Τα νέα μέτρα για την προστασία του περιβάλλοντος

Τα μέτρα κινούνται στο τρίπτυχο, τέλη κυκλοφορίας ανάλογα με τους ρύπους που εκπέμπει το όχημα – απόσυρση των παλιών και ρυπογόνων αυτοκινήτων με οικονομικό κίνητρο – αναθεώρηση του όσων ισχύουν για τον δακτύλιο της Αθήνας (που μπορεί να επεκταθεί και σε άλλες μεγάλες πόλεις).



Ο υπουργός ΠΕΧΩΔΕ, Γιώργος Σουφλιάς, προανήγγειλε νέα περιβαλλοντικά τέλη για τα αυτοκίνητα ανάλογα με την επιβάρυνση του κινητήρα στο περιβάλλον.



Τα καινούργια ΙΧ τα οποία θα έχουν και τους μικρότερους ρύπους θα έχουν μείωση τελών, εν αντιθέσει με τα ρυπογόνα τα οποία θα επιβαρυνθούν από 50 – 150 ευρώ. Η ισχύς της τροποποίησης θα ισχύσει από το 2010, οπότε οι πολίτες καλούνται να πληρώσουν τα τέλη τους το Νοέμβριο και τον Δεκέμβριο.



Παράλληλα ο κ. Σουφλιάς σε δηλώσεις του στα Μέσα ανήγγειλε και πρόγραμμα απόσυρσης των παλαιών αυτοκινήτων, με ευνοϊκούς όρους, οι οποίο μάλιστα θα δίνουν και κίνητρο για την αγορά νέου ΙΧ, τα οποία θα έχουν άδεια κυκλοφορίας μετά από το 2005.



Εν συνεχεία ο υπουργός τόνισε πως: ”
Δεν θέλουμε να επιβαρύνουμε τον προϋπολογισμό και η χρηματοδότηση προγράμματος θα γίνει από την αύξηση των τελών κυκλοφορίας, αλλά και την αύξηση των εσόδων του κράτους, λόγω της αύξησης ζήτησης των ΙΧ. Το πρόγραμμα θα ισχύσει από το 2009 έως το 2012“.



Αναφορά έγινε και στον πράσινο δακτύλιο ο οποίος θα ισχύσει από τον Σεπτέμβριο του 2011 και θα μπορούν να κυκλοφορούν συνέχεια τα αυτοκίνητα που έχουν ρύπους κάτω από 140 γραμμάρια ανά χιλιόμετρο.



Όσα από τα ΙΧ κυκλοφόρησαν πριν το 1995 δεν θα επιτρέπεται να κυκλοφορούν εντός του δακτυλίου τις ώρες που ήδη ισχύει, ενώ το μέτρο των μονών – ζυγών για τα ενδιάμεσα οχήματα θα συνεχίσει να ισχύει. Στόχος είναι, το 2012 να μειωθούν οι ρύποι κατά 25-35% και το 2015 έως 60%.



Τέλος ο κ. Σουφλιάς απέκλεισε το ενδεχόμενο της δημιουργίας διοδίων, καθώς και την κυκλοφορία πετρελαιοκίνητων ΙΧ. Όμως, άφησε ανοιχτό το ενδεχόμενο διεύρυνσης των ορίων του δακτυλίου.



Τα νέα μέτρα έρχονται σε μια περίοδο που η αγορά του αυτοκινήτου παρουσίαζε καθίζηση, δεδομένου πως τα κίνητρα που υπήρχαν από την μείωση του Ειδικού Τέλους Ταξινόμησης λήγουν στις 7 Αυγούστου.



Ας δούμε τι περιλαμβάνουν τα νέα μέτρα:




Μέτρα Αντιμετώπισης Ατμοσφαιρικής Ρύπανσης




1. Κατηγοριοποίηση Οχημάτων για την Εφαρμογή των Μέτρων



Η εφαρμογή των μέτρων για την αντιμετώπιση της ατμοσφαιρικής ρύπανσης προϋποθέτει την κατηγοριοποίηση των οχημάτων με βάση την περιβαλλοντική επιβάρυνση του κινητήρα τους. Στον Πίνακα 1 παρουσιάζεται αυτή η κατηγοριοποίηση.




Πίνακας 1 Κατηγοριοποίηση οχημάτων βάση περιβαλλοντικής επιβάρυνσης κινητήρα








Οι τεχνολογίες κινητήρα EURO 1-5 αφορούν σε προδιαγραφές της Ευρωπαϊκής Ένωσης για τις εκπομπές ρύπων κάθε κατηγορίας οχημάτων που καθορίζονται σε τακτά διαστήματα και όλοι οι κατασκευαστές οχημάτων είναι υποχρεωμένοι να τις ακολουθούν.




2. Περιβαλλοντικά Τέλη Κυκλοφορίας



Αλλάζει ο τρόπος υπολογισμού των τελών κυκλοφορίας, που σήμερα γίνεται μόνο με βάση τον κυβισμό του κινητήρα.
Με τον νέο τρόπο η κλιμάκωση της χρέωσης των νέων τελών κυκλοφορίας βασίζεται και στον κυβισμό αλλά και στην περιβαλλοντική επιβάρυνση του κινητήρα των οχημάτων.



Στις επόμενες παραγράφους παρουσιάζεται το νέο σύστημα τελών κυκλοφορίας ξεχωριστά για Ι.Χ. αυτοκίνητα, ελαφρά φορτηγά και βαρέα οχήματα (φορτηγά, λεωφορεία).



Σημειώνεται ότι η προμήθεια του σήματος των «περιβαλλοντικών» πλέον τελών κυκλοφορίας θα πραγματοποιείται όπως και σήμερα στο τέλος κάθε ημερολογιακού έτους από πιστοποιημένα σημεία συναλλαγής (π.χ. τράπεζες) με απαραίτητη προϋπόθεση την προσκόμιση της κάρτας ελέγχου καυσαερίων του οχήματος.




Τα περιβαλλοντικά τέλη κυκλοφορίας τίθενται σε ισχύ το 2010. Δηλαδή τα τέλη κυκλοφορίας για το 2010 που ως γνωστό καταβάλλονται στο τέλος του 2009, θα υπολογιστούν με το νέο τρόπο.




Αυτοκίνητα Ι.Χ.



Η διαφοροποίηση των τελών κυκλοφορίας λαμβάνοντας υπόψη και την περιβαλλοντική επιβάρυνση του κινητήρα παρουσιάζεται στον Πίνακα 2 και η νέα διάρθρωση χρεώσεων περιβαλλοντικών τελών κυκλοφορίας παρουσιάζεται στον Πίνακα 3.




Πίνακας 2 Ποσό διαφοροποίησης υφιστάμενων Τελών Κυκλοφορίας βάση περιβαλλοντικής επιβάρυνσης κινητήρα Ι.Χ. οχημάτων









Πίνακας 3 Διάρθρωση χρεώσεων Περιβαλλοντικών Τελών Κυκλοφορίας για Ι.Χ. οχήματα (βάσει κυβισμού και επιβάρυνσης κινητήρα)








Τα τέλη κυκλοφορίας για τα υβριδικά οχήματα κάτω των 1.929 κ.ε. παραμένουν μηδενικά, ενώ για εκείνα από 1.929 κ.ε. και άνω ισχύει το ήμισυ των τελών για τα αυτοκίνητα κλάσης Α (Πίνακας 3).




3. Ανανέωση Στόλου Οχημάτων και Απόσυρση



Σε συνδυασμό με το μέτρο των περιβαλλοντικών τελών, το οποίο θα λειτουργήσει ως «αντικίνητρο» κυκλοφορίας οχημάτων παλαιάς τεχνολογίας ή μεγάλης ηλικίας, δίδονται συμπληρωματικά κίνητρα για την απόσυρση των οχημάτων αυτών και την ανανέωση και τον εκσυγχρονισμό του στόλου των οχημάτων.



Στους παρακάτω Πίνακες παρουσιάζονται τα οικονομικά κίνητρα απόσυρσης ξεχωριστά για κάθε κατηγορία οχημάτων.




Πίνακας 4 Οικονομικά Κίνητρα Απόσυρσης Ι.Χ. Οχημάτων









Πίνακας 5 Οικονομικά Κίνητρα Απόσυρσης Ελαφρών Φορτηγών









Πίνακας 6 Οικονομικά Κίνητρα Απόσυρσης Βαρέων Οχημάτων








Επισημαίνεται ότι το αναφερόμενο κίνητρο για την αγορά νέου οχήματος δίδεται μόνο εφόσον συνοδεύεται με την απόσυρση οχήματος.



Το μέτρο αυτό της ανανέωσης του στόλου των οχημάτων (Ι.Χ., ελαφρά φορτηγά και βαρέα οχήματα) χρηματοδοτείται από τα επιπλέον έσοδα από τις περιβαλλοντικές «προσαυξήσεις» των υφιστάμενων τελών κυκλοφορίας καθώς και από τα επιπλέον έσοδα του Κράτους λόγω επιπρόσθετης ζήτησης στην αγορά οχημάτων από την εφαρμογή των μέτρων.



Το μέτρο της απόσυρσης των οχημάτων εφαρμόζεται αμέσως μετά την έκδοση των σχετικών Υπουργικών Αποφάσεων.




4. «Πράσινος» Δακτύλιος



Ως ένα ακόμα κίνητρο για την ανανέωση του στόλου του οχημάτων αποτελεί και η εισαγωγή συστήματος περιορισμού εισόδου των οχημάτων ανάλογα με την περιβαλλοντική επιβάρυνση του κινητήρα τους. Το προτεινόμενο σύστημα περιγράφεται στον Πίνακα 7 που ακολουθεί.




Πίνακας 7 Περιβαλλοντικοί Περιορισμοί Κυκλοφορίας Οχημάτων στον Πράσινο Δακτύλιο









Ο Πράσινος Δακτύλιος θα εφαρμοσθεί στα όρια του υφιστάμενου Δακτυλίου από την 1η Σεπτεμβρίου του 2011. Σε επόμενη φάση όταν θα έχει προχωρήσει σημαντικά η ανανέωση του στόλου των οχημάτων μπορεί να εξετασθεί η διεύρυνση του Δακτυλίου.



Το ωράριο λειτουργίας του Δακτυλίου παραμένει αμετάβλητο.




Αποτίμηση Επιρροής Μέτρων



Στην περιβαλλοντική αποτίμηση παρουσιάζεται η εκτίμηση των εκπομπών αερίων ρύπων από την οδική κυκλοφορία και η συνεισφορά σε αυτές των διαφόρων κατηγοριών οχημάτων καθώς και η πρόβλεψη του πως οι εκπομπές αυτές θα διαμορφωθούν μελλοντικά, με την εφαρμογή των μέτρων ανανέωσης του στόλου των οχημάτων και εφαρμογής του «πράσινου» δακτυλίου.




Α. Ανανέωση Στόλου Οχημάτων και Απόσυρση



Ως χρονικός ορίζοντας για την περιβαλλοντική αποτίμηση επιλέχθηκε το έτος 2012, ως ένα ικανό διάστημα ισχύος των μέτρων χωρίς επικαιροποίηση ή αναθεώρηση λόγω εξέλιξης τεχνολογίας οχημάτων ή συμπεριφοράς των χρηστών του συστήματος.



Τα αποτελέσματα των υπολογισμών για το έτος 2012 με τη λήψη μέτρων συγκρίθηκαν με τις αντίστοιχες εκπομπές κατά το έτος αναφοράς (υφιστάμενη κατάσταση – 2007) αλλά και κατά το έτος 2012 χωρίς τη λήψη μέτρων ανανέωσης του στόλου.



Στον Πίνακα 8 παρουσιάζονται οι εκπομπές αερίων ρύπων από την οδική κυκλοφορία στην Ελλάδα για το έτος 2012 χωρίς τη λήψη μέτρων για την ανανέωση του στόλου των οχημάτων.




Πίνακας 8 Εκπομπές ρύπων από τις οδικές μεταφορές ανά κατηγορία οχήματος για το έτος 2012








Στον Πίνακα 9 παρουσιάζονται οι μεταβολές των εκπομπών από τις οδικές μεταφορές από το 2007 έως το 2012 για το σενάριο μηδενικών παρεμβάσεων (do-nothing) και για το σενάριο ανανέωσης του στόλου των οχημάτων.




Πίνακας 9 Εκπομπές ρύπων από τις οδικές μεταφορές ανά κατηγορία οχήματος για τα έτη 2007 και 2012 με και χωρίς μέτρα και για το έτος 2015








Από τον παραπάνω Πίνακα προκύπτει ότι για τις εκπομπές σωματιδίων και οξειδίων του αζώτου, κρίσιμη παράμετρος είναι οι εκπομπές των βαρέων οχημάτων. Όσον αφορά τις εκπομπές μονοξειδίου του άνθρακα, των υδρογονανθράκων και δευτερευόντως των οξειδίων του αζώτου σημαντικότερη είναι η συνεισφορά των επιβατικών οχημάτων.



Με την εφαρμογή των μέτρων ανανέωσης του στόλου για τα επιβατικά οχήματα και τα ελαφρά και βαρέα φορτηγά, γενικά, οι εκπομπές παρουσιάζουν σημαντική τάση μείωσης η οποία οφείλεται αποκλειστικά στην είσοδο στην κυκλοφορία οχημάτων νέας τεχνολογίας. Οι μειώσεις όλων των ρύπων είναι σημαντικές και αναμένεται να οδηγήσουν σε μειώσεις των αντιστοίχων επιπέδων ρύπανσης ιδιαίτερα των ρύπων εκείνων στους οποίους συνεισφέρει σημαντικά η κυκλοφορία.



Τα αποτελέσματα των υπολογισμών για το 2012 με και χωρίς την λήψη μέτρων καταδεικνύει την αναγκαιότητα του προγράμματος ανανέωσης του στόλου, αφού οδηγεί σε:

– περίπου 25% μείωση των εκπομπών οξειδίων του αζώτου και σωματιδίων

– περίπου 35% μείωση των εκπομπών μονοξειδίου του άνθρακα και υδρογονανθράκων



Συμπληρωματικά με τους προαναφερθέντες υπολογισμούς υπολογίσθηκαν οι αναμενόμενες εκπομπές μετά το πέρας του προγράμματος απόσυρσης των παλαιάς τεχνολογίας οχημάτων, θεωρώντας ότι αυτό θα ολοκληρωθεί το έτος 2015. Στην περίπτωση αυτή οι μειώσεις σε σχέση με την υφιστάμενη κατάσταση είναι θεαματικές και κυμαίνονται περί το 50-60% για όλους τους ρύπους.




Β. «Πράσινος» Δακτύλιος



Από την εφαρμογή του πράσινου δακτυλίου προκύπτουν άμεσα σημαντικές μειώσεις εκπομπών αερίων ρύπων. Ενδεικτικά, οι αναμενόμενες μειώσεις για μία τυπική ημέρα ανέρχονται σε 60% ως προς τις εκπομπές CO, 68% στις εκπομπές NMVOC, 47% στις εκπομπές NOx και 61% στις εκπομπές ΡΜ10.



Οι προαναφερόμενες μειώσεις αφορούν την περιοχή εντός των ορίων του δακτυλίου. Οι αντίστοιχες μειώσεις στο σύνολο του λεκανοπέδιου Αττικής αναμένονται μικρότερες δεδομένου ότι η εφαρμογή του πράσινου δακτυλίου θα οδηγήσει σε αύξηση των οχηματοχιλιομέτρων εκτός των ορίων εφαρμογής του.




Συμπεράσματα



Τα προτεινόμενα μέτρα, αν και κατεξοχήν περιβαλλοντικά έχουν και μεγάλες οικονομικές αλλά και συγκοινωνιακές διαστάσεις. Για τον λόγο αυτό πραγματοποιήθηκε αποτίμηση της περιβαλλοντικής και οικονομικής απόδοσης των παραπάνω μέτρων, η οποία προέκυψε θετική.



Όσον αφορά στην περιβαλλοντική αποτίμηση με την εφαρμογή του μέτρου ανανέωσης του στόλου, θα πετύχουμε περίπου 25% μείωση των εκπομπών οξειδίων του αζώτου και σωματιδίων και 35% μείωση των εκπομπών μονοξειδίου του άνθρακα και υδρογονανθράκων.



Στην οικονομική αποτίμηση εκτιμήθηκαν τα κόστη ανανέωσης του στόλου των οχημάτων (απόσυρση) και τα έσοδα από τα επιπρόσθετα περιβαλλοντικά τέλη, ανά έτος για τα επόμενα έτη. Επιπλέον, εκτιμήθηκαν και τα επιπλέον έσοδα από τα τέλη ταξινόμησης λόγω των επιπρόσθετων, λόγω απόσυρσης, πωλήσεων καθώς και τα έσοδα από το αντίστοιχο επιπλέον ΦΠΑ. Τα συνολικά προαναφερόμενα έσοδα υπερκαλύπτουν το κόστος της ανανέωσης του στόλου των οχημάτων.



Συνοψίζοντας όλα τα παραπάνω, τα προτεινόμενα μέτρα αποτελούν ένα καλά μελετημένο και «αυτοχρηματοδοτούμενο» σχέδιο δράσης για τη μείωση της ατμοσφαιρικής ρύπανσης από την οδική κυκλοφορία.