Οι 5 προκλήσεις για το λιανεμπόριο – Το “καμπανάκι” για τουρισμό και πλατφόρμες

Λειτουργικά κόστη, ψηφιακό έλλειμμα, δυσκολίες στην πρόσβαση σε χρηματοδοτήσεις, αναιμικές δαπάνες τουριστών, αλλά και φαινόμενα αθέμιτου ανταγωνισμού συνθέτουν ένα ασφυκτικό κλοιό προκλήσεων για το λιανεμπόριο, σε μια συγκυρία δύσκολη που ουσιαστικά κρίνει την εξέλιξή του. Κι όλα αυτά όταν ο κλάδος αποτελεί τον μεγαλύτερο εργοδότη της χώρας.

Χαρακτηριστική η αναφορά, χθες, του προέδρου της ΕΣΕΕ, Σταύρου Καφούνη, κατά τη διάρκεια εκδήλωσης που πραγματοποιήθηκε χθες με αφορμή τα 20 χρόνια από τη θεσμοθέτηση της Ημέρας του Εμπορίου. Στο πλαίσιο της ομιλίας του, παρουσία του αντιπροέδρου της κυβέρνησης Κωστή Χατζηδάκη και εκπροσώπων παραγωγικών και επιχειρηματικών φορέων, έκανε λόγο για στήριξη του εμπορίου τονίζοντας μάλιστα ότι δεν πρόκειται για χάρη αλλά στρατηγική επιλογή. 

Χαρακτήρισε ως «εθνική αναγκαιότητα»  τη στήριξη του εμπορικού κόσμου σημειώνοντας  ότι είναι αδιαμφισβήτητα πυλώνας της εθνικής οικονομίας και τονίζοντας χαρακτηριστικά ότι «χωρίς Εμπόριο ακμαίο και εξωστρεφές, δεν υπάρχει ισχυρή απασχόληση, ζωντανές γειτονιές, ισόρροπη περιφερειακή ανάπτυξη και κοινωνική συνοχή».

Επεσήμανε δε ότι το εμπόριο χρειάζεται:

• Μεγαλύτερη χρηματοδοτική υποστήριξη, ώστε να επιταχύνει τον ψηφιακό και πράσινο μετασχηματισμό του.
• Ελάφρυνση από τα περιττά βάρη – γραφειοκρατικά, φορολογικά, ασφαλιστικά – που συχνά δημιουργούν πιέσεις στην καθημερινή λειτουργία και αυξάνουν το κόστος λειτουργίας.
• Σταθερό θεσμικό περιβάλλον, που θα ευνοεί την γρήγορη απονομή της δικαιοσύνης και θα βάζει στο επίκεντρο την παιδεία και την συνεχή αναβάθμιση δεξιοτήτων. Ένα περιβάλλον που θα αντιμετωπίζει τον έμπορο όχι ως πρόβλημα, αλλά ως μέρος της λύσης.

H Κομισιόν

Στο μεταξύ, η Joanna Zawistowska, Διευθύντρια Πολιτικής Λιανικού Εμπορίου στη ΓΔ Εσωτερικής Αγοράς, Βιομηχανίας, Επιχειρηματικότητας και ΜΜΕ της Ευρωπαϊκής Επιτροπής σε χαιρετισμό της, αφού υπογράμμισε τη σημασία του κλάδου που έχει 11,5% της συνολικής προστιθέμενης αξίας στην ΕΕ, 5,5 εκατομμύρια επιχειρήσεις και σχεδόν 30 εκατομμύρια εργαζόμενους, τόνισε ότι “η Επιτροπή, στο πλαίσιο της Στρατηγικής που υιοθετήθηκε τον Μάιο του τρέχοντος έτους και προβλέπει δύο ειδικές παρεμβάσεις στον τομέα του λιανικού εμπορίου, οι οποίες πρέπει να υλοποιηθούν έως το τέλος του 2026.

Πρώτον, η Επιτροπή θα εκδώσει κατευθυντήριες γραμμές προς τα κράτη μέλη, ώστε να τα βοηθήσει να βελτιώσουν την αναλογικότητα των ρυθμίσεων που εφαρμόζουν στο λιανεμπόριο. Είναι γνωστό ότι οι επιχειρήσεις του κλάδου αντιμετωπίζουν πολλαπλά ρυθμιστικά εμπόδια στην καθημερινή τους λειτουργία. Ήρθε η ώρα να καθοδηγήσουμε τα κράτη μέλη πώς να επιτυγχάνουν τους δημόσιους στόχους τους, με πλήρη σεβασμό στο δίκαιο της ΕΕ, χωρίς αδικαιολόγητους ή περιττούς περιορισμούς.

Δεύτερον, η Επιτροπή θα αναπτύξει εργαλεία για την αντιμετώπιση των εδαφικών περιορισμών στον εφοδιασμό. Οι περιορισμοί αυτοί μας ανησυχούν ιδιαίτερα, καθώς συμβάλλουν στη διαμόρφωση υψηλότερων τιμών για τους καταναλωτές. Ίσως γνωρίζετε την επιστολή που απέστειλε ο Πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης προς την Πρόεδρο φον ντερ Λάιεν το 2024 σχετικά με το ζήτημα αυτό. Η επιστολή αυτή αποτέλεσε την αφετηρία για έντονες πολιτικές συζητήσεις μεταξύ των κρατών μελών, τα οποία συμφώνησαν ότι η Επιτροπή πρέπει να προτείνει λύσεις σε ευρωπαϊκό επίπεδο.

Όλο και περισσότερα κράτη μέλη ανησυχούν από το γεγονός ότι οι καταναλωτές, οι οποίοι ήδη δοκιμάζονται από την κρίση της αγοραστικής δύναμης, πληρώνουν σημαντικά υψηλότερες τιμές για τα ίδια επώνυμα προϊόντα παντοπωλείου, ανάλογα με το κράτος μέλος όπου κατοικούν. Οι διαφορές αυτές δεν δικαιολογούνται από αντικειμενικούς παράγοντες, όπως το κόστος εργασίας, η φορολογία ή τα έξοδα μεταφοράς και logistics. Γι’ αυτό η Επιτροπή είναι αποφασισμένη να δράσει με αποφασιστικότητα.” Τα αποτελέσματα, δε, θα παρουσιαστούν έως το τέλος του 2026 ανέφερε η αξιωματούχος της Κομισιόν.

Αθέμιτος ανταγωνισμός από τις πλατφόρμες

Μια μεγάλη, επίσης, πληγή για το λιανεμπόριο είναι και το ζήτημα του αθέμιτου ανταγωνισμού από τρίτες χώρες, μέσω της εισαγωγής μη ασφαλών, απομιμητικών ή μη συμμορφούμενων προϊόντων που, όπως ανέφερε, η η Joanna Zawistowska, “κατακλύζουν την ΕΕ μέσω του ηλεκτρονικού εμπορίου. Μόνο το 2024, σχεδόν 8.000 προϊόντα το λεπτό εισήλθαν στην Ένωση, συνολικής αξίας 4,6 δισ. ευρώ. Ο όγκος αυτός υπερφορτώνει τόσο την πρώτη γραμμή άμυνας, δηλαδή τις τελωνειακές αρχές, όσο και τη δεύτερη, δηλαδή τις αρχές εποπτείας της αγοράς.

Το ίδιο έτος, μόλις το 0,0082% των εισαγόμενων προϊόντων ελέγχθηκε ως προς τη συμμόρφωση, ενώ μόνο το 0,0013% απορρίφθηκε. Η κατάσταση αυτή θέτει σε κίνδυνο την ασφάλεια των καταναλωτών, υπονομεύει τα περιβαλλοντικά πρότυπα και πλήττει την ανταγωνιστικότητα των ευρωπαίων παραγωγών και λιανέμπορων.”

Να σημειωθεί ότι με βάση όσα ανέφερε ο Κωνσταντίνος Γεράρδος, πρόεδρος του ΣΕΛΠΕ, στα 80 χιλ. πακέτα την ημέρα, το 25% του ελληνικού ηλεκτρονικού εμπορίου είναι ο όγκος από τις πλατφόρμες. “Το θέμα είναι τι κάνει ο Ευρωπαίος έμπορος, όταν η άλλη πλευρά δεν πληρώνει δασμό στο πακέτο που είναι κάτω από 150 ευρώ. Εμείς ναι. Δεν τηρεί η άλλη πλευρά κανένα κανόνα δεοντολογίας. Εμείς έχουμε αναγραφόμενη τιμή, δεν κάνουμε διαγραφές, δεν έχουμε οποιοδήποτε χρωματολόγιο, όταν η  Τemu κάνει τα αντίθετα.

Πρέπει να έχουν την ένδειξη ασφάλειας CE  κι εκείνοι, κι όχι π.χ. να διακινούν καλλυντικά με νικέλιο. Υπάρχουν καταγγελίες και έρευνες” τόνισε ο κ. Γεράρδος που συμπλήρωσε ότι αυτές οι πλατφόρμες και επιδοτούνται αλλά δεν έχουν όρους, δεν έχουν κανόνες και δεν πληρώνουν φόρους κάτι που κυρίως επηρεάζει μικρούς εμπόρους” υπογράμμισε.

Μέτρα της ΕΕ

Η Επιτροπή, όπως είπε η η Joanna Zawistowska, “έχει ήδη δρομολογήσει δράσεις σε πολλαπλά επίπεδα:

• Ενίσχυση της εποπτείας της αγοράς, μέσω αναθεώρησης του Κανονισμού για την Εποπτεία, ανάπτυξης και αξιοποίησης ψηφιακών εργαλείων και στενότερης συνεργασίας μεταξύ τελωνειακών αρχών και αρχών εποπτείας στα κράτη μέλη.
• Αναθεώρηση του τελωνειακού πλαισίου, με κατάργηση της απαλλαγής για αποστολές μικρής αξίας κάτω των 150 ευρώ.
• Αυστηρή εφαρμογή της ευρωπαϊκής νομοθεσίας στον ψηφιακό τομέα, όπως ο Νόμος για τις Ψηφιακές Υπηρεσίες.
• Ενίσχυση της συνεργασίας μεταξύ αρχών προστασίας καταναλωτή.”

Οι ΜμΕ

Πάντως, με βάση την η Joanna Zawistowska η Κομισιόν δίνει έμφαση “στις μικρομεσαίες επιχειρήσεις του λιανεμπορίου, και κυρίως στα μικρά καταστήματα που σήμερα δοκιμάζονται από πολλές προκλήσεις.

Τα μικρά αυτά καταστήματα προσφέρουν ζωντάνια στα χωριά, στις πόλεις και στις γειτονιές μας, ενώ παράλληλα συμβάλλουν στη διατήρηση της τοπικής πολιτιστικής ταυτότητας. Οφείλουμε να τα στηρίξουμε ώστε να παραμείνουν βιώσιμα και ανταγωνιστικά.

Για τον σκοπό αυτό, εγκαινιάσαμε για πρώτη φορά έναν θεσμό βράβευσης πόλεων που στηρίζουν το τοπικό λιανεμπόριο και τα ζωντανά κέντρα πόλεων. Η πρωτοβουλία αυτή προέκυψε από πρόταση του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και σχετίζεται με αίτημα πολιτών. Ενθαρρύνουμε όλες τις πόλεις, ακόμη και τις μικρότερες, να υποβάλουν υποψηφιότητα για τον τίτλο της «Ευρωπαϊκής Πρωτεύουσας Μικρού Λιανικού Εμπορίου», σε μία από τις τρεις κατηγορίες: μικρές, μεσαίες και μεγάλες πόλεις. Οι αιτήσεις παραμένουν ανοιχτές έως τις 9 Οκτωβρίου και η απονομή θα πραγματοποιηθεί στις Βρυξέλλες τον Ιανουάριο του 2026.”

Η πρόκληση του τουρισμού

Συνδεόμενη με την επιβίωση των ΜμΕ του λιανεμπορίου είναι και η αξιοποίηση του τουριστικού “μομέντουμ” με δεδομένη και τη δημογραφική συρρίκνωση της χώρας. “Πρέπει να δούμε πώς θα πουλάμε με δεδομένο ένα οξύ δημογραφικό. Δεν είμαστε χώρα 10 εκατ, είναι άλλα 35 εκατ τουριστών και η διασύνδεση με την τεχνολογία μπορεί να δώσει αξία. Είναι τεράστιες οι δυνατότητες, εάν συνδεθεί με τεχνολογία εάν μικρά σημεία αξιοποιήσουν τεχνολογία” ανέφερε σε πάνελ συζήτησης ο Γενικός Διευθυντής του ΙΟΒΕ καθ. Νίκος Βέττας υπογραμμίζοντας την ανάδειξη παραγωγικών δυνατοτήτων σε εγχώρια βάση.

“Βλέπουμε ότι ο Έλληνας είναι συγκρατημένος και είναι πιο έξυπνος” σημείωσε ο πρόεδρος της Ενωσης Σούπερ Μάρκετ Ελλάδος, Αριστοτέλης Παντελιάδης και συμπλήρωσε: “Δεν έχουμε μείωση κατανάλωσης παρά το κύμα πληθωρισμού. Αθροιστικά είχαμε αύξηση 30% σε τρία έτη κι έχει σταματήσει, Εχουμε στασιμότητα ή ελαφρά αύξηση όγκων. Δεν είναι ανησυχητικό το τι κάνει ο Έλληνας καταναλωτής” τόνισε και εστίασε στην συμπεριφορά των 35 εκατ τουριστών που, όπως είπε ο κ. Παντελιάδης,” βγαίνουν λιγότερο έξω ξοδεύουν λιγότερα έξω. Αυτό ευνοεί τα Σούπερ Μάρκετ, εάν το δεις κοντόφθαλμα. Πέρυσι τα ψώνια ήταν πρωινό, φέτος είναι τα πάντα.

Μπορεί βραχυπρόθεσμα να μας ευνοεί αλλά συνολικά δεν καλή εξέλιξη γιατι δε διαχέονται τα οφέλη, έτσι, στις τοπικές κοινωνίες” τόνισε για τη ‘συναρμογή” εμπορίου, κατανάλωσης και τουρισμού ο επικεφαλής της ΜΕΤΡΟ.

Η ψηφιακή πρόκληση

Στην ψηφιακή πρόκληση στάθηκε ο Κωνσταντίνος Γεράρδος, Πρόεδρος ΣΕΛΠΕ και Διευθύνων Σύμβουλος της ΠΛΑΙΣΙΟ ΑΕ. “Το ΑΙ θα φέρει εκκωφαντική αλλαγή. Αλλάζει άρδην τη συμπεριφορά της κατανάλωσης, Είμαι αισιόδοξος είμαστε μπαρουτοκαπνισμένοι έχουμε περάσει 52 κρίσεις” τόνισε και συμπλήρωσε ότι “εχθρός είναι η στασιμότητα κι όχι το διαδίκτυο. Να κάνουμε τα βασικά, καλά. Δεν είμαστε μαθημένοι για πειραματισμους, αλλά να βάλουμε στη σκέψη μας να κάνουμε πειράματα. Μόνο έτσι δε θα απειλούμαστε από καινοτόμους” τόνισε.

Η κυβέρνηση

Πάντως, από κυβερνητικής πλευράς, ο αντιπρόεδρος της κυβέρνησης Κωστής Χατζηδάκης, παρουσιάζοντας τις πρωτοβουλίες για τη στήριξη των μικρομεσαίων, υπογράμμισε ότι την τελευταία πενταετία δημιουργήθηκαν 35.500 νέες επιχειρήσεις και 253.000 επιπλέον θέσεις εργασίας. Στις πρωτοβουλίες αυτές περιλαμβάνονται:

1. Οι 83 μειώσεις φόρων και εισφορών που έγιναν από το 2019 έως σήμερα. «Ανάμεσα σε αυτές, η μείωση στο φόρο εισοδήματος νομικών προσώπων από 28% σε 22% και η μείωση των ασφαλιστικών εισφορών κατά 5,4 ποσοστιαίες μονάδες. Παρεμβάσεις με μόνιμο χαρακτήρα, που πραγματοποιούμε με τις δικές μας δυνάμεις, και όχι με δανεικά».

2. Ο περιορισμός του διοικητικού βάρους και της γραφειοκρατίας για την ίδρυση επιχειρήσεων και τις επενδύσεις «που θα κλιμακωθεί με νομοσχέδιο του Υπουργείου Ανάπτυξης το επόμενο διάστημα».

3. Η ενίσχυση των εξαγωγών, στο πλαίσιο της  ολοκληρωμένης Εθνικής Στρατηγικής Εξωστρέφειας που εγκρίθηκε πρόσφατα.

4. Τα εργαλεία ρευστότητας και χρηματοδοτήσεων με πόρους που υπερβαίνουν το 1,5 δισεκατομμύριο, και απευθύνονται ειδικά στις μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις. Μεταξύ αυτών:

• δράση ύψους 200 εκατομμυρίων από το ΕΣΠΑ για την ενίσχυση της εξωστρέφειας μικρομεσαίων επιχειρήσεων,
• δράσεις του ΕΣΠΑ για ενίσχυση των μικρομεσαίων επιχειρήσεων, της εξωστρέφειας και της καινοτομίας σε αυτές στην Αττική, την Κεντρική Μακεδονία και τις νησιωτικές περιοχές, με προϋπολογισμό που φτάνει τα 300 εκατ. ευρώ,
• δράσεις του ΕΣΠΑ για ενεργειακή αναβάθμιση και αλλαγή συσκευών για μικρομεσαίες επιχειρήσεις με προϋπολογισμό στα 281 εκατ. ευρώ,
• το εργαλείο ΤΕΠΙΧ ΙΙΙ από την Ελληνική Αναπτυξιακή Τράπεζα, που παρέχει πλέον 780 εκατομμύρια για ευνοϊκά δάνεια προς τους μικρομεσαίους.

«Επιπλέον προγράμματα και εργαλεία για μικρομεσαίες επιχειρήσεις θα ενεργοποιηθούν τα επόμενα χρόνια, μεταξύ άλλων και από το Κοινωνικό Κλιματικό Ταμείο», τόνισε ο κ. Χατζηδάκης.