Επίδειξη δύναμης ή τύμπανα πολέμου; Τα σενάρια για τα σχέδια Τραμπ στη Βενεζουέλα

Όταν ο Ντόναλντ Τραμπ άρχισε να στέλνει πολεμικά πλοία, πεζοναύτες και drones στην Καραϊβική τον Αύγουστο για να εκβιάσει τον πρόεδρο της Βενεζουέλας, Νικολάς Μαδούρο, ο πρώην πρεσβευτής των ΗΠΑ στο Καράκας, Τζέιμς Στόρι, υπέθεσε ότι η ανάπτυξη ήταν κυρίως για επίδειξη: μια εντυπωσιακή επίδειξη στρατιωτικής ισχύος που στόχευε να πιέσει τον Μαδούρο ώστε να αποχωρήσει από την εξουσία.

Ωστόσο, τις τελευταίες ημέρες, καθώς το μεγαλύτερο αεροπλανοφόρο του κόσμου και η ομάδα κρούσης του κατευθύνονταν προς την περιοχή και ο Αμερικανός πρόεδρος συνεχίζει να διατάσσει θανατηφόρες αεροπορικές επιθέσεις σε σκάφη τα οποία υποστηρίζει – χωρίς να παρέχει αποδείξεις – ότι μεταφέρουν ναρκωτικά, η σκέψη του διπλωμάτη έχει αλλάξει.

Ο Τραμπ φαίνεται κάτι να ετοιμάζει

«Τα δεδομένα επί του εδάφους έχουν αλλάξει δραματικά», είπε ο Στόρι στον Guardian, καθώς το USS Gerald R. Ford κατευθυνόταν δυτικά, εν μέσω της μεγαλύτερης συγκέντρωσης στρατιωτικής δύναμης των ΗΠΑ στη Λατινική Αμερική εδώ και δεκαετίες.

Δύο μήνες πριν, ο Στόρι, ο οποίος ήταν ο κορυφαίος διπλωμάτης των ΗΠΑ για τη Βενεζουέλα από το 2018 έως το 2023, εκτιμούσε ότι υπήρχε μόλις 10% πιθανότητα για κάποια επίθεση των ΗΠΑ στη βενεζουελάνικη επικράτεια και 80% πιθανότητα ότι η κίνηση του Τραμπ δεν θα οδηγούσε πουθενά. Τώρα, όπως είπε, είναι 80% σίγουρος ότι τα πράγματα θα εξελιχθούν σε κάποια στρατιωτική ενέργεια και βλέπει μόνο 20% πιθανότητα να παραμείνει το status quo.

«Θα έλεγα ότι [κάτι] είναι επικείμενο, χωρίς καμία αμφιβολία», προέβλεψε ο Στόρι, ενώ παρατηρητές στη Βενεζουέλα και σε όλο τον κόσμο προσπαθούσαν να προβλέψουν ποια θα μπορούσε να είναι η επόμενη κίνηση του απρόβλεπτου Αμερικανού προέδρου.

Ο Μαδούρο, έχει επιβιώσει από πολλές κρίσεις και προκλήσεις μετά την εκλογή του το 2013, προσπαθεί να δείξει ψυχραιμία απέναντι στη στρατηγική του Τραμπ, η οποία αναβίωσε τις μνήμες από την αμερικανική εισβολή στον Παναμά το 1989 για να ανατραπεί ο δικτάτορας Μανουέλ Νοριέγκα.

«Νομίζω ότι είναι νευρικός… Κανένας από τους κορυφαίους ηγέτες δεν είναι ήρεμος… Βλέπουν μια πραγματική απειλή για τις ζωές τους… Ο Μαδούρο πιθανόν να κοιμάται σε κάποιο από τα καταφύγια που έχτισε ο Τσάβες», είπε ο Ανδρές Ιζάρα, πρώην υπουργός του Τσάβες, ο οποίος ζει τώρα σε εξορία.

Συγκρίσεις με μια εισβολή τύπου Παναμά

Λίγοι είναι εκείνοι που πιστεύουν ότι θα συμβεί μια αμερικανική εισβολή στη Βενεζουέλα τύπου Παναμά, παρά την τεράστια επίδειξη στρατιωτικής ισχύος, η οποία περιλαμβάνει την ανάπτυξη της ίδιας μονάδας ειδικών δυνάμεων ελικοπτέρων που χρησιμοποιήθηκε για τη μεταφορά του Νοριέγκα στην αμερικανική δικαιοδοσία σχεδόν τέσσερις δεκαετίες πριν. Πολλοί ειδικοί εξακολουθούν να υποπτεύονται ότι η κίνηση αυτή του Τραμπ είναι μια τακτική διαπραγμάτευσης για να αναγκάσει τον Μαδούρο να κάνει παραχωρήσεις στην οικονομία ή να παραδώσει την εξουσία.

«Βρισκόμαστε τόσο στα πρόθυρα του πολέμου όσο και στα πρόθυρα πλήρους εξομάλυνσης των διπλωματικών σχέσεων. Σχεδόν ποτέ δεν θα λέγατε κάτι τέτοιο για οποιαδήποτε σύγκρουση», δήλωσε ο Μπέντζαμιν Γκένταν, διευθυντής του προγράμματος Λατινικής Αμερικής στο Κέντρο Στίμσον στην Ουάσιγκτον.

Οι κινήσεις προσέγγισης του Τραμπ και η σχεδιαζόμενη τρομοκρατία

Μετά την επιστροφή του στην εξουσία τον Ιανουάριο, ο Τραμπ έστειλε τον ειδικό του απεσταλμένο, Ρικ Γκρενέλ, για να συναντήσει τον Μαδούρο στην Καράκας, γεγονός που πυροδότησε υποθέσεις για μια πιθανή προσέγγιση – και οι παρασκηνιακές διαπραγματεύσεις πιστεύεται ότι συνεχίζονταν ευρέως, παρά κάποιες αντίθετες αναφορές.

Ο Γκένταν, ο οποίος ήταν διευθυντής για τη Νότια Αμερική στο Συμβούλιο Εθνικής Ασφαλείας κατά τη διάρκεια της κυβέρνησης Ομπάμα, θεώρησε πιθανό ότι «όλο αυτό είναι μια ψυχολογική επιχείρηση… σχεδιασμένη για να τρομοκρατήσει τον Μαδούρο και να τον αναγκάσει σε παραίτηση και εξορία ή να προκαλέσει ένα πραξικόπημα, μια στρατιωτική εξέγερση ή κάποια μετάβαση χωρίς ποτέ να χρειαστεί να ρίξουν σφαίρα στη βενεζουελάνικη επικράτεια».

Ωστόσο, ο Γκένταν δεν απέκλεισε το ενδεχόμενο οι ΗΠΑ να «στραβοπατήσουν» και να μπλέξουν σε πόλεμο ή να εξαπολύσουν στρατιωτικές επιθέσεις με απρόβλεπτα αποτελέσματα. «[Από τη μία πλευρά έχετε] μια χώρα με την οποία διαφωνείτε τόσο έντονα, που σας προκαλεί να την επιτεθείτε. Και από την άλλη, η εναλλακτική πολιτική σας είναι η πλήρης εξομάλυνση. Αλλά πραγματικά νομίζω ότι εκεί στρεφόμαστε αυτή τη στιγμή… Αυτές είναι οι επιλογές».

Πολλοί παρατηρητές πιστεύουν ότι το πιο πιθανό επόμενο βήμα στην εκστρατεία του Τραμπ – η οποία, επίσημα, έχει διαταχθεί να πολεμήσει ένα «ναρκω-τρομοκρατικό» καρτέλ ναρκωτικών που η κυβέρνηση των ΗΠΑ κατηγορεί τον Μαδούρο ότι διευθύνει – θα είναι κάποια αεροπορική επιδρομή, ίσως εναντίον μιας στρατιωτικής εγκατάστασης ή μιας βάσης πολιτοφυλακών.

Μια επίθεση τύπου Σουλεϊμανί ή με αεροσκάφη;

Ο Στόρι είπε ότι πίστευε πως ένας από τους καλύτερους τρόπους για να αναγκαστεί ο Μαδούρο να παραδώσει την εξουσία θα ήταν να στοχοποιηθεί ένας από τους πιο στενούς και «κακόβουλους» πολιτικούς συμμάχους του Μαδούρο με «επίθεση τύπου Σουλεϊμανί», παρόμοια με τη δολοφονία του δεύτερου πιο ισχυρού άνδρα του Ιράν με αμερικανικό drone το 2020.

Μια άλλη επιλογή θα ήταν μια καταστροφική αεροπορική επίθεση. «Σε μόλις λίγες ώρες θα μπορούσαμε να εξουδετερώσουμε τη δική τους αεροπορία, το ναυτικό τους, τα συστήματα πυραύλων επιφανείας-αέρος και θα μπορούσαμε να αποκεφαλίσουμε την κυβέρνηση πολύ γρήγορα με αυτά που έχουμε στην περιοχή», είπε ο Στόρι.

Η προοπτική μιας αμερικανικής στρατιωτικής επέμβασης στην πέμπτη πιο μεγάλη πληθυσμιακά χώρα της Νότιας Αμερικής έχει ενθουσιάσει κάποιους πολιτικούς εχθρούς του Μαδούρο, οι οποίοι το θεωρούν τον μοναδικό τρόπο να σπάσουν τον 12χρονο έλεγχο του Μαδούρο στην εξουσία. Σε πρόσφατη συνέντευξή της στο Bloomberg, η ηγέτιδα της αντιπολίτευσης, Μαρία Κορίνα Μάτσαδο, η οποία ζει κρυμμένη από τότε που κατηγόρησε τον Μαδούρο για «κλοπή» των εκλογών του περασμένου έτους, δήλωσε ότι η ομάδα της είχε κάνει σχέδια για το τι να κάνουν μετά την πτώση του Μαδούρο. «Είμαστε έτοιμοι να αναλάβουμε την κυβέρνηση. Έχουμε τις ομάδες, έχουμε τα σχέδια – τις πρώτες 100 ώρες, τις πρώτες 100 μέρες», είπε.

Ωστόσο, υπάρχουν επίσης βαθιές ανησυχίες για τις πιθανές συνέπειες της ανατροπής του καθεστώτος Μαδούρο και της περαιτέρω αποσταθεροποίησης μιας ήδη φτωχοποιημένης, πολιτικά διαιρεμένης και συχνά άναρχης χώρας.

Φόβοι για την πιθανότητα ενός “σεναρίου Λιβύης”

Ο Ελιάς Φερρέρ, ιδρυτής της συμβουλευτικής εταιρείας Orinoco Research, που εστιάζει στη Βενεζουέλα, ανέφερε ότι μία από τις ανησυχίες είναι η πιθανότητα ενός «σεναρίου Λιβύης», αναφερόμενος στο πώς η Βόρεια Αφρική πέρασε σε εμφύλιο πόλεμο τα χρόνια μετά τη δολοφονία του ηγέτη της, Μουαμάρ Καντάφι, το 2011.

Η γειτονική Κολομβία, η οποία μάχεται για δεκαετίες ενάντια σε αντάρτικες ομάδες, προσφέρει μια ακόμη προειδοποίησε. Αυτοί οι Κολομβιανοί αντάρτες δεν ήταν ποτέ αρκετά ισχυροί για να καταλάβουν μεγάλες πόλεις όπως η Μπογκοτά, η Κάλι ή η Μεδεγίν. «Αλλά δεν μπορείς να τους ξεφορτωθείς κιόλας. Απλώς συνεχίζουν να κρύβονται γύρω», είπε ο Φερρέρ, προειδοποιώντας ότι, μετά τον Μαδούρο, μπορεί να ξεσπάσει παρόμοια σύγκρουση στη Βενεζουέλα, όπου πολλές περιοχές θυμίζουν ήδη «την Άγρια Δύση».

Ο Γκένταν πίστευε ότι, ενώ κάποιοι υποστηρικτές της σκληρής γραμμής στη Βενεζουέλα επιθυμούν μια επανάληψη της εισβολής του 1989 στον Παναμά, θα ήταν καλύτερο να μελετήσουν το 20χρονο αδιέξοδο των ΗΠΑ στο Αφγανιστάν. «Η πραγματικότητα είναι ότι [η Βενεζουέλα] έχει πολύ περισσότερα κοινά με το Αφγανιστάν παρά με τον Παναμά».

Η ανατροπή του Μαδούρο δεν θα ήταν μια απλή υπόθεση, προειδοποίησε ο Γκένταν. «Και σίγουρα θα ήταν εξαιρετικά περίπλοκο να επαναφέρουμε τη Βενεζουέλα στην κανονικότητα».