυσικής στο Τμήμα Φυσικής του ΕΚΠΑ.

Βραβεύτηκε το 2015 από την Ελληνική Αστρονομική Εταιρεία και το 2016 από το ελβετικό ίδρυμα MERAC για την διδακτορική της διατριβή με θέμα τη μελέτη ακτινοβολιακών ασταθειών και επιτάχυνσης σωματιδίων σε αστροφυσικά πλάσματα με εφαρμογές στους πίδακες ενεργών γαλαξιών και εκλάμψεων ακτίνων γάμμα. Το 2021 βραβεύτηκε με το ελληνικό βραβείο L’Oreal-UNESCO για τις Γυναίκες στην Επιστήμη.

Το 2021 έλαβε χρηματοδότηση ύψους 100,000€ από το ίδρυμα MERAC και το 2022 της απονεμήθηκε χρηματοδότηση ύψους ~199,000€ από το Ελληνικό Ίδρυμα Έρευνας και Καινοτομίας για την εκπόνηση έρευνας στο πεδίο Αστρονομίας Πολλαπλών Αγγελιοφόρων.

Έχει δημοσιεύσει 97 άρθρα σε περιοδικά με κριτές, ~3700 αναφορές, και h-index 33. Έχει δώσει περισσότερες από 30 προσκεκλημένες ομιλίες σε διεθνή συνέδρια και πανεπιστήμια.

Από το 2022 είναι εκλεγμένο μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου της Ελληνικής Αστρονομικής Εταιρείας (ΕΛ.ΑΣ.ΕΤ.) και τελεί χρέη Γραμματέως.

Τα ερευνητικά της ενδιαφέροντα εστιάζουν στον χώρο της Αστροφυσικής Υψηλών Ενεργειών και Πολλαπλών Αγγελιοφόρων. Μελετά διεργασίες ακτινοβολίας σε αστροφυσικά πλάσματα, διαδικασίες επιτάχυνσης σωματιδίων σε υψηλές ενέργειες και παραγωγής νετρίνων.

Είναι παντρεμένη από το 2013 με τον Γιώργο Βασιλόπουλο, επίσης Αστροφυσικό και Επίκουρο Καθηγητή στο ΕΚΠΑ.

ΘΕΣΜΟΣ & ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΩΝ ΒΡΑΒΕΙΩΝ

Ο Πρόδρομος-Μποδοσάκης Αθανασιάδης πίστευε βαθιά στην επιστήμη και στις δυνατότητες του ελληνικού πνεύματος και είχε προβλέψει την απονομή βραβείων σε διακεκριμένους Έλληνες και Ελληνίδες επιστήμονες ως μέρος των δράσεων του Ιδρύματος. Υπηρετώντας την επιθυμία του ιδρυτή του, το Ίδρυμα θέσπισε το 1992 τον θεσμό «Επιστημονικά Βραβεία Ιδρύματος Μποδοσάκη».

Με τα Επιστημονικά Βραβεία, το Ίδρυμα αναγνωρίζει το δημιουργικό έργο νέων Ελλήνων επιστημόνων έως 40 ετών, ανταμείβει τη συνεπή και συνεχή προσπάθειά τους για την προαγωγή της επιστήμης, τιμά την ηθική τους συνέπεια και συμβάλλει στη δημιουργία σωστών προτύπων για την ελληνική κοινωνία.

Έως σήμερα, 65 επιστήμονες που διαπρέπουν ανά τον κόσμο έχουν διακριθεί με τα Επιστημονικά Βραβεία, τα οποία απονέμονται ανά δύο έτη.

Τα Επιστημονικά Βραβεία καλύπτουν τους εξής τομείς:

• Βασικές Επιστήμες
• Βιοεπιστήμες
• Εφαρμοσμένες Επιστήμες / Τεχνολογία
• Κοινωνικές Επιστήμες

Κριτήρια για την απονομή των Επιστημονικών Βραβείων Μποδοσάκη αποτελούν η εξαιρετική επίδοση των υποψηφίων στον επιστημονικό τομέα τους, στον οποίο έχουν να παρουσιάσουν ολοκληρωμένο έργο, η συμβολή των υποψηφίων στην πνευματική, επιστημονική και οικονομική ανάπτυξη της χώρας μας, καθώς και η συμβολή τους στη διεθνή προβολή της Ελλάδας με το ήθος και το έργο τους.

Τα κύρια όργανα του θεσμού των Επιστημονικών Βραβείων είναι α) η Επιτροπή Επιστημονικών Βραβείων και β) οι Ειδικές Επιτροπές Κρίσεως.

Τις υποψηφιότητες που υποβάλλονται υποστηρίζουν είτε επιστήμονες του ιδίου κλάδου, ίδιας ή ανώτερης βαθμίδας με τον εκάστοτε υποψήφιο είτε θεσμικά τα ίδια τα Πανεπιστημιακά Ιδρύματα ή οι Φορείς, όπου υπηρετεί ο κάθε υποψήφιος. Στη συνέχεια, οι Ειδικές Επιτροπές Κρίσεως, οι οποίες συγκροτούνται ειδικά για κάθε κλάδο στον οποίο απονέμεται Βραβείο, αξιολογούν τις υποψηφιότητες. Κάθε Ειδική Επιτροπή Κρίσεως υποβάλλει τις προτάσεις της σχετικά με τους επιλεγόμενους από αυτήν υποψηφίους στην Επιτροπή Επιστημονικών Βραβείων, η οποία με τη σειρά της εισηγείται στο Ίδρυμα τους επικρατέστερους υποψηφίους προς βράβευση. Η Επιτροπή Επιστημονικών Βραβείων έχει την ευθύνη της τελικής πρότασης. Το Διοικητικό Συμβούλιο του Ιδρύματος επικυρώνει την τελική πρόταση της Επιτροπής Επιστημονικών Βραβείων και ανακηρύσσει τους βραβευόμενους.

Τα Επιστημονικά Βραβεία συνοδεύονται από χρηματικό έπαθλο 20.000€ ανά επιστημονικό τομέα.