Μαριάννα Κάλμπαρη, πόσο ζωντανές είναι σήμερα οι υποσχέσεις της Μεταπολίτευσης;

Σε μια εποχή όπου η Δημοκρατία μοιάζει άλλοτε αυτονόητη και άλλοτε εύθραυστη, το Θέατρο Τέχνης Καρόλου Κουν επιλέγει να μην αρκεστεί στις επετειακές κορδέλες, αλλά να μετατρέψει τη μνήμη σε πράξη. Με αφορμή τα 52 χρόνια από την εξέγερση του Πολυτεχνείου και τα 50 χρόνια από το Σύνταγμα του 1975 –δυο στιγμές που καθόρισαν τον αξιακό και θεσμικό πυρήνα της Μεταπολίτευσης– το Θέατρο Τέχνης αφιερώνει μια ολόκληρη εβδομάδα στη Δημοκρατία. Όχι ως ιστορικό μνημείο, αλλά ως ζωντανό, αμφισβητούμενο και διαρκώς υπό διαπραγμάτευση κοινωνικό συμβόλαιο.

Από τις 16 έως τις 23 Νοεμβρίου, το Υπόγειο του Θεάτρου Τέχνης μετατρέπεται σε έναν δημόσιο χώρο διαλόγου, όπου δύο παραστάσεις –το «ΤΑΝΚ / Όλη Νύχτα Εδώ» και «Το Δράμα της Δημοκρατίας»– ανοίγουν ξανά τις μεγάλες ρωγμές της συλλογικής μας ιστορίας και φωτίζουν τις σημερινές της προκλήσεις: τη μνήμη, την ευθύνη, την πολιτική συμμετοχή, την εμπιστοσύνη στους θεσμούς, το δικαίωμα και το χρέος του πολίτη να ακούγεται.

Κάθε παράσταση κορυφώνεται με ανοιχτή συζήτηση με το κοινό, μετατρέποντας τη σκηνή σε ζωντανό δημόσιο χώρο διαλόγου.

Η καλλιτεχνική διευθύντρια του Θεάτρου Τέχνης, Μαριάννα Κάλμπαρη, εξηγεί στο NEWS 24/7 πώς προέκυψε η “εβδομάδα αυτή Δημοκρατίας” λέγοντας “Η ιδέα προέκυψε από την διπλή φετινή επέτειο: 52 χρόνια από την εξέγερση του Πολυτεχνείου και 50 χρόνια από το Σύνταγμα του 1975, δηλαδή από τη θεσμική θεμελίωση της Μεταπολίτευσης.

Δύο κομμάτια της ίδιας ιστορίας, που θέλουμε να τιμήσουμε και να φωτίσουμε μέσα από δύο παραστάσεις μας: το βραβευμένο «ΤΑΝΚ / Όλη Νύχτα Εδώ» -που έρχεται για τρίτη χρονιά στο Θέατρο Τέχνης και για πρώτη στο Υπόγειο- και το «Δράμα της Δημοκρατίας», που έκανε πρεμιέρα στην αρχή της σεζόν επίσης στο Υπόγειο.

Το «ΤΑΝΚ» είναι ένα έργο που έχει ήδη κάνει μια σημαντική διαδρομή και παρουσιάζεται ξανά για την περίσταση, ενώ το «Δράμα της Δημοκρατίας», είναι μια νέα σκηνική σύνθεση που σχεδιάστηκε ειδικά για να ανοίξει ζωντανό διάλογο με το κοινό πάνω στη ζήτημα της Δημοκρατίας σήμερα.

Θελήσαμε να φέρουμε αυτές τις παραστάσεις σε συνομιλία μεταξύ τους, με την ίδια τη διπλή επέτειο και φυσικά με το κοινό. Έτσι γεννήθηκε η ιδέα να αφιερώσουμε την εβδομάδα στην «Δημοκρατία» επιχειρώντας οι ιστορίες της σκηνής και οι φωνές της πλατείας συνυπάρξουν σε ένα ενιαίο, ζωντανό γεγονός”.

Με ποιον τρόπο οι δύο παραστάσεις – «ΤΑΝΚ / Όλη Νύχτα Εδώ» και «Το Δράμα της Δημοκρατίας» – συνομιλούν μεταξύ τους και πώς φωτίζουν διαφορετικές πλευρές της ελληνικής δημοκρατικής ιστορίας;

“Θα έλεγα ότι οι δύο παραστάσεις λειτουργούν σαν δύο συμπληρωματικοί φακοί πάνω στο ίδιο ερώτημα: τι κάνει μια κοινωνία να σηκώνεται όρθια απέναντι στην αδικία και τι απομένει από αυτό το “όρθιο” μισό αιώνα μετά.

Το «ΤΑΝΚ / Όλη Νύχτα Εδώ» πατά πάνω στο τραύμα και τον μύθο του Πολυτεχνείου, σε ανοιχτό διάλογο με τη σημερινή εμπειρία. Έχουμε τις παραστάσεις για εφήβους όλη την εβδομάδα, όπου οι έφηβοι καλούνται να διασταυρώσουν τη δική τους αγωνία με τα γεγονότα του ’73, αλλά και την επετειακή παράσταση παραμονή της επετείου, την Κυριακή 16/11 στις 12.00, μια παράσταση μνήμης που απευθύνεται σε κάθε πολίτη που θέλει να ξανακοιτάξει το Πολυτεχνείο όχι ως μουσειακό γεγονός, αλλά ως κάτι που εξακολουθεί να ορίζει πολιτικά το σήμερα.

«Το Δράμα της Δημοκρατίας» που παρουσιάζεται 21-22-23/11 στις 21.00 είναι μια σκηνική σύνθεση από αρχαία κείμενα, σύγχρονες μαρτυρίες, ντοκουμέντα και προσωπικές αφηγήσεις που συνθέτουν ένα παλίμψηστο όπου η Δημοκρατία παρουσιάζεται ως διαρκές αίτημα, όχι ως δεδομένο καθεστώς. Από τον αρχαίο Δήμο και τον Χορό, μέχρι την κόπωση της σημερινής κοινωνίας, την κρίση εμπιστοσύνης στους θεσμούς και την αίσθηση ότι κανείς δεν μας ακούει.

Το ΤΑΝΚ φωτίζει κυρίως το βίωμα της εξέγερσης, το Δράμα της Δημοκρατίας φωτίζει τη μεγάλη εικόνα της δημοκρατίας. Μαζί, αποπειρώνται να κάνουν τη διαδρομή από το Πολυτεχνείο στο Σύνταγμα και από εκεί πάλι πίσω, στα ερωτήματα για τη σχέση μας -ή την ανυπαρξία της σχέσης μας- με τη Δημοκρατία σήμερα” απαντά η Μαριάννα Κάλμπαρη.

Τι σημαίνει για το Θέατρο Τέχνης η επιλογή να συνδέσει την επέτειο του Πολυτεχνείου με τα 50 χρόνια από το Σύνταγμα του 1975; Πρόκειται για μια ιστορική υπενθύμιση ή και για μια παρέμβαση στο σήμερα;

“Για εμάς, στο Θέατρο Τέχνης, η μνήμη δεν έχει νόημα αν δεν μας βοηθά να καταλάβουμε καλύτερα το παρόν. Αυτό που με αγώνες και αίμα διεκδικήθηκε το ’73, πώς θεσμοθετήθηκε το ’75; Και κυρίως πώς λειτουργεί σήμερα; Πόσο ζωντανές είναι σήμερα οι υποσχέσεις της Μεταπολίτευσης;

Το «Δράμα της Δημοκρατίας», γεννήθηκε για να λειτουργήσει ακριβώς ως πλατφόρμα για αυτόν τον διάλογο. Στον πρώτο κύκλο των παραστάσεων, οι συζητήσεις με το κοινό άνοιξαν θέματα όπως η απαξίωση της πολιτικής, η απογοήτευση από τους θεσμούς, η ανάγκη νέων μορφών συμμετοχής. Για τον λόγο αυτό, η παράσταση επανέρχεται και θα επανέρχεται μέσα στη χρονιά, με προσκεκλημένους από τον χώρο της πολιτικής σκηνής και της επιστήμης, που θα θέτουν κάθε φορά συγκεκριμένα ζητήματα προς διαβούλευση.
Άρα, ναι: είναι και ιστορική υπενθύμιση, αλλά είναι ταυτόχρονα μια μικρή, επίμονη παρέμβαση στο σήμερα” αναφέρει.

Πώς αντιλαμβάνεστε τον ρόλο του θεάτρου ως δημόσιου χώρου διαλόγου, ειδικά σε μια εποχή όπου ο κοινωνικός και πολιτικός λόγος τείνει να εξαφανιστεί;

“Το θέατρο γεννήθηκε στην Αθήνα ως δημόσιος χώρος διαλόγου, όχι μεταφορικά- κυριολεκτικά: ο Χορός στην τραγωδία ήταν η φωνή της πόλης. Σήμερα, ο δημόσιος λόγος είτε εξατμίζεται σε σιωπή και κυνισμό, είτε εκρήγνυται σε κραυγές, πολωτικά συνθήματα και αναρτήσεις. Λείπει δυστυχώς ο ενδιάμεσος χώρος της σκέψης, της αμφιβολίας, της επιχειρηματολογίας, του ουσιαστικού διαλόγου.

Στο πλαίσιο της πρωτοβουλίας «Αθήνα Παγκόσμια Πρωτεύουσα Θεάτρου»- του τριετούς προγράμματος που διοργανώνουμε με τον Δήμο Αθηναίων, με στόχο να ξανασκεφτούμε τη σχέση θεάτρου, πόλης και δημόσιου χώρου- ένα από τα βασικά μας στοιχήματα είναι ακριβώς αυτό: να ξανακάνουμε τη σκηνή χώρο δημόσιου διαλόγου.

Η πρώτη απόπειρα προς αυτή την κατεύθυνση είναι «Το Δράμα της Δημοκρατίας», μια παράσταση που σχεδιάστηκε για να οδηγεί σε ανοιχτές συζητήσεις. Θέλουμε το θέατρο να μπορεί να λειτουργήσει ως μια ζωντανή πλατφόρμα όπου ακούγονται φωνές που συνήθως δεν έχουν βήμα, όπου μπορούμε να συνυπάρχουμε και να συνομιλούμε πολιτισμένα ακόμη κι αν δεν συμφωνούμε, όπου μπορούμε να εκφράσουμε τις απόψεις μας και να καταθέσουμε τις ιδέες μας με το θάρρος της γνώμης και της φυσικής μας παρουσίας και όχι κρυμμένοι πίσω από πληκτρολόγια και ανώνυμα σχόλια.

Ταυτόχρονα, θέλουμε να θυμίσουμε ότι το θέατρο παραμένει ένας πολύτιμος χώρος ελευθερίας, όπου οι άνθρωποι μπορούν να συναντώνται και να συνδέονται ζωντανά, να συ-γκινούνται, να αναστοχάζονται και να συνομιλούν”.

Τι περιμένετε από τις ανοιχτές συζητήσεις με το κοινό μετά τις παραστάσεις;

“Μας ενδιαφέρει να αναδυθεί – πέρα από τα παράπονα, που είναι η πρώτη φυσική αντίδραση- όλο το φάσμα: συμφωνίες, διαφωνίες, ακόμα και η αμηχανία του «δεν ξέρω τι να σκεφτώ για όλα αυτά» ή «αφήστε με στην ησυχία μου».

Στον πρώτο κύκλο του «Δράματος της Δημοκρατίας», οι φωνές του κοινού ήταν αποκαλυπτικές: άνθρωποι όλων των ηλικιών και εμπειριών μίλησαν για το πώς βιώνουν σήμερα τη Δημοκρατία στη δουλειά, στο σχολείο, στο διαδίκτυο, στην καθημερινή ζωή. Πολύ συγκεκριμένα είπαν πώς και γιατί νιώθουν ότι δεν μπορούν να την υπερασπιστούν, ότι τους αφήνει έξω από τον διάλογο – ο οποίος μην ξεχνάμε ότι είναι η προϋπόθεση της Δημοκρατίας. Αυτή η εμπειρία μας έδειξε ότι οι συζητήσεις δεν είναι “παράρτημα” της παράστασης, αλλά το πιο οργανικό κομμάτι της.

Τώρα, με την Εβδομάδα Δημοκρατίας, ελπίζουμε ο διάλογος να διευρυνθεί και να βαθύνει, να ακουστούν ακόμη πιο δυνατά ιδέες και προτάσεις. Αν στο τέλος αυτών των ημερών φύγουμε όλες και όλοι, δημιουργοί και θεατές, με λίγο περισσότερη εγρήγορση και με ερωτήματα που δεν σβήνουν βγαίνοντας από το Υπόγειο, τότε η Εβδομάδα Δημοκρατίας θα έχει ίσως πετύχει τον στόχο της” καταλήγει η Μ. Κάλμπαρη.

Αναλυτικά το πρόγραμμα της Εβδομάδας Δημοκρατίας

«ΤΑΝΚ / Όλη Νύχτα Εδώ» : 16/11

Η παράσταση της ομάδας RMS MATAROA, βασισμένη στο βιβλίο «Όλη Νύχτα Εδώ» (επιμέλεια Ιάσονα Χανδρινού), ανασυνθέτει σχεδόν λεπτό προς λεπτό τα γεγονότα του Πολυτεχνείου, αξιοποιώντας προφορικές μαρτυρίες και αρχειακό υλικό, σε μια προσπάθεια να φωτίσει την ιστορική αλήθεια και να αφυπνίσει τη μνήμη και τη συνείδησή μας γύρω από τα ζητήματα ελευθερίας και δημοκρατίας.
Βραβευμένη με το Βραβείο Επιτελεστικών Τεχνών 2024 της ΕΛ.Ε.Κ.ΘΕ.Π.ΤΕ., η παράσταση που σημειώνει συγκινητική επιτυχία όποτε παρουσιάζεται τα τελευταία δύο χρόνια στο Θέατρο Τέχνης, επιστρέφει στο Υπόγειο ως κεντρικός άξονας της «Εβδομάδας Δημοκρατίας».

Ειδική επετειακή παράσταση : Κυριακή 16 Νοεμβρίου, 12:00

Ο συγγραφέας, ο σκηνοθέτης και η ομάδα των συντελεστών θα μιλήσουν με το κοινό στο τέλος της παράστασης.

17–21 Νοεμβρίου
Θα πραγματοποιηθούν οργανωμένες πρωινές παραστάσεις για Γυμνάσια & Λύκεια

Ταυτότητα παράστασης
Σκηνοθεσία: Μάνος Βαβαδάκης
Δραματουργία: RMS MATAROA
Σκηνογραφία: Μαρίνα Νικητοπούλου
Φωτισμοί: Μαριέττα Παυλάκη
Βοηθοί σκηνοθέτη: Ειρήνη Μπαζάνη, Κωνσταντίνος Τριαντακωνσταντής
Φωτογραφίες/Τρέιλερ: Φώτης Σκουρλέτης
Παίζουν: Κατερίνα Ζησούδη, Ειρήνη Μακρή, Μάνος Βαβαδάκης

«Το Δράμα της Δημοκρατίας» : 21-22-23/11

Μια πρωτότυπη σκηνική σύνθεση-δράση που επιθυμεί να συνδέσει τη θεατρική σκηνή με τον τρόπο που αντιλαμβανόμαστε και ασκούμε τη Δημοκρατία σήμερα.

Αρχαία κείμενα (τραγωδία, κωμωδία, ρητορικοί και ιστοριογραφικοί λόγοι) συναντούν σύγχρονες μαρτυρίες και ντοκουμέντα σε μια παράσταση που θυμίζει ότι το θέατρο υπήρξε -και μπορεί να είναι σήμερα-τόπος πολιτικής πράξης: ένα ζωντανό εργαστήριο όπου οι πολίτες αναμετρώνται με τις αξίες, τις αντιφάσεις και τις ευθύνες τους.

Με αφορμή τα 50 χρόνια από το Σύνταγμα του 1975, η παράσταση αναστοχάζεται και μας καλεί να συζητήσουμε: πώς προστατεύεται και πόσο απειλείται η Δημοκρατία σήμερα, τι σημαίνει συμμετοχή-δικαιοσύνη- ισονομία, πώς μπορούμε να διεκδικήσουμε και να υπερασπιστούμε στην πράξη την ουσία της Δημοκρατίας.

Το «Δράμα της Δημοκρατίας», πρωτοπαρουσιάστηκε στην αρχή της σεζόν και αποτελεί την αφετηρία μιας ευρύτερης διαδρομής που ξεκίνησε το Θέατρο Τέχνης, επιθυμώντας να μετατρέπει τη σκηνή -όποτε φυσικά το επιτρέπει η θεματική- σε χώρο διαλόγου και συλλογικού αναστοχασμού. Στόχος είναι η καλλιέργεια μιας συνθήκης ζωντανού διαλόγου, όπου με την συνεργασία του Δήμου Αθηναίων, το θέατρο θα λειτουργεί ως εργαλείο δημοκρατίας, διαβούλευσης και διασύνδεσης των πολιτών.

ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ ΠΑΡΑΣΤΑΣΗΣ

Σύλληψη-δραματουργία-σκηνοθεσία: Μαριάννα Κάλμπαρη
Σκηνικά-κοστούμια: Κυριακή Φόρτη
Μουσική σύνθεση: Κλέων Αντωνίου
Επιμέλεια κίνησης: Χριστίνα Σουγιουλτζή
Σχεδιασμός φωτισμού: Στέλλα Κάλτσου

Συνεργάτης σκηνοθέτης: Άγγελος Μπούρας
Βοηθός σκηνοθέτις: Μαριλένα Μόσχου
Συνεργάτης σκηνογράφος-ενδυματολόγος: Ιερονίκη Πιπεράκη
Φωτογραφίες: Λάμπρος Ρουμελιωτάκης

Παίζουν(αλφαβητικά):
Ρένια Κρητικού, Μενέλαος Κυπαρίσσης, Δημήτρης Μαγγίνας, Μαριλένα Μόσχου, Άννα Μωρογιάννη, Γιώργος Τζανάκος, Μαριλένα Ντρίκου.

Αφήγηση-συντονισμός συζήτησης με το κοινό: Μαριάννα Κάλμπαρη/Άγγελος Μπούρας-Μαριλένα Μόσχου