Το σχέδιο Τραμπ αποκάλυψε τις αδυναμίες Κιέβου και Ευρώπης – Οι επιπτώσεις του

Το ειρηνευτικό σχέδιο των 28 σημείων, που υποστηρίζεται από τις ΗΠΑ και φαίνεται να ζητά από την Ουκρανία επώδυνες παραχωρήσεις για τον τερματισμό της ρωσικής εισβολής, φαίνεται πως καλλιεργεί κλίμα βαθιάς απαισιοδοξίας τόσο στο Κίεβο όσο και στους δυτικούς συμμάχους του.

Όπως γράφει το theconversation.com, το ειρηνευτικό σχέδιο του Τραμπ για την Ουκρανία που προβλέπει μεγάλες παραχωρήσεις από το Κίεβο, σε συνδυασμό με τις επιπτώσεις ενός εκτεταμένου σκανδάλου διαφθοράς μεταξύ της ουκρανικής ελίτ και τη στασιμότητα στις Βρυξέλλες ως προς την παροχή επιπλέον οικονομικής βοήθειας προς το Κίεβο, δημιουργούν μια καταιγίδα που μπορεί να οδηγήσει στη νίκη της Μόσχας στον πόλεμο.

Η κατάσταση στο μέτωπο και οι εδαφικές παραχωρήσεις που προβλέπει το σχέδιο

Σύμφωνα με το ίδιο δημοσίευμα, η Ουκρανία περνάει μια εξαιρετικά δύσκολη περίοδο σε διάφορα μέτωπα. Η πτώση του Ποκρόβσκ στην ανατολική Ουκρανία είναι ζήτημα του πότε, όχι του αν, και του πόσους άνδρες θα χάσουν και οι δύο πλευρές πριν η Ρωσία καταλάβει την πόλη που είναι πλέον ερείπια.

Η Ρωσία έχει επίσης αυξήσει την πίεση στο τμήμα του μετώπου στη Ζαπορίζια και γύρω από τη Χερσώνα στην ακτή. Είναι πολύ πιθανό ότι το Κρεμλίνο θα συνεχίσει να αξιοποιεί τα τρέχοντα πλεονεκτήματά του, με τις μάχες να εντείνονται ξανά πιθανώς στα βόρεια, γύρω από τη δεύτερη μεγαλύτερη πόλη της Ουκρανίας, το Χάρκοβο.

Προς το παρόν, ο πόλεμος φθοράς ευνοεί σαφώς τη Ρωσία. Αλλά από καθαρά στρατιωτική άποψη, ούτε η πτώση του Ποκρόβσκ ούτε περαιτέρω εδαφικές κτήσεις της Ρωσίας αλλού σημαίνουν άμεσο κίνδυνο κατάρρευσης της Ουκρανίας. Ωστόσο, ο πόλεμος δεν είναι ποτέ μόνο στρατιωτική προσπάθεια – απαιτεί επίσης πολιτική βούληση και οικονομικούς πόρους.

Αξίζει να σημειωθεί πως το σχέδιο Τραμπ, το οποίο περιήλθε σε γνώση του AFP, προβλέπει κυρίως την απόσυρση του ουκρανικού στρατού από εδάφη, τα οποία εξακολουθεί και ελέγχει, οδηγώντας σε ένα καθαρό κέρδος περίπου 2.300 τετραγωνικών χιλιομέτρων για τη Μόσχα, ήτοι σχεδόν η έκταση του Λουξεμβούργου (2.590 km2), αμαχητί.

Το Κίεβο θα έπρεπε επίσης να παραιτηθεί από σχεδόν 5.000 τετραγωνικά χιλιόμετρα που βρίσκονται υπό τον έλεγχό του στην περιφέρεια του Ντονέτσκ, τα οποία θα χρησιμοποιηθούν στη συνέχεια για να δημιουργηθεί μία «ουδέτερη ζώνη» και ένας θύλακας 45 τετραγωνικών χιλιομέτρων στην περιφέρεια του Λουχάνσκ. Αυτές οι παραχωρήσεις περιλαμβάνουν τις μεγάλες πόλεις Κραματόρσκ και Σλοβιάνσκ.

Ως αντάλλαγμα, η Μόσχα θα παραχωρούσε στην Ουκρανία σχεδόν 2.000 τετραγωνικά χιλιόμετρα που διεκδικεί ή που ελέγχει τουλάχιστον εν μέρει στην περιφέρεια του Χαρκόβου, 450 km2 στο Ντνιπροπετρόφσκ, 300 τετραγωνικά χιλιόμετρα στο Σούμι και 20 τετραγωνικά χιλιόμετρα στο Τσερνίχιβ.

Το έγγραφο προβλέπει επίσης να αναγνωριστούν ντε φάκτο ρωσικές η Κριμαία, που προσάρτησε η Μόσχα το 2014 και οι περιφέρειες του Ντονέτσκ και του Λουχάνσκ. Εκχωρεί επίσης στη Ρωσία τεράστια εδάφη που ελέγχει αυτήν τη στιγμή στις περιφέρειες Χερσώνα και Ζαπορίζια.

Εντέλει, το σχέδιο που προτείνει η Ουάσιγκτον θα οριστικοποιούσε την εγκατάλειψη από την Ουκρανία του 20% του εδάφους της, για να ανακτήσει λιγότερο από 0,5%.

Ο αντίκτυπος του σκανδάλου διαφθοράς στην εσωτερική πολιτική σκηνή της Ουκρανίας

Μια πιο υπαρξιακή απειλή για την πολεμική προσπάθεια της Ουκρανίας, επομένως, είναι οι συνεχιζόμενες επιπτώσεις του σκανδάλου διαφθοράς. Κι εδώ, οι βεβαιότητες είναι ελάχιστες. Χαρακτηριστικό των πολιτικών σκανδάλων στην Ουκρανία είναι ότι είναι δύσκολο να προβλεφθεί η αντίδραση της ουκρανικής κοινωνίας. Ορισμένα περιστατικά μπορούν να πυροδοτήσουν μαζικές διαδηλώσεις που οδηγούν σε τεράστιες αλλαγές.

Αυτό συνέβη με το «Euromaidan» το 2014 που πυροδότησε μια αλυσίδα γεγονότων, από την προσάρτηση της Κριμαίας έως την κατοχή τμημάτων του Ντονμπάς από φιλορωσικές δυνάμεις, μέχρι τη γενικευμένη εισβολή του Κρεμλίνου τον Φεβρουάριο του 2022.

Άλλες πολιτικές κρίσεις περνούν χωρίς σημαντικές αναταράξεις. Αυτό συνέβη με την αποπομπή του δημοφιλούς αρχηγού των ουκρανικών ενόπλων δυνάμεων, Βαλέρι Ζαλούζνι, το 2024. Ευρέως θεωρούμενος ως εν δυνάμει αντίπαλος του Βολοντίμιρ Ζελένσκι σε μελλοντικές προεδρικές εκλογές, ο Ζαλούζνι στάλθηκε κατόπιν στην εξορία, ως πρεσβευτής της Ουκρανίας στο Λονδίνο.

Μέχρι στιγμής, το τρέχον σκάνδαλο διαφθοράς δεν έχει προκαλέσει μαζικές διαδηλώσεις στην Ουκρανία. Ούτε υπήρξε ιδιαίτερα σκληρή αντίδραση από ευρωπαίους ηγέτες. Αλλά το γεγονός ότι σχεδόν όλος ο στενός κύκλος του Ζελένσκι εμπλέκεται σε διαφθορά, σύμφωνα με το εθνικό γραφείο καταπολέμησης της διαφθοράς της Ουκρανίας (NABU), έχει αναγκάσει τον πρόεδρο να προχωρήσει σε μια συνολική αντίδραση.

Επιβλήθηκαν κυρώσεις στον Τιμούρ Μίντιτς, μακροχρόνιο φίλο και συνεργάτη στον τομέα των επιχειρήσεων του Ζελένσκι, που διέφυγε από τη χώρα λίγες ώρες πριν από τις εφόδους του NABU στις 10 Νοεμβρίου. Έπειτα, μια εβδομάδα μετά το ξέσπασμα του σκανδάλου, το ουκρανικό κοινοβούλιο απέπεμψε τους υπουργούς Δικαιοσύνης και Ενέργειας, Γερμάν Γκαλουσένκο και Σβιτλάνα Γκριντσούκ, οι οποίοι επίσης εμπλέκονταν στο σκάνδαλο.

Διπλωματική περιοδεία – αστραπή του Ζελένσκι αμέσως μετά το σκάνδαλο

Στο μεταξύ, ο ίδιος ο Ζελένσκι έχει ξεκινήσει μια αστραπιαία διπλωματική περιοδεία σε ευρωπαϊκές πρωτεύουσες για να ενισχύσει την υποστήριξη προς την κλυδωνιζόμενη κυβέρνησή του και τη χώρα.

Κατάφερε να εξασφαλίσει παραδόσεις εισαγόμενου αμερικανικού υγροποιημένου φυσικού αερίου από την Ελλάδα, που θα βοηθήσουν την Ουκρανία τους δύσκολους χειμερινούς μήνες.

Παράλληλα, ένα σημαντικό στρατιωτικό συμφωνητικό με τη Γαλλία υπόσχεται επίσης ενισχυμένη αεράμυνα για την Ουκρανία βραχυπρόθεσμα, καθώς και την παράδοση 100 μαχητικών αεροσκαφών μέσα στην επόμενη δεκαετία. Όσο σημαντικά κι αν είναι αυτά, αποτελούν προσωρινές λύσεις και όχι «game changers».

Και δεν έχουν ολοκληρωθεί ούτε όλα τα απαραίτητα προσωρινά μέτρα. Η ΕΕ και τα κράτη μέλη της εξακολουθούν να καθυστερούν ένα επείγον δάνειο προς την Ουκρανία. Αν το δάνειο αυτό δεν υλοποιηθεί, το Κίεβο θα ξεμείνει από χρήματα τον Φεβρουάριο για να πληρώσει τους στρατιώτες, τους δημοσίους υπαλλήλους και τους συνταξιούχους του.

Στο μεταξύ, ο Ζελένσκι αντιμετωπίζει επίσης πίεση από τη δική του κοινοβουλευτική ομάδα, «Υπηρέτης του Λαού». Θα επιδιώξει να παρουσιάσει την περιοδεία του στην Ευρώπη ως ένδειξη εμπιστοσύνης από τους δυτικούς συμμάχους του. Ωστόσο, μπορεί να χρειαστεί να προσφέρει και την παραίτηση του μακροχρόνιου συμμάχου του, Αντρίι Γερμάκ, ο οποίος επίσης εμπλέκεται στο πρόσφατο σκάνδαλο διαφθοράς.

Ως επικεφαλής του προεδρικού γραφείου, ο Γερμάκ θεωρείται μερικές φορές ο de facto κυβερνήτης της Ουκρανίας. Η αποπομπή του πιθανόν θα ευχαριστούσε τους εγχώριους και ξένους επικριτές του Ζελένσκι. Η μη αποπομπή του, από την άλλη, δεν πρέπει να θεωρηθεί ως ένδειξη ισχύος. Το ίδιο το γεγονός ότι η θέση ενός τόσο σημαντικού συμμάχου είναι υπό αμφισβήτηση αποτελεί ακόμη μία ένδειξη ότι η πολιτική δύναμη του Ζελένσκι είναι, ίσως, μοιραία αποδυναμωμένη.

Τα κρίσιμα στοιχεία που θα διαμορφώσουν το μέλλον της Ουκρανίας

Τρία κρίσιμα στοιχεία λείπουν από όλα αυτά. Το πρώτο είναι ένα ουκρανικό σχέδιο διαδοχής. Πολιτικοί της αντιπολίτευσης όπως ο πρώην πρόεδρος Πέτρο Ποροσένκο και η πρώην πρωθυπουργός Γιούλια Τιμοσένκο είναι τόσο αντιδημοφιλείς όσο και στιγματισμένοι από κατηγορίες διαφθοράς κατά τη διάρκεια της θητείας τους.

Δεν υπάρχει σαφής οδός αντικατάστασης του Ζελένσκι αν αρνηθεί να παραιτηθεί. Κι ακόμη κι αν αντικαθίστατο, μια κυβέρνηση ευρύτερου συνασπισμού δύσκολα θα έβρισκε μαγική λύση για να αντιστρέψει τη δυσχερή στρατιωτική κατάσταση της Ουκρανίας.

Ο δεύτερος άγνωστος παράγοντας είναι ο Λευκός Οίκος και οι διαπραγματεύσεις του με το Κρεμλίνο. Φαίνεται ότι ετοιμάζεται ένα αμερικανο-ρωσικό ειρηνευτικό σχέδιο 28 σημείων. Και πάλι, το σχέδιο αυτό απαιτεί σημαντικές παραχωρήσεις από την Ουκρανία ως προς το έδαφος και το μελλοντικό μέγεθος του στρατού της, ενώ δεν παρέχει ουσιαστικές εγγυήσεις ασφαλείας.

Οι υπουργοί εξωτερικών των ευρωπαϊκών χωρών έσπευσαν να επιμείνουν ότι κάθε ειρηνευτικό σχέδιο χρειάζεται την υποστήριξη της Ουκρανίας και της Ευρώπης. Αλλά η διάθεσή τους να αντισταθούν σθεναρά ίσως εξασθενεί. Αν οι δυτικοί σύμμαχοι του Κιέβου αποκτήσουν την εντύπωση ότι η Ουκρανία και ο Ζελένσκι είναι χαμένες υποθέσεις, στρατιωτικά και πολιτικά, μπορεί να περιορίσουν τις απώλειές τους και να υποχωρήσουν.

Αυτό πιθανόν θα οδηγούσε τις χώρες αυτές να ενισχύσουν την άμυνά τους και να προσχωρήσουν σε ένα σχέδιο υποστηριζόμενο από τις ΗΠΑ που ανταλλάσσει ουκρανική γη και κυριαρχία με τις εξαιρετικά περιορισμένες πιθανότητες ότι η Ρωσία θα δεχτεί μια τέτοια συμφωνία.

Ο τρίτος κρίσιμος άγνωστος παράγοντας είναι αν ο Πούτιν θα συμφωνήσει σε μια συμφωνία ή θα παρατείνει τις διαπραγματεύσεις με τον Τραμπ και θα συνεχίσει αδιάκοπα στην Ουκρανία. Το παρελθόν του Πούτιν στο «παιχνίδι του χρόνου» μιλάει από μόνο του.

Τα σημερινά μηνύματα Ζελένσκι και Πούτιν

Η Ρωσία έχει πλέον λάβει το σχέδιο 28 σημείων των ΗΠΑ το οποίο θα μπορούσε να αποτελέσει «βάση» για μια τελική ειρηνευτική λύση, όπως είπε νωρίτερα ο Βλαντίμιρ Πούτιν. Ωστόσο, οι λεπτομέρειες του σχεδίου πρέπει να συζητηθούν.

«Βλέπουμε ότι μετά τις συνομιλίες στην Αλάσκα υπήρξε μια ορισμένη παύση από την αμερικανική πλευρά, και γνωρίζουμε ότι αυτό συνδέεται με την ουσιαστική απόρριψη από την Ουκρανία του σχεδίου ειρηνικής επίλυσης που πρότεινε ο Πρόεδρος Τραμπ. Πιστεύω ότι γι’ αυτό ακριβώς εμφανίστηκε μια νέα έκδοση, ουσιαστικά ένα εκσυγχρονισμένο σχέδιο που αποτελείται από 28 σημεία. Έχουμε αυτό το κείμενο. Πιστεύω ότι μπορεί να αποτελέσει βάση για την τελική ειρηνική λύση» είπε μεταξύ άλλων ο Πούτιν.

Ο Ρώσος πρόεδρος είπε ακόμα ότι το προτεινόμενο σχέδιο ειρήνης του Ντόναλντ Τραμπ συζητήθηκε πριν από τη συνάντηση των δύο στην Αλάσκα τον Αύγουστο και πρόσθεσε πως η Ρωσία συμφώνησε με τις προτάσεις των ΗΠΑ κατά τη διάρκεια της συνάντησης στην Άνκορεϊτζ.

Ο Πούτιν δήλωσε επίσης ότι η Ρωσία είναι έτοιμη για ειρηνευτικές διαπραγματεύσεις, αλλά παράλληλα είναι ικανοποιημένη με την τρέχουσα δυναμική της ειδικής στρατιωτικής επιχείρησης.

Παράλληλα, ο Ρώσος πρόεδρος απείλησε ότι οι δυνάμεις της χώρας του θα καταλάβουν περισσότερα εδάφη, εάν η Ουκρανία απορρίψει το αμερικανικό σχέδιο.

Λίγο νωρίτερα, ο Βολοντίμιρ Ζελένσκι, σε διάγγελμα που πραγματοποίησε την Παρασκευή (21/11) έξω από το προεδρικό μέγαρο στο Κίεβο και έκανε λόγο για ένα οδυνηρό δίλημμα με το οποίο βρίσκεται αντιμέτωπη η Ουκρανία.

Ο Ουκρανός πρόεδρος απευθύνθηκε στον ουκρανικό λαό λέγοντας ότι η χώρα βρίσκεται «σε μια από τις πιο δύσκολες στιγμές» της ιστορίας της και καλείται είτε «να χάσει τον βασικό της εταίρο ή την ίδια της την αξιοπρέπεια».

Ο Ουκρανός πρόεδρος δήλωσε επίσης ότι δεν πρόκειται να προδώσει τα εθνικά συμφέροντα της χώρας ούτε την ίδια την Ουκρανία, και ξεκαθάρισε ότι το Κίεβο θα εργαστεί «γρήγορα και εποικοδομητικά» με τις Ηνωμένες Πολιτείες.

Είπε επίσης πως η Ουκρανία θα προτείνει «εναλλακτικές λύσεις» στο σχέδιο που έχει προτείνει η κυβέρνηση Τραμπ.

Αυτό που γίνεται ολοένα και πιο ξεκάθαρο όσο περνούν οι ώρες, είναι ότι ο κίνδυνος για το Κίεβο και τους ευρωπαίους εταίρους του είναι ότι οι συζητήσεις περί πολιτικής και στρατιωτικής κατάρρευσης της Ουκρανίας θα μετατραπούν σε αυτοεκπληρούμενη προφητεία.

Το αποτέλεσμα – η υποταγή του Κιέβου σε μια ρωσική ειρηνευτική επιβολή – θα ήταν προϊόν τόσο όσων συμβαίνουν στην ουκρανική εσωτερική πολιτική όσο και της αστοχίας της δυτικής υποστήριξης, εξίσου με οποιαδήποτε συμπαιγνία μεταξύ Τραμπ και Πούτιν, όπως σημειώνει το theconversation.com.