ΜΙΑ ΧΩΡΑ-ΠΛΗΜΜΕΛΗΜΑ

Στις αρχές του μήνα, μετά από ακροαματική διαδικασία που κράτησε περίπου 11 μήνες, ανακοινώθηκε η απόφαση για την υπόθεση της φονικής πυρκαγιάς στο Μάτι, τον Ιούλιο του 2018, που κόστισε τη ζωή σε 104 ανθρώπους; 10 από τους 21 κατηγορούμενους κρίθηκαν ένοχοι, δεν τους αναγνωρίστηκαν ελαφρυντικά και τους επιβλήθηκαν πολυετείς ποινές που έφτασαν τα 340 χρόνια (με εκτιτέα όμως μόνο τα 5). Όλοι οι καταδικασθέντες ήταν επιχειρησιακοί παράγοντες, από τον τότε αρχηγό της πυροσβεστικής ως τον τότε γενικό γραμματέα της πολιτικής προστασίας, συν τον κάτοικο από τον οποίο ξεκίνησε η φωτιά. Τα 6 πολιτικά πρόσωπα που δικάστηκαν, από την τότε περιφερειάρχη Ρένα Δούρου σε δημάρχους κι αντιδημάρχους όμορων δήμων όπως ο Ηλίας Ψινάκης στο Μαραθώνα, απαλλάχθηκαν από τις κατηγορίες. 

Στο άκουσμα της απόφασης, οι συγγενείς των θυμάτων ξέσπασαν φωνάζοντας «ντροπή σας», «η ιστορία θα σας κρίνει», θεωρώντας ότι οι υπεύθυνοι της τραγωδίας έπεσαν στα μαλακά. Γενικά και στη δίκη για το Μάτι, που διεξήχθη ήσυχα και μακριά από τα φώτα της δημοσιότητας, υπάρχει έντονη οσμή συγκάλυψης, καταγγελίες για πιέσεις και πολλά ερωτηματικά για πιθανή παρακώλυση του έργου της δικαιοσύνης. Επιπλέον, είναι πικρά ειρωνικό ότι τις οικογένειες των θυμάτων τις εγκατέλειψαν στην πορεία ακόμα και οι πολιτικές δυνάμεις που τζόγαραν στην τραγωδία, περνώντας την ελληνική πολιτική σκηνή στην επόμενη πίστα: εκείνη της τυμβωρυχίας. 

Την εβδομάδα που πέρασε ολοκληρώθηκε και η κοινοβουλευτική διαδικασία για την προανακριτική για τα Τέμπη. Μετά από μια μαραθώνια διαδικασία που διήρκεσε πάνω από 12 ώρες, και για την οποία χρησιμοποιήθηκαν 14 κάλπες και 4200 ψηφοδέλτια, πέρασε με 154 ψήφους η πρόταση της ΝΔ για παραπομπή Καραμανλή κι απορρίφθηκαν η πρόταση του ΠΑΣΟΚ (για ενδεχόμενη τέλεση αδικήματος κατά των πρώην υπουργών Μεταφορών Καραμανλή και Σπίρτζη κι άλλων υπουργων και υφυπουργών), αλλά και η πολυσυζητημένη πρόταση Πλεύσης Δημοκρατίας, Κινήματος Ελευθερίας, Ελληνικής Λύσης και Νίκης που έβαζε στο κάδρο και τον Πρωθυπουργό Κυριάκο Μητσοτάκη για «εσχάτη προδοσία».

Καμία έκπληξη, όταν η διερεύνηση της αλήθειας περνάει από τη μέγγενη της κομματικής πειθαρχίας αυτοακυρώνεται. Και η ένταση αναμενόμενη ήταν με λέξεις-εκφράσεις όπως «Τεμπωρυχία» και «συνεταιρισμός της τοξικότητας» που χρησιμοποίησε ο ΠΘ, και το αποτέλεσμα τόσο προδιαγεγραμμένο που μετέτρεψε τη διαδικασία σε παράσταση. Παράσταση που έκλεψε, φυσικά, ο «είστε σίγουρα υπουργός Δικαιοσύνης;» Γιώργος Φλωρίδης, ο οποίος έπιασε νέο χαμηλό εκφωνώντας από το βήμα της Βουλής, μέσα σε χειροκροτήματα από τους βουλευτές της ΝΔ, τα ονοματεπώνυμα τεσσάρων γυναικών-θυμάτων βιασμού προκειμένου να αντιπαρατεθεί με τη Ζωή Κωνσταντοπούλου (που είχε υπερασπιστεί στο δικαστήριο τους κατηγορούμενους βιαστές). Η βουλή έγινε ροντέο και ο υπουργός, ξανά φυσικά, πέτυχε τον στόχο του: να μην απαντήσει σε τίποτα για τα Τέμπη, παρότι εγκαλείται και το δικό του υπουργείο. 

Καμία έκπληξη, ούτε για το αυτογκόλ της αντιπολίτευσης. Πολλή φασαρία, μεγάλο debate, μια τρύπα στο νερό. Σε μια ιδανική συνθήκη, η αντιπολίτευση αφού, υποθέτουμε, συμφωνεί στα περί πολιτικών ευθυνών και συγκάλυψης, θα κατέβαινε με ενιαίο κατηγορητήριο. ΟΚ, θα το κατάπινε η κυβερνητική πλειοψηφία. Θα μπορούσε όμως να είναι τόσο ρεαλιστικά δομημένο ώστε να συντηρήσει το θέμα και πέραν του δικαστικού συμβουλίου (η γνωστή ντρίμπλα της κυβέρνησης για τους παραπεμφθέντες) και κυρίως να αφήνει ανοιχτό το ενδεχόμενο να επανεξεταστεί η υπόθεση με μια διαφορετική κοινοβουλευτική ισορροπία δυνάμεων (όσο μακρινό κι αν φαίνεται αυτό σήμερα). Αντ’ αυτού είχαμε μια πρόταση-φωτοβολίδα που, όσο σεβαστή κι αν είναι η διαφωνία στην στρατηγική μεταξύ των οικογενειών, πολιτικά εξυπηρετούσε αποκλειστικά και μόνο το μομέντουμ των κομμάτων που την κατέθεσαν – γι’ αυτό άλλωστε και προσωποποιήθηκε τόσο στη Ζωή Κωνσταντοπούλου. Κοινώς, μπορεί οι ψηφοφόροι Ζωής, Κασσελάκη, Βελόπουλου και Νίκης να εκτονώθηκαν με τα περί «εσχάτης προδοσίας», αλλά είναι κάπως αστείο να πιστεύει κανείς ότι ίδρωσε το αυτί του Κυριάκου Μητσοτάκη. Γιατί, κι αυτό έχει τη μεγαλύτερη σημασία, από την στιγμή που απορρίφθηκαν οι κατηγορίες, o Πρωθυπουργός απαλλάχθηκε τελεσίδικα – το θέμα δεν μπορεί να επιστρέψει στη Βουλή. Η «εσχάτη προδοσία» ήταν το καλύτερο way out. Χωρίς κανένα απολύτως κόστος, ούτε καν επικοινωνιακό. 

Όμως άλλο είναι το νήμα που συνδέει τις εξελίξεις στις δύο υποθέσεις. Ναι, (όσο ξενέρωτο κι αν είναι να το θυμόμαστε σε κάθε τέτοια περίσταση) χωρίς να έχουμε γνώση της δικογραφίας δεν μπορούμε να κρίνουμε καφενειακά ως δίκαιη ή άδικη την απόφαση του δικαστηρίου για το Μάτι. Ναι, βλέπετε πόσο σημαντικά και ίσως περίπλοκα είναι τα θέματα τακτικής που θα καθορίσουν την απόδοση ευθυνών για τα Τέμπη.

Ωστόσο, η λέξη που χτυπάει άσχημα και στις δυο περιπτώσεις είναι μία: πλημμέλημα. 

Τριμελές Εφετείο Πλημμελημάτων πήρε την απόφαση για το Μάτι, για πλημμέλημα πιθανής παράβασης καθήκοντος παραπέμπει τον Κώστα Αχ. Καραμανλή η προκλητική και σκανδαλώδης πρόταση της Νέας Δημοκρατίας που τελικά υπερψηφίστηκε. Μάτι και Τέμπη, οι δυο πιο βαριοί κρίκοι στην αλυσίδα του συλλογικού μας τραύματος, δεν είναι παρά πλημμελήματα. Είναι απελπιστικό μόνο που το σκέφτεσαι, την ώρα μάλιστα που περισσεύει ο ποινικός λαϊκισμός για αυστηροποίηση του ποινικού κώδικα για τους κοινούς εγκληματίες. 

Σε μια χώρα-πλημμέλημα, λοιπόν, δεν έχει νόημα να πέφτουμε κάθε τρεις και λίγο στην ανούσια παγίδα του «τι λέει ο Νόμος» vs «τι λέει το κοινό περί Δικαίου αίσθημα». Την στιγμή που γιγαντώνεται, με ολέθρια πολιτικά ενδεχόμενα, μια «κοινή περί Δικαίου αίσθηση». Της ατιμωρησίας.