Ο Τσίπρας κυβέρνησε και τις φαντασιώσεις μας

Με το βιβλίο του, ο Αλέξης Τσίπρας αφηγείται τη δική του εκδοχή ενός δράματος. Καταγράφει λάθη, αποκαλύπτει σκηνές που δεν γνωρίζαμε, προσπαθεί να φωτίσει τον εαυτό του μέσα σε ένα ταραγμένο περιβάλλον. Ωραία και ενδιαφέροντα όλα αυτά. Αλλά υπάρχει κάτι που αποφεύγουμε μονίμως: να μιλήσουμε για τη δική μας πλευρά της ίδιας ιστορίας. Γιατί ο Τσίπρας δεν κυβέρνησε μόνο μία χώρα. Κυβέρνησε και τις φαντασιώσεις της.

Στις δημοκρατίες ο λαός έχει την πολυτέλεια να μεταθέτει την ευθύνη στους ηγέτες του. Θεωρείται κυρίαρχος, πλην όμως άμοιρος των ευθυνών που συνεπάγονται οι επιλογές τους. Είναι σοφός, αλλά δικαιούται να δηλώνει εξαπατημένος, προδομένος, το μόνιμο θύμα της Ιστορίας.

Είναι εύκολο να ρίχνουμε όλο το βάρος στον ηγέτη. Το κάνουμε κάθε φορά που η πραγματικότητα διαψεύδει τις προσδοκίες μας. Ομως η άνοδος του ΣΥΡΙΖΑ, όπως και η εκλογική του απογείωση μέσα στην κρίση, δεν ήταν μόνο προσωπική επιτυχία του Τσίπρα. Ηταν και ένα κοινωνικό ρεύμα που έψαχνε άνθρωπο να του δώσει μορφή. Και τον βρήκε. Ενα πρόσωπο φρέσκο, άφθαρτο, πρόθυμο να διεγείρει τα πιο επικίνδυνα ένστικτα μιας κουρασμένης χώρας.

Ακούστηκαν πολλά τότε. Για διαγραφή χρέους. Για καθαρή ρήξη. Για επιστροφή στη δραχμή. Για πατριωτική αποτίναξη μνημονίων. Για τη Ρωσία που θα μας άνοιγε την αγκαλιά της. Για την Κίνα που θα μας έδινε ρευστό. Για το «Εκουαδόρ που τα κατάφερε» και διέγραψε το χρέος του. Δεν τα επινόησε ο Τσίπρας όλα αυτά. Τα βρήκε ήδη σε κυκλοφορία. Κυκλοφορούσαν στις παρέες, στα πάνελ, στα blogs, στα καφενεία. Είχαν γίνει πολιτικό νόμισμα. Ενα νόμισμα πολύ πιο ισχυρό από το ευρώ: το νόμισμα της αυταπάτης. Πήρε βέβαια μια ωραία αντιμνημονιακή πάσα από τον Σαμαρά.

Ο Τσίπρας και η ομάδα του δεν ανέβηκαν στο κύμα. Το κύμα τους ανέβασε. Και όταν έφτασαν στην κορυφή, κατάλαβαν ότι δεν υπάρχει έδαφος από κάτω. Η χώρα ζητούσε κάτι που δεν υπήρχε. Μία λύτρωση χωρίς κόστος. Μία επανάσταση χωρίς συνέπειες. Ετσι γεννήθηκε το επικίνδυνο πρώτο εξάμηνο του 2015. Οχι επειδή το ήθελε ένας άνθρωπος. Αλλά επειδή το ζήταγε ένα πλειοψηφικό ρεύμα της κοινωνίας.

Θα μπορούσαμε, φυσικά, να τα ρίξουμε όλα στον Τσίπρα. Βολεύει. Καθαρίζει τη συνείδηση, αφήνει το κάδρο απλό. Ομως η αλήθεια είναι πιο περίπλοκη. Κανένας ηγέτης δεν οδηγεί έναν λαό κάπου που εκείνος δεν θέλει να πάει. Ο λαός δείχνει τον δρόμο. Και μετά ακολουθεί τη διαδρομή που χαράσσει ο ηγέτης.

Το βιβλίο του Τσίπρα είναι, τελικά, μια καλή ευκαιρία να σταθούμε μπροστά στον καθρέφτη. Οχι για να κρίνουμε εκείνον, αλλά για να θυμηθούμε τι πιστέψαμε, ως κοινωνία. Την επόμενη φορά που κάποιος θα μας υποσχεθεί την εύκολη λύση, δεν θα φταίει ο ηγέτης αν την καταπιούμε. Θα φταίει το στομάχι μας, που δεν έμαθε ακόμη να χωνεύει την αλήθεια.