Η επερχόμενη κρίση των κρυπτονομισμάτων

Μου κόπηκε η ανάσα την περασμένη εβδομάδα όταν διάβασα ότι η JPMorgan Chase εξετάζει το ενδεχόμενο να παρέχει δάνεια με εγγύηση τα κρυπτονομίσματα των πελατών της, παρότι όλοι γνωρίζαμε ότι αργά ή γρήγορα θα έφτανε η μέρα που τα crypto θα εισχωρούσαν στην πραγματική οικονομία.

Το Bitcoin, ένα από τα ψηφιακά περιουσιακά στοιχεία για τα οποία οι τράπεζες ενδέχεται να δανείζουν, παρουσιάζει σχεδόν τετραπλάσια μεταβλητότητα σε σχέση με τους βασικούς χρηματιστηριακούς δείκτες από το 2020. Έχει επίσης συνδεθεί με χρηματοδότηση τρομοκρατίας και δεν έχω διαβάσει τίποτα που να με πείθει ότι είναι κάτι περισσότερο από ένα εργαλείο για κερδοσκόπους και εγκληματίες. Αλλά αυτό έχει μικρή σημασία όταν οι μεγαλύτεροι πολιτικοί χρηματοδότες το υποστηρίζουν.

Οι επιτροπές πολιτικής δράσης υπέρ των crypto έχουν δαπανήσει τα τελευταία χρόνια δεκάδες εκατομμύρια δολάρια σε δωρεές, όχι μόνο σε Ρεπουμπλικάνους πολιτικούς αλλά και σε πολλούς Δημοκρατικούς. Η προσπάθεια αυτή κορυφώθηκε πριν από λίγες εβδομάδες με την ψήφιση του Genius Act. Η νομοθεσία που θα καλύπτει και άλλα κρυπτονομίσματα αναμένεται αργότερα φέτος. Προβλέπω ότι όλα αυτά δεν θα προκαλέσουν μόνο την επόμενη χρηματοπιστωτική κρίση, αλλά θα ενισχύσουν ακόμη περισσότερο τον πολιτικό λαϊκισμό και την αναταραχή στις ΗΠΑ.

Όλα θυμίζουν υπερβολικά το 2000, όταν οι υπέρμαχοι των εξωχρηματιστηριακών παραγώγων κατέφθασαν στην Ουάσιγκτον παρακαλώντας να «ρυθμιστούν» σωστά ώστε να προσφέρουν στον κόσμο τη χρηματοοικονομική «καινοτομία». Αντ’ αυτού, είδαμε επταπλασιασμό των ελλιπώς ρυθμισμένων ασφαλίστρων κινδύνου, γεγονός που οδήγησε στη μεγάλη χρηματοπιστωτική κρίση του 2008.

Σκεφτείτε τώρα, ότι ο Υπουργός Οικονομικών των ΗΠΑ, Scott Bessent, αναμένει ότι η αγορά stablecoin* θα δεκαπλασιαστεί τα επόμενα χρόνια, από μια βιομηχανία σχεδόν 200 δισεκατομμυρίων δολαρίων σε μια βιομηχανία 2 τρισεκατομμυρίων δολαρίων, μια βιομηχανία που θα ενσωματωθεί σε όλα, από την αξιολόγηση δανείων έως τις αγορές ομολόγων του αμερικανικού δημοσίου.

Όπως μου είπε την περασμένη εβδομάδα η Δημοκρατική Elizabeth Warren, επικεφαλής της τραπεζικής επιτροπής της Γερουσίας: «Έχουμε ξαναδεί αυτήν την ταινία», με τους λομπίστες να λένε «παρακαλώ ρυθμίστε μας» επειδή θέλουν τη χρυσή βούλα της κρατικής επιβεβαίωσης ότι αποτελούν «ασφαλή» επένδυση, και τους πολιτικούς να προσφέρουν διακομματική στήριξη στην απορρύθμιση.

Μπορεί κανείς να εντοπίσει μια ευθεία γραμμή από την απορρύθμιση των παραγώγων το 2000, και τη γενικότερη απορρύθμιση της εποχής Κλίντον που διέλυσε τα όρια μεταξύ trading και δανεισμού, έως την αποδυνάμωση του νόμου Dodd Frank για τις περιφερειακές τράπεζες το 2018 (η οποία συνέβαλε στην τραπεζική κρίση του 2023) και, τώρα, το Genius Act.

Όλα έγιναν με διακομματική συναίνεση.

Η Warren, η οποία εξελέγη χάρη σε ψηφοφόρους που ένιωσαν προδομένοι από τους παραδοσιακούς πολιτικούς και των δύο παρατάξεων, διεξήγαγε μια ανεπιτυχή εκστρατεία για να πείσει τους Δημοκρατικούς να μην ακολουθήσουν τη Ρεπουμπλικανική στήριξη του Genius Act.

Αλλά το χρήμα μιλά, και το λόμπι των crypto έχει ήδη δείξει τεράστια δύναμη, ξοδεύοντας 40 εκατ. δολάρια για να νικήσει επικριτές όπως ο Sherrod Brown από το Οχάιο, πρώην πρόεδρος της Τραπεζικής Επιτροπής της Γερουσίας. Παρότι σχεδόν τα δύο τρίτα των Δημοκρατικών γερουσιαστών ψήφισαν κατά του Genius Act, οι υποστηρικτές του – συμπεριλαμβανομένων επιδραστικών Δημοκρατικών όπως ο Mark Warner της Βιρτζίνια και η Kirsten Gillibrand της Νέας Υόρκης – ήταν αρκετοί ώστε να περάσει το νομοσχέδιο.

Αυτό με ανησυχεί για τέσσερις λόγους.

Πρώτον, το Genius Act (όπως και ο Νόμος Εκσυγχρονισμού των Συναλλαγών Παραγώγων Εμπορευμάτων του 2000) προωθείται ως τρόπος να καταστούν τα crypto πιο ασφαλή, με τα σταθερά κρυπτονομίσματα να υποστηρίζονται ένα προς ένα από δολάρια ΗΠΑ.

Αυτό όμως δεν καθιστά λιγότερο ασταθή μια γενικά ασταθή κατηγορία περιουσιακών στοιχείων. Αντιθέτως, ενδέχεται να εντείνει τη συνολική αστάθεια της αγοράς. Οι υπέρμαχοι μιλούν για τα κρυπτονομίσματα όπως το bitcoin ως αντιστάθμισμα απέναντι στις παραδοσιακές αγορές, όμως στην πραγματικότητα το bitcoin είναι μια «επένδυση υψηλού συντελεστή βήτα (beta)», δηλαδή παρουσιάζει έντονη συσχέτιση με το χρηματιστήριο.

Αυτό σημαίνει ότι τόσο τα κέρδη όσο και οι ζημίες σε σχέση με τον δείκτη S&P ενισχύονται. Οτιδήποτε έχει beta πάνω από τη μονάδα υποδεικνύει υψηλότερη μεταβλητότητα από την αγορά. Πρόσφατη έκθεση της Fidelity διαπίστωσε ότι το τριετές κυλιόμενο beta του bitcoin ως προς τον S&P ήταν 2,6.

Δεύτερον, δεν μπορώ να φανταστώ χειρότερη στιγμή για να ενθαρρύνουμε τη χρηματοοικονομική «καινοτομία» από μια περίοδο κατά την οποία οι αγορές, η οικονομία και η νομισματική πολιτική είναι τόσο αβέβαιες.

Σκεφτείτε τι θα μπορούσε να συμβεί αν, τους επόμενους μήνες ή χρόνια, η Fed χρειαστεί να αυξήσει τα επιτόκια πιο απότομα λόγω του πληθωρισμού. Οι αγορές θα καταρρεύσουν, όπως συμβαίνει πάντα όταν τα επιτόκια ανεβαίνουν. Τα crypto θα σημειώσουν ακόμη μεγαλύτερη και ταχύτερη πτώση. Χρηματοπιστωτικά ιδρύματα (συμπεριλαμβανομένων αρκετών σκιωδών τραπεζών) που διατηρούν crypto στους ισολογισμούς τους θα μπορούσαν τότε να αντιμετωπίσουν προβλήματα, προκαλώντας πάγωμα στις πιστωτικές αγορές.

Ξαφνικά, αντιμετωπίζουμε την ηχώ του 2008. Εδώ εισέρχεται η τρίτη μου ανησυχία. Οι υποστηρικτές του Genius Act λένε ότι αυτό, θα στηρίξει το δολάριο και την αγορά ομολόγων του Δημοσίου. Όμως, μπορεί κανείς εύκολα να φανταστεί ένα κύμα φυγής προς την ασφάλεια, στο πλαίσιο του οποίου εταιρείες crypto όπως π.χ. η Tether (η οποία έχει περισσότερα κρατικά ομόλογα των ΗΠΑ από τη Γερμανία) θα αναγκαστούν να πουλήσουν έντοκα γραμμάτια σε μια πτωτική αγορά για να καλύψουν εξαγορές. Τότε έχουμε ξεπούλημα, αύξηση του κόστους δανεισμού και μια ακόμη καταστροφική κατάσταση στην οποία η πραγματική οικονομία θα πιεστεί να διασώσει κερδοσκόπους.

Αλλά αυτήν τη φορά, αυτό συμβαίνει μετά από περισσότερες από δύο δεκαετίες αυξανόμενου κυνισμού απέναντι στην πολιτική. Κι εδώ φτάνω στην τελευταία μου ανησυχία. Η χρηματοοικονομική απορρύθμιση από τα τέλη της δεκαετίας του 1990, υπό την κυβέρνηση Κλίντον, άνοιξε τον δρόμο τόσο για το 2008 όσο και για την απώλεια της στήριξης των εργαζόμενων προς τους Δημοκρατικούς. Αυτό με τη σειρά του άνοιξε τον δρόμο για την άνοδο του Τραμπ.

Ο Τραμπ έχει πλέον προετοιμάσει το έδαφος για την επόμενη χρηματοπιστωτική κρίση, στηρίζοντας (και φυσικά, συναλλασσόμενος με) τα crypto. Τι θα συμβεί όταν θα έχουμε χρηματοοικονομικό χάος και ακόμα μεγαλύτερο κυνισμό των ψηφοφόρων απέναντι στην κυρίαρχη πολιτική, σε μια περίοδο που υπάρχει λιγότερο ενδιαφέρον ή ικανότητα της κυβέρνησης να απορροφήσει την ύφεση; Κανένα νόμισμα, καμία σταθερότητα.

*Τα stablecoins είναι κρυπτονομίσματα που έχουν σχεδιαστεί για να διατηρούν σταθερή αξία, συνήθως συνδέοντας την τιμή τους με ένα σταθερό περιουσιακό στοιχείο, όπως το δολάριο ΗΠΑ ή άλλα παραδοσιακά νομίσματα, ή με εμπορεύματα όπως ο χρυσός.