Το χρονικό της Ιονίας Οδού

Αποστολή στα Ιωάννινα- Δημήτρης Μπαλής

Τον σύγχρονο αυτοκινητόδρομο της Ιόνιας Οδού απολαμβάνουν σε πλήρη λειτουργία όλοι οι πολίτες, ήδη από τις 3 Αυγούστου 2017, όταν παραδόθηκε στην κυκλοφορία και το τελευταίο τμήμα του έργου.

Όλα ξεκίνησαν με τη Σύμβαση Παραχώρησης του Ελληνικού Δημοσίου με τους κατασκευαστικούς ομίλους το 2006, ενώ οι εργασίες άρχισαν το 2008. Με το ξέσπασμα της κρίσης, την άνοιξη του 2010, οι δανείστριες τράπεζες σταμάτησαν τη χρηματοδότηση του έργου και από τον Φεβρουάριο του 2011 επιβλήθηκε μακρόχρονη αναστολή εργασιών.

Το έργο επανεκκίνησε τον Ιανουάριο του 2014 και με την αλλαγή της κυβέρνησης έγινε αναθεώρηση της Σύμβασης, διότι υπήρχαν ζητήματα με αποζημιώσεις προς τις κατασκευαστές εταιρείες καθώς και θέματα με απαλλοτριώσεις, αρχαιολογικές έρευνες και μετακινήσεις δικτύων Κοινής Ωφελείας.

Με την αναθεώρηση και αφού η Ευρωπαϊκή Επιτροπή συνέβαλε οικονομικά προς το Ελληνικό Δημόσιο με πρόσθετες πράξεις χρηματοδότησης, τα έργα προχώρησαν με εντατικούς ρυθμούς και είναι ενδεικτικό ότι ενώ το ποσοστό εκτέλεσης τον Ιανουάριο του 2015 ήταν 48%, τον Οκτώβριο του 2016 ανήλθε στο 86,2%, για να ολοκληρωθεί τώρα.

Ραχοκοκαλιά της Δυτικής Ελλάδας

Η Ιόνια Οδός από Αντίρριο μέχρι Ιωάννινα, διασχίζει δύο Περιφέρειες και τέσσερις νομούς (Αιτωλοακαρνανίας, Άρτας, Πρεβέζης, Ιωαννίνων). Είναι τμήμα του Δυτικού Άξονα Βορρά – Νότου, εντάσσεται στους άξονες του Διευρωπαϊκού Δικτύου και αποτελεί την ραχοκοκαλιά της συγκοινωνιακής υποδομής της Δυτικής Ελλάδας. Αναμένεται ότι θα συμβάλει δραστικά στην ασφάλεια των οδικών μετακινήσεων και μεταφορών καθώς θα μειώσει τα ατυχήματα τουλάχιστον κατά 80%, επιτυγχάνοντας ταυτόχρονα ταχύτερες και οικονομικότερες μετακινήσεις.

Η κατασκευή της Ιόνιας Οδού θα βοηθήσει επίσης στην άρση της συγκοινωνιακής απομόνωσης της Δυτικής Ελλάδος και της Ηπείρου, δίδοντας την δυνατότητα ενίσχυσης της περιφερειακής ανάπτυξης και του τουρισμού σε μια περιοχή από τις οικονομικά ασθενέστερες της Ευρωπαϊκής Ένωσης με σημαντική υστέρηση σε όλους τους δείκτες της οικονομικής ανάπτυξης.

Αξίζει να σημειωθεί, ότι στον ένα μήνα που λειτουργεί πλήρως ο αυτοκινητόδρομος, δεδομένου ότι τα στοιχεία είναι του Αυγούστου, επαγγελματίες της ευρύτερης περιοχής που διαπερνά η Ιόνια Οδός, αναφέρουν αύξηση στην εστίαση και στη διαμονή κατά 30%. Ωστόσο, θα πρέπει να έχουμε αποτελέσματα περισσότερων μηνών για να εξάγουμε ασφαλή συμπεράσματα για την ανάπτυξη που θα υπάρξει.

Επίσης, ο διεθνής ρόλος του έργου είναι σημαντικός διότι συνδέει αφενός την Ελλάδα με την Αλβανία και κατ’ επέκταση με τις υπόλοιπες χώρες της Βορειοδυτικής Βαλκανικής και αφετέρου, εξασφαλίζει μέσω των Λιμένων της Ηγουμενίτσας και της Πάτρας και την αξιοποίηση του Λιμένα Αστακού, την οδική διασύνδεση της χώρας με την Ευρωπαϊκή Ένωση μέσω της Αδριατικής.

Παράλληλα, δημιουργούνται νέα δεδομένα για την περιοχή, με την σημερινή εξαγγελία του πρωθυπουργού Αλέξη Τσίπρα, ο οποίος εγκαινίασε τον αυτοκινητόδρομο. Συγκεκριμένα ανέφερε ότι λύθηκε το θέμα του ανεφοδιασμού των αεροσκαφών στο αεροδρόμιο Ιωαννίνων και κατά συνέπεια θα έρχονται απρόσκοπτα τα τσάρτερ, συνδέοντας την πόλη και την περιοχή με πολλούς προορισμούς στο εξωτερικό. Επίσης, εξήγγειλε την αναβάθμιση του αυτοκινητοδρόμου από την Ιόνια Οδό μέχρι την Κακαβιά και τα Ελληνοαλβανικά σύνορα, κάτι που θα σημάνει την επέκταση της Ιόνιας Οδού (δεν γνωρίζουμε αν θα ονομαστεί έτσι το τμήμα αυτό), καθώς και την σύνδεση με την Πρέβεζα, το Ακτιο και το Αγρίνιο, μέσω του αυτοκινητοδρόμου της Αμβρακίας, που έχει μείνει ημιτελής.

Τι λειτουργεί αυτή τη στιγμή στην Ιόνια Οδό

Ο πολίτης – χρήστης της Ιόνιας Οδού, απολαμβάνει 196 χλμ. συνεχούς και ασφαλούς αυτοκινητοδρόμου, από το Αντίρριο, μέχρι την Εγνατία Οδό, λίγο έξω από τα Ιωάννινα. Σύμφωνα με τα όρια ταχύτητας που ισχύουν, η διαδρομή καλύπτεται σε περίπου 1 ώρα και 40 λεπτά, συντομεύοντας την απόσταση κατά περίπου 2 ώρες. Αυτή τη στιγμή λειτουργούν 2 σταθμοί διοδίων Κλόκοβα και Αγγελόκαστρο, οι οποίοι είχαν μέση ημερήσια κυκλοφορία τον μήνα Αύγουστο 11.000 και 6.000 οχήματα αντίστοιχα. Την ερχόμενη εβδομάδα θα λειτουργήσουν και οι 2 σταθμοί διοδίων που απομένουν, σε Τέροβο και Μενίδι και ο οδηγός ενός ΙΧ θα πληρώνει 12,5 ευρώ για τη συγκεκριμένη διαδρομή.

Έως το τέλος του έτους, θα λειτουργήσουν και οι Σταθμοί Εξυπηρέτησης Αυτοκινητιστών (ΣΕΑ), 4 αμφίπλευροι ΣΕΑ και 1 μονόπλευρος. Προς το παρόν, δεν υπάρχει σταθμός ανεφοδιασμού επί του αυτοκινητοδρόμου των 196 χλμ., πρατήρια που θα βρίσκονται στα ΣΕΑ. Για την εξυπηρέτηση των οδηγών σε ανεφοδιασμό, μέχρι να κατασκευαστούν οι σταθμοί, η Ιόνια Οδός έχει προβλέψει λύση. Καλώντας στο 2641-306306, μπορούν άμεσα να λάβουν σχετικές πληροφορίες. Δηλαδή ενημερώνονται για το σε ποιους κόμβους μπορούν να εξέλθουν ώστε σε περίπου 1 χλμ. να βρουν πρατήριο καυσίμων, να ανεφοδιαστούν και στη συνέχεια να εισέλθουν στον αυτοκινητόδρομο χωρίς να χρειαστεί να ξαναπληρώσουν διόδια. Παράλληλα, μοιράζονται στα διόδια σχετικά φυλλάδια με όλες τις πληροφορίες για τον ανεφοδιασμό, ενώ υπάρχει και διαθέσιμη εφαρμογή στο site www.neaodos.gr.

Το χρηματοδοτικό μοντέλο του έργου

Η κατασκευή της Ιόνιας Οδού έγινε με τη σύμβαση του 2006 για το έργο της Νέας Οδού: «Μελέτη- Κατασκευή – Χρηματοδότηση – Λειτουργία – Συντήρηση και εκμετάλλευση του Αυτοκινητοδρόμου Ιόνιας Οδού από Αντίρριο μέχρι Ιωάννινα, ΠΑΘΕ Αθήνα (Α/Μεταμόρφωσης) – Μαλλιακός (Σκάρφεια) και Συνδετήριος Κλάδος του ΠΑΘΕ Σχηματάρι – Χαλκίδα». Το έργο συνολικά περιελάμβανε:

– Την κατασκευή του νέου αυτοκινητόδρομου «Ιόνια Οδός», μήκους 196 χλμ. περίπου, από το Αντίρριο έως και τον Ανισόπεδο Κόμβο με την Εγνατία Οδό στην περιοχή Ιωαννίνων.

– Την αναβάθμιση του αυτοκινητόδρομου ΠΑΘΕ σε μήκος περίπου 172 χλμ, από τον Α.Κ. Μεταμόρφωσης έως τη Σκάρφεια.

– Τον νέο συνδετήριο κλάδο του ΠΑΘΕ Σχηματάρι – Χαλκίδα, μήκους 11 χλμ.

Όσον αφορά στην Ιόνια Οδό, το έργο κατασκευής κόστισε περίπου 1,5 δις €, από το 1,1 δις που ήταν στον αρχικό σχεδιασμό. Στα 1,5 δις, προστέθηκαν 100 εκατ. ευρώ για την κατασκευή της δίδυμης σήραγγας στην Κλόκοβα, που δεν ήταν στον αρχικό σχεδιασμό και εντάχθηκε σύμφωνα με την Συμφωνία Τροποποίησης της Σύμβασης Παραχώρησης.

Συγκεκριμένα:

– Συμβολή Ελληνικού Δημοσίου περίπου 360 εκατ. € (έχει ήδη καταβληθεί)

– Πρόσθετη Χρηματοδοτική Συμβολή του Δημοσίου από το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης (ΕΤΠΑ) του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Ενίσχυση της Προσπελασιμότητας 2007 – 2013» που εγκρίθηκε με απόφαση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, περίπου 279 εκατ. €

– Μέτοχοι κατασκευαστικών εταιρειών 200 εκατ. €

– Τραπεζικά Δάνεια των κατασκευαστικών εταιρειών 160 εκατ. €

– Τα υπόλοιπα ποσά μέχρι το 1,5 δις € προέρχονται από τις εισπράξεις των διοδίων, την περίοδο 2007 – 2015.

Οι παραδόσεις του έργου

– Στις 27 Δεκεμβρίου 2016 παραδίδεται το πρώτο αυτοτελές κομμάτι της Ιόνιας Οδού, το τμήμα που εκτείνεται από τον κόμβο Κουβαρά έως και τον ανισόπεδο κόμβο Αμφιλοχίας.

– Στις 22 Φεβρουαρίου 2017 παραδίδεται το οδικό τμήμα Φιλιππιάδα – Πέρδικα, θέτοντας ουσιαστικά στην κυκλοφορία το 57% του οδικού άξονα της Ιόνιας Οδού.

– Στις 12 Απριλίου 2017 παραδίδεται στην κυκλοφορία το μεγαλύτερο τεχνικό έργο της Ιόνιας Οδού, η σήραγγα στην περιοχή του όρους Κλόκοβα, και το οδικό τμήμα του αυτοκινητοδρόμου που εκτείνεται μέχρι το Κεφαλόβρυσο. Με τη συγκεκριμένη παράδοση, τίθενται ουσιαστικά στην κυκλοφορία τα 149 από τα 196 χιλιόμετρα της Ιόνιας Οδού.

– Την 1 Ιουνίου 2017 ολοκληρώνεται η σύνδεση της Ιόνιας Οδού με τη γέφυρα Ρίου – Αντιρρίου και τίθενται σε πλήρη λειτουργία οι τρεις σήραγγες (Μακύνειας, Κλόκοβας-Περιοχή Ρίζας και Καλυδώνας), δημιουργώντας έναν ολοκληρωμένο, σύγχρονο και ασφαλή αυτοκινητόδρομο, που εκτείνεται από τη γέφυρα Ρίου-Αντιρρίου έως και τον ανισόπεδο κόμβο της Αμφιλοχίας.

– Στις 26 Ιουλίου 2017 παραδόθηκε στην κυκλοφορία το τμήμα από τον ανισόπεδο κόμβο Αμφιλοχίας μέχρι την παράκαμψη (Σελλάδες) Άρτας, παρακάμπτοντας τις επικίνδυνες, συνεχείς στροφές του Μενιδίου αναβαθμίζοντας έτσι ουσιαστικά την ασφάλεια των οδηγών του αυτοκινητόδρομου.

– Στις 3 Αυγούστου παραδόθηκε το τελευταίο τμήμα,  14 χλμ. από Πέρδικα μέχρι τη γέφυρα της Εγνατίας Οδού.

Τεχνικά Χαρακτηριστικά

Ο αυτοκινητόδρομος κατασκευάστηκε εξ ολοκλήρου σε νέα χάραξη, σε ένα περιβάλλον με ιδιαίτερες γεωλογικές συνθήκες, έντονο ανάγλυφο και υψηλές γεωτεχνικές προκλήσεις. Το έργο χαρακτηρίζεται ως τμήμα του Διευρωπαϊκού Δικτύου Μεταφορών (ΤΕΝ).

Εξυπηρετεί τις διεθνής κυκλοφοριακές πύλες στην Πάτρα, Ηγουμενίτσα και Κακκαβιά όπως και την διαπεριφερειακή κυκλοφορία.

Αποτελείται από:

– 2 λωρίδες ανά ρεύμα κυκλοφορίας καθώς και από λωρίδα έκτακτης ανάγκης (ΛΕΑ)

– Το πλάτος του αυτοκινητόδρομου στο τμήμα Αντίρριο – Α.Κ. Αμβρακίας είναι 24,5 μ. με μεσαία νησίδα, new jersey και φύτευση, ενώ αντίστοιχα στο τμήμα Α.Κ. Αμβρακίας – Εγνατία είναι 22,0 μ. με διπλό new jersey στην μεσαία νησίδα.

Το έργο περιλαμβάνει:

– 4 Σήραγγες διπλού κλάδου: Κλόκοβας (2.950μ.), Μακύνειας (542μ.), Καλυδώνας (1.200μ.) και Αμπελιάς (900μ.)

– 5 μεγάλες Γέφυρες: Ευήνου ποταμού (260μ.) και ύψους βάθρων 35μ., Μενιδίου (532μ.) και μέγιστου ύψους βάθρων 33μ., Γυμνότοπου (252μ.) και ύψους βάθρων 30μ., Τσαγκαρόπουλου (447μ.) και ύψους βάθρων 57μ. και Κρυφοβού (280μ.)

– 19 Ανισόπεδους Κόμβους

– 9 Σταθμούς Εξυπηρέτησης Αυτοκινητιστών

– 3  Κέντρα Ελέγχου & Συντήρησης

– 33 Άνω & 100 Κάτω Διαβάσεις

Οι ανώτατες ταχύτητες αυτή τη στιγμή καθορίζονται σύμφωνα με την αρχική μελέτη:

– 110 χλμ./ώρα για το τμήμα Αντίρριο – Α.Κ. Αμβρακίας

– 130 χλμ./ώρα στα πεδινά τμήματα

– 100 χλμ./ώρα στις σήραγγες

– 100 χλμ./ώρα στο τμήμα Α.Κ. Αμβρακίας – Εγνατία

Ωστόσο, σε σύντομο χρονικό διάστημα και αφού μελετηθούν τα πρώτα στοιχεία από την κυκλοφορία του αυτοκινητοδρόμου, θα γίνει τελική μελέτη ορίων ταχύτητας, που αναμένεται να επαναπροσδιοριστούν σε πολλά σημεία, εκτός από τις Σήραγγες.

H σήραγγα της Κλόκοβας

Ήταν ένα έργο το οποίο δεν είχε ενταχθεί στον αρχικό σχεδιασμό. Αποτέλεσε το πλέον δύσκολο τεχνικό τμήμα και το μεγαλύτερο τεχνικό έργο της «Ιόνιας Οδού». Βρίσκεται κοντά στο χωριό Ρίζα, στο Αντίρριο και είναι μήκους 2.906μ. ο αριστερός κλάδος και 2.925μ. ο δεξιός κλάδος.

Η έναρξη των εργασιών της διάνοιξης ξεκίνησαν τον Μάιο 2015 και εντός 13 μηνών, τον Ιούνιο 2016, επιτεύχθηκε η πλήρης διάνοιξη (Α΄ και Β΄ Φάση) και των δύο κατευθύνσεων, που αποτελεί χρόνο ρεκόρ. Η διάνοιξη της σήραγγας της Κλόκοβας ολοκληρώθηκε μόλις μέσα σε 13 μήνες, μισό χρόνο νωρίτερα από ότι προβλέπονταν στο επίσημο χρονοδιάγραμμα του έργου.

Αρχαιολογική έρευνα στην περιοχή «Αγίου Θωμά Μεσολογγίου» (Αρχαία Αλίκυρνα)

Κατά την κατασκευή του αυτοκινητόδρομου της «Ιόνιας Οδού» στην Περιφερειακή Ενότητα Αιτωλοακαρνανίας, κοντά στην πόλη του Μεσολογγίου ήρθε στο φως εκτεταμένο τμήμα της υστεροκλασικής – ελληνιστικής πόλης Αλίκυρνας. Η πόλη ήταν γνωστή από τις αρχαίες πηγές (Στράβων, Πλίνιος), με βάση τις οποίες τοποθετείται μεταξύ των δύο μεγάλων αιτωλικών πόλεων Καλυδώνας και Πλευρώνας, στον οικισμό του Αγ. Θωμά Μεσολογγίου, στο λόφο «Χίλια Σπίτια». Στη βορειότερη κορυφή του λόφου διατηρούνται τα ερείπια μικρού οχυρωματικού περιβόλου που περικλείει την ακρόπολη, έκτασης περίπου 20 στρεμμάτων. Οικοδομικά κατάλοιπα της πόλης ωστόσο δεν είχαν ερευνηθεί μέχρι σήμερα.

Ο άξονας της Ιονίας Οδού διέρχεται από τον πυρήνα της αρχαίας πόλης σε μήκος περίπου 400μ. και η ανασκαφή εκτείνεται σε συνολική έκταση 20 στρεμμάτων. Η έρευνα του αρχαιολογικού χώρου ξεκίνησε το 2011 και βαίνει προς ολοκλήρωση, έχοντας φέρει στο φως τμήμα του εμπορικού της κέντρου και του οικιστικού της ιστού. Η πόλη φαίνεται πως ήταν εξαρχής οργανωμένη σύμφωνα με πολεοδομικό σχέδιο, καθώς έχουν έρθει στο φως τέσσερις δρόμοι πλάτους 4,5μ. που με κατεύθυνση Β/Ν τη διασχίζουν ανά 32μ.

Για την προστασία και περιορισμό των επιπτώσεων στον αρχαιολογικό χώρο από το έργο της Ιόνιας Οδού κατασκευάστηκαν, μετά από απόφαση του υπουργείου Πολιτισμού μετά από σχετική γνωμοδότησή του ΚΑΣ, πασσαλότοιχοι αριστερά και δεξιά του αυτοκινητόδρομου επί μήκους 300 μ. περίπου.

Επίσης προβλέφτηκε και θα κατασκευαστεί πεζογέφυρα άνωθεν της αρτηρίας του αυτοκινητόδρομου που θα ενώσει τις εκατέρωθεν αρχαιολογικές περιοχές και θα δώσει την δυνατότητα στους επισκέπτες να γνωρίσουν την αρχαία πόλη της Αλίκυρνας.