Επιδόματα: “Big Brother” και προσωπικός φάκελος στα σκαριά

Νέα δεδομένα στον τρόπο με τον οποίο καταγράφονται και παρακολουθούνται όλα τα επιδόματα και οι ενισχύσεις στους πολίτες φέρνει το «Εθνικό Μητρώο Παροχών» που δημιουργείται με ρύθμιση που έχει ενταχθεί στο νομοσχέδιο του Υπουργείου Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών για τη Μεταρρύθμιση του Πλαισίου Δημοσιονομικής Διαχείρισης που έχει τεθεί σε διαβούλευση.

Το  «Εθνικό Μητρώο Παροχών» θα συγκεντρώνει σε ένα ενιαίο και συνεκτικό μητρώο τις παροχές σε χρήμα και σε είδος που χορηγούνται από το Δημόσιο προς φυσικά πρόσωπα. ‘Έτσι επιδόματα παιδιού, θέρμανσης, αναπηρίας, στέγασης και ανεργίας θα είναι με συγκεντρωμένο τρόπο, καταγεγραμμένα σε έναν ατομικό φάκελο.

Η θεσμοθέτηση του Μητρώου αναμένεται, με βάση τους συντάκτες του νομοσχεδίου να ενοποιήσει πληροφορίες, που σήμερα βρίσκονται αποσπασματικά σε σειρά φορέων και που για να συγκεντρωθούν απαιτείται χρόνος και μεγάλη προσπάθεια. Πλέον όλα θα παρακολουθούνται κεντρικά και θα υπάρχει δυνατότητα ελέγχου και διασταυρώσεων, ώστε να μην υπάρχει φαλκίδευση των κριτηρίων που προβλέπονται από το νόμο. Για όσους και όσες, βέβαια, λαμβάνουν πολλαπλές ενισχύσεις, το νέο σύστημα μπορεί να δημιουργήσει την ανάγκη εκ νέου τεκμηρίωσης των όρων επιλεξιμότητας, εάν και εφόσον αποδειχθεί ότι λείπουν αναγκαία δεδομένα. Κάτι που και σήμερα συχνά παρατηρείται πχ στις περιπτώσεις ελέγχου των Κέντρων Πιστοποίησης Αναπηρίας.

Το Μητρώο θα δημιουργηθεί από την ΑΑΔΕ και θα είναι προσβάσιμο μέσω της πλατφόρμας gov.gr. Εκεί πλέον, πέρα από τα αναλυτικά προσωπικά στοιχεία του ή της δικαιούχου, θα υπάρχει όλη η πληροφορία για το ύψος της παροχής, το χρονοδιάγραμμα καταβολής της και τη φύση της.

Στόχος του νέου αυτού συστήματος, που δημιουργεί το ΥΠΕΘΟ είναι είναι η διασφάλιση της διαφάνειας για τη διαδικασία των κοινωνικών ενισχύσεων, αλλά και η δημιουργία μιας πιο πλήρους εικόνας για τη τις παροχές ανά άτομο . Έτσι, όπως εκτιμάται, θα αποτραπεί ο κίνδυνος για λαθροχειρίες, και περιπτώσεις σωρευτικών ενισχύσεων που υπερβαίνουν τα θεσμικά όρια ή χορηγούνται χωρίς έλεγχο των πραγματικών δεδομένων.

Άντληση δεδομένων

Αξίζει να σημειωθεί ότι με την αξιοποίηση της διαλειτουργικότητας μεταξύ “δεξαμενών δεδομένων” του Δημοσίου, θα υπάρχει η δυνατότητα  τα στοιχεία των δικαιούχων να αντλούνται αυτόματα και διασταυρώνονται. Έτσι δεδομένα από το Φορολογικό Μητρώο, τις δηλώσεις εισοδήματος, τα μητρώα του ΕΝΦΙΑ και τις οικογενειακές πληροφορίες θα μπορούν να αξιοποιηθούν, για να “χτιστεί” μια καθαρή εικόνα για τα επιδόματα και τις παροχές που λαμβάνει κάθε φυσικό πρόσωπο, από διαφορετικούς φορείς του δημοσίου. Με αυτόν τον τρόπο θα γίνεται, πλέον η παρακολούθηση και ο εντοπισμός περιπτώσεων υπέρβασης, λάθους ή αλληλεπικάλυψης επιδομάτων.

Η πρώτη φάση εφαρμογής, που θα είναι πιλοτική, αναμένεται να ξεκινήσει μέσα στο 2025. Θα διαρκέσει ως τον Ιούνιο του 2026. Μέσα σε αυτό το διάστημα αναμένεται να ενταχθούν στο νέο Εθνικό Μητρώο φορείς όπως ο ΟΠΕΚΑ, η ΔΥΠΑ και τα συναρμόδια υπουργεία, καθώς και τα βασικά επιδόματα όπως παιδιού, θέρμανσης, ανασφάλιστων υπερηλίκων, γέννησης, ενοικίου και μακροχρόνιας ανεργίας. Μετά το σύστημα θα επεκταθεί στο σύνολο των κρατικών παροχών, με υποχρεωτική εγγραφή όλων των φορέων και διαρκή ενημέρωση του Μητρώου.

Ασφάλεια δεδομένων

Με βάση όσα αναφέρονται η πρόσβαση στα στοιχεία του Μητρώου θα είναι αυστηρά ελεγχόμενη. Οι κρατικές υπηρεσίες θα λαμβάνουν μόνο ανωνυμοποιημένα δεδομένα για λόγους χάραξης πολιτικής, ενώ πλήρης πρόσβαση σε μη ανωνυμοποιημένες πληροφορίες δίνεται μόνο σε διαπιστευμένα στελέχη κατόπιν αιτήματος και με συγκεκριμένα κριτήρια σκοπιμότητας. Οι πολίτες θα μπορούν να βλέπουν μέσω gov.gr τα επιδόματα που τους έχουν εγκριθεί, τις καταβολές που έγιναν, καθώς και τυχόν αλλαγές ή εκκρεμότητες που σχετίζονται με τις ενισχύσεις τους.

Η πιλοτική φάση θα χρηματοδοτηθεί από τον κρατικό προϋπολογισμό και προβλέπεται η υποβολή αξιολογητικής έκθεσης στον Υπουργό Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών, ώστε να εντοπιστούν προβλήματα και να προταθούν τεχνικές και θεσμικές βελτιώσεις πριν τη γενική εφαρμογή.