Η Τουρκία, τα Eurofighter και το SAFE

Η είδηση ότι ο Βρετανός πρωθυπουργός, Κιρ Στάρμερ, υπέγραψε την πώληση μαχητικών αεροσκαφών Eurofighter Typhoon στην Τουρκία, προκάλεσε ανησυχία ότι η ισορροπία δυνάμεων στον αέρα θα αλλάξει ξανά σε βάρος της χώρας μας.

Κάτι που από την κυβέρνηση διαβεβαιώνουν ότι δεν ισχύει, δεδομένου ότι η ελληνική Πολεμική Αεροπορία έχει αποκτήσει 24 μαχητικά αεροσκάφη Rafale εξοπλισμένα με πυραύλους Meteor, προχωρά στην αναβάθμιση 38 αεροσκαφών F16 και από το 2028 θα αρχίσει να παραλαμβάνει 20 μαχητικά F35. Επομένως, ακόμη και με την αγορά Eurofighter και ακόμη και εάν έμπαινε άμεσα ξανά στο πρόγραμμα των F35, η Τουρκία δεν μπορεί να ανακτήσει υπεροπλία, λένε απο την κυβέρνηση.

Τις ανησυχίες για την απόκτηση Eurofighter από την Τουρκία θέλησε μάλιστα εμμέσως πλην σαφώς να διασκεδάσει ο πρωθυπουργός, Κυριάκος Μητσοτάκης, μιλώντας χθες στα εγκαίνια του υπουργείου Άμυνας. Ο κ.Μητσοτάκης τόνισε ότι με τα Rafale, τα F16 και τα F35 η ελληνική Πολεμική Αεροπορία “μας εξασφαλίζει πια στρατηγική αεροπορική υπεροχή, προβάλλοντας αποτρεπτική ισχύ σε ολόκληρη την περιοχή.” 

Γαλάζια στελέχη εκτιμούν άλλωστε ότι η Τουρκία προχώρησε στη συμφωνία για τα Eurofighter επειδή διαπίστωσε ότι παρά τις φιλικές προσωπικές σχέσεις Ερντογάν – Τραμπ, δεν είναι πιθανή η άμεση επανένταξη της στο πρόγραμμα των F35.

Σημειωτέον πάντως ότι η Τουρκία δεν έχει εγκαταλείψει εντελώς τις ελπίδες για τα F35, καθώς ο σχεδιασμός της Άγκυρας για την ενίσχυση της τουρκικής Πολεμικής Αεροπορίας προβλέπει ένα «μείγμα» 40 – 40 – 40 -δηλ. Eurofighters, F35, και το τουρκικής κατασκευής KAAN.

Η Τουρκία παίρνει Eurofighter και για να πάρει μέρος στην άμυνα της ΕΕ

Όμως η Άγκυρα έχει διπλό στόχο με την αγορά των 40 Eurofighter. Όχι μόνο θέλει μία άμεση λύση για την Πολεμική της Αεροπορία, η οποία πράγματι υστερεί για πρώτη φορά μετά από χρόνια της ελληνικής. Αλλά αγοράζοντας για πρώτη φορά ευρωπαϊκά μαχητικά αεροσκάφη, η Τουρκία επιδιώκει να “τρυπώσει” στο πρόγραμμα SAFE και στην άμυνα της ΕΕ. 

Η Ελλάδα βεβαίως έχει δικαίωμα βέτο όσον αφορά στη συμμετοχή τρίτων χωρών στο αμυντικό δανειοδοτικό πρόγραμμα της ΕΕ. Ομοφωνία όμως δεν προβλέπεται για τη συμμετοχή ιδιωτικών εταιρειών, όπως η Baykar, η οποία ανήκει βέβαια στον γαμπρό του Ερντογάν.

Και το θέμα είναι ότι οι Ευρωπαίοι, παρά τις προειδοποιήσεις της Αθήνας και της Λευκωσίας, βλέπουν την Τουρκία ως έναν πολύτιμο αμυντικό εταίρο. Οπως τη βλέπει και το Λονδίνο, το οποίο δεν είναι μέλος της ΕΕ αλλά παραμένει στην πράξη μέρος της ευρωπαϊκής άμυνας. Άλλωστε η Μεγάλη Βρετανία, η Γερμανία και οι ΗΠΑ είχαν επιχειρήσει να εντάξουν την Τουρκία και στον ευρωστρατό, όταν πραγματοποιούνταν η σχετική συζήτηση το 2000 με 2003.

Ο ευρωστρατός βέβαια δεν “περπάτησε” τελικά, καθώς οι περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες δεν ήθελαν το οικονομικό και πολιτικό κόστος, ενώ δεν ένιωθαν άμεσες απειλές και είχαν την ομπρέλα των ΗΠΑ και του ΝΑΤΟ. Αλλά πλέον η ΕΕ έχει αποφασίσει να κάνει βήματα στην άμυνα, από το φόβο της Ρωσίας.

Όμως και πάλι, οι χώρες της κεντρικής και βόρειας Ευρώπης αναζητούν λύσεις με το μικρότερο κόστος για τις ίδιες. Και η Τουρκία είναι ήδη μία ισχυρή στρατιωτική δύναμη (διαθέτει το δεύτερο μεγαλύτερο στρατό στο ΝΑΤΟ) αλλά και μία μεγάλη αγορά όχι μόνο για εξοπλιστικά, αλλά και γενικότερα.

Οι Γερμανοί είναι φίλοι… της Τουρκίας

Πιο ανησυχητικό λοιπόν από τη συμφωνία αυτή καθαυτή για τα Eurofighter είναι το γεγονός ότι χθες το βράδυ έφθασε στην Άγκυρα για την πρώτη του επίσημη επίσκεψη από την εκλογή του ο Γερμανός καγκελάριος, Φρίντριχ Μερτς, ο οποίος σήμερα θα συναντηθεί με τον Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν. 

Αν και το Μαξίμου είχε σχεδόν πανηγυρίσει για τη νίκη των Χριστιανοδημοκρατών στις γερμανικές εκλογές, με το σκεπτικό ότι ως “αδελφό” κόμμα με τη ΝΔ θα υπάρχει καλύτερη συνεργασία, ο κ.Μερτς θεωρεί την Τουρκία απαραίτητη στην αμυντική κοινότητα της Ευρώπης.

Ο κ.Μέρτς θέλει ειδικότερα, σύμφωνα με τη Handelsblatt, να εντάξει την Τουρκία στη νέα Ευρωπαϊκή Αρχιτεκτονική Ασφάλειας μέσω του προγράμματος SAFE. Θεωρεί μάλιστα ότι μπορεί να ξεπεράσει το βέτο της Ελλάδας και της Κύπρου. Και είναι ενδεικτικό ότι ο Γερμανός καγκελάριος αναμένεται να είναι ιδιαίτερα “μαλακός” με την τουρκική κυβέρνηση για θέματα δημοκρατίας, φαίνεται να έχει ξεχάσει τη φυλάκιση Ιμάμογλου και φέρεται να μην έχει προγραμματίσει κάποια συνάντηση με εκπροσώπους της αντιπολίτευσης.

Ήδη βέβαια ο προηγούμενος καγκελάριος, Ολαφ Σόλτς, είχε ανατρέψει την πολιτική Μέρκελ, η οποία από το 2016 είχε επιβάλει σχεδόν πλήρη απαγόρευση εξαγωγών όπλων στην Τουρκία λόγω της εισβολής στη Συρία. Σημειωτέον ότι η Γερμανία είναι συμπαραγωγός των Eurofighter και φέρεται να έχει εδώ και καιρό ανάψει το πράσινο φως για την πώληση τους στην Τουρκία.

Ο κρίσιμος παράγοντας των Meteor

Υπενθυμίζεται ότι η Άγκυρα επιδιώκει ειδικότερα να πάρει τα Eurofighter εξοπλισμένα με πυραύλους Meteor. Εάν η Τουρκία αποκτήσει και Meteor για τα 40 Eurofighter Typhoon η αεροπορία της θα έχει ένα αριθμητικό και ποιοτικό πλεονέκτημα έναντι της ελληνικής. Διότι τα 24 Rafale που θα διαθέτει η Ελλάδα μπορούν να φέρουν έως τέσσερις Meteor το καθένα και η χώρα μας έχει συμφωνήσει για 36 πυραύλους αυτου του τύπου. Ενώ κάθε Eurofighter Typhoon μπορεί να φέρει έως και έξι Meteor.

Επομένως δυνητικά η Τουρκία θα μπορεί να διαθέτει μέχρι και 240 Meteor, αν και στην πράξη ο αριθμός αυτός λογικά θα είναι μικρότερος. Ωστόσο είναι σαφές γιατί η χώρα μας έχει κάθε λόγο να μπλοκάρει μία συμφωνία πώλησης Meteor στην Τουρκία. Κάτι που η κυβέρνηση επιχειρεί να κάνει κυρίως ασκώντας πίεση στην επίσης συμπαραγωγό και “στρατηγική σύμμαχο” της Ελλάδας, Γαλλία, η οποία μέχρι στιγμής “νίπτει τας χείρας της”.

Πάντως στο θέμα της συμμετοχής ή μη τουρκικών βιομηχανιών στο αμυντικό πακέτο της ΕΕ, η Γαλλία μπορεί να αποδειχθεί για άλλη μία φορά σύμμαχος της Ελλάδας. Για τους δικούς της λόγους φυσικά και όχι από αλληλεγγύη. Ειδικότερα η Γαλλία δεν θέλει τα κονδύλια για την ευρωπαϊκή άμυνα να φύγουν εκτός ΕΕ σε αμυντικές βιομηχανίες τριτων χωρών, δεδομένου ότι και η ίδια διαθέτει μία από τις μεγαλύτερες αμυντικές βιομηχανίες.

Ο Ερντογάν πάντως έχει έναν ακόμη σύμμαχο στην προσπάθεια του να “τρυπώσει” στην άμυνα της ΕΕ: Την Ιταλία με την οποία η Αγκυρα επιχειρεί να διαμορφώσει μία ειδική αμυντική και όχι μόνον σχέση. 

Η γραμμή άμυνας της Αθήνας στην προσπάθεια της Τουρκίας να μπει στην άμυνα της ΕΕ

Καθώς λοιπόν οι περισσότεροι εταίροι κάνουν τα γλυκά μάτια στην Τουρκία (και κάποιοι τα στραβά μάτια), Ελλάδα και Κύπρος προσπαθούν να εξαντλήσουν τα περιθώρια ώστε να μη φτάσουν στο σημείο να χρησιμοποιήσουν το ύστατο όπλο του βέτο, το οποιο ενέχει και διπλωματικούς κινδύνους.

Ο κ.Μητσοτάκης έχει πολλάκις προειδοποιήσει τόσο το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο όσο και το Ευρωπαϊκό Λαϊκό Κόμμα (την πολιτική οικογένεια στην οποία ανήκει και η ΝΔ και οι Γερμανοί Χριστιανοδημοκράτες του κ.Μέρτς) ότι οι στρατηγικές εταιρικές σχέσεις με χώρες εκτός ΕΕ, πρέπει να διασφαλίζουν και να λαμβάνουν υπόψη τα συμφέροντα ασφαλείας όλων των κρατών μελών.

Έχει επίσης δηλώσει ότι όσο η Τουρκία δεν αποσύρει το casus belli, δεν μπορεί να έχει θέση στο SAFE. Ζήτημα που έθεσε και κατά την τελευταία Σύνοδο Κορυφής πριν μία εβδομάδα. Ενώ μετά τη Σύνοδο εκτίμησε πως “είναι πολύ σημαντικό ότι υπάρχει μια αναγνώριση ότι οποιοδήποτε σημαντικό σχέδιο της Ευρώπης πρέπει να καλύπτει όλα τα ευρωπαϊκά σύνορα και όχι μόνο τα ανατολικά”. 

Το μήνυμα του πρωθυπουργού στους Ευρωπαίους εταίρους είναι πως η ΕΕ δεν μπορεί να εστιάζει την άμυνα της μόνο απέναντι στη Ρωσία. Αλλά και πως η Τουρκία όχι μόνο δεν έχει θέση στην ευρωπαϊκή άμυνα, αλλά πρέπει να υπάρχει και αμυντικός σχεδιασμός της ΕΕ απέναντι στις απειλές της.