H Γερμανία αποζημιώνει τους ομοφυλόφιλους που καταδικάσθηκαν μετά τον Β’ Παγκόσμιο

Η Γερμανία άνοιξε σήμερα τον δρόμο για την αποκατάσταση και την αποζημίωση περίπου 50.000 ανδρών που είχαν καταδικασθεί για ομοφυλοφιλία βάσει ενός νόμου των Ναζί που είχε παραμείνει σε ισχύ για καιρό μετά τον Β Παγκόσμιο Πόλεμο.

«Η αποκατάσταση ανδρών που σύρθηκαν στα δικαστήρια εξαιτίας της ομοφυλοφιλίας τους θα έπρεπε να είχε γίνει πριν από καιρό» ανέφερε σε ανακοίνωση που εξέδωσε ο υπουργός Δικαιοσύνης Χάικο Μάας, μετά την υιοθέτηση από το υπουργικό συμβούλιο ενός νομοσχεδίου προς την κατεύθυνση αυτή.

«Διώχθηκαν, τιμωρήθηκαν και ντροπιάστηκαν από το γερμανικό κράτος μόνο και μόνο εξαιτίας της αγάπης τους για άλλους άνδρες», πρόσθεσε ο σοσιαλδημοκράτης υπουργός, ο οποίος χρειάσθηκε να δώσει μάχη στους κόλπους της κυβέρνησης συνασπισμού με την πιο συντηρητική πτέρυγα του κόμματος της καγκελαρίου Άνγκελα Μέρκελ για να επιβάλει το νομοσχέδιό του, έπειτα από πολλούς μήνες διαβουλεύσεων.

Το νομοσχέδιο θα πρέπει να εγκριθεί από το κοινοβούλιο. Προβλέπει αποζημίωση 3.000 ευρώ ανά καταδίκη, καθώς και 1.500 ευρώ για κάθε έτος φυλάκισης. Εξάλλου η κυβέρνηση θα χρηματοδοτήσει με 500.000 ευρώ ετησίως ένα ίδρυμα το οποίο θα ασχοληθεί με τη διατήρηση της μνήμης στο ζήτημα αυτό.

‘Βίωναν κοινωνικό θάνατο’

«Οι καταδικασμένοι ομοφυλόφιλοι δεν πρέπει πια να ζουν μ’ αυτό το στίγμα» που συχνά «κατέστρεψε την επαγγελματική διαδρομή τους και τη ζωή τους ολόκληρη» υπογράμμισε το Υπουργείο Δικαιοσύνης.

Η πρωτοβουλία αναλαμβάνεται μερικούς μήνες μετά την ανακοίνωση ενός ανάλογου νόμου για τους ομοφυλοφίλους που είχαν καταδικασθεί στην Αγγλία και την Ουαλία, με τη διαφορά ότι ο νόμος εκεί δεν αφορά παρά μόνο τους τεθνεώτες. Μόνο η Σκωτία ανακοίνωσε πως θέλει να αποκαταστήσει και αυτούς που εξακολουθούν να βρίσκονται εν ζωή.

Επί 122 χρόνια, από το 1872 μέχρι και την κατάργησή του το 1994, το άρθρο 175 του γερμανικού Ποινικού Κώδικα τιμωρούσε με φυλάκιση «τις παρά φύσιν σεξουαλικές πράξεις (…), είτε μεταξύ προσώπων αρσενικού φύλου είτε μεταξύ ανθρώπων και ζώων».

Η αυστηρότητά του είχε ενισχυθεί το 1935 με μια τροπολογία των Ναζί που προέβλεπε ποινή καταναγκαστικών έργων έως 10 ετών. Περισσότεροι από 42.000 άνδρες καταδικάσθηκαν βάσει του νόμου αυτού επί του 3ου Ράιχ και εστάλησαν στη φυλακή και ορισμένοι σε στρατόπεδα συγκέντρωσης.

Όμως το άρθρο 175 διατηρήθηκε μετά τον πόλεμο, παραμένοντας επί δεκαετίες η μόνη νομική επιβίωση των ναζιστικών διώξεων και οδηγώντας σε 50.000 νέες καταδίκες στη νεαρή τότε δυτικογερμανική δημοκρατία.

«Τους παρακολουθούσαν, τους έδιωχναν από τη δουλειά τους, ανέκριναν τους συναδέλφους τους, τους φίλους τους και τα μέλη της οικογένειάς τους», υπενθύμιζε πρόσφατα η εφημερίδα Sueddeutsche Zeitung κάνοντας λόγο για έναν «κοινωνικό θάνατο».

Πολλοί καταδικασμένοι αφηγήθηκαν στον Τύπο την κατεστραμμένη ζωή τους και ευρύτερα τους λαθραίους έρωτές τους, που χαρακτηρίζονταν από τον διαρκή φόβο. Σε σημείο που η Sueddeutsche Zeitung αναφέρει ένα κύμα εθελούσιων ευνουχισμών μετά τον πόλεμο.

Καταδίκες για ‘αχαλίνωτη’ συμπεριφορά

«Είχαμε το ένα πόδι σ’ ένα ουρητήριο και το άλλο στη φυλακή» θυμάται ο «Φριτς» στο γκέι περιοδικό Siegessaule, εκφράζοντας τη λύπη του που ποτέ δεν μπόρεσε «να ζητήσει συγγνώμη» από τον σύντροφό του μιας βραδιάς, ο οποίος καταδικάσθηκε σε επτάμισι χρόνια στη φυλακή όταν ο ίδιος, που είχε μεν συναινέσει, αλλά ήταν ανήλικος, είχε κρατηθεί για μερικές εβδομάδες.

Οι περισσότερες δίκες για ομοφυλοφιλία είχαν πραγματοποιηθεί μέχρι το 1969, χρονιά κατά την οποία το άρθρο 175 επανήλθε στην προ του 1935 εκδοχή του. Στην Ανατολική Γερμανία, το άρθρο 175 είχε αμέσως αποκατασταθεί στην προηγούμενη εκδοχή του και καταργηθεί το 1968.

Το 1957, το γερμανικό Συνταγματικό Δικαστήριο εξακολουθούσε να αποδίδει στους ομοφυλόφιλους άνδρες μια «αχαλίνωτη σεξουαλική συμπεριφορά», συνώνυμη με την κοινωνική επικινδυνότητα, ενώ αντιθέτως διαβεβαίωνε ότι οι ομοφυλόφιλες γυναίκες είναι περισσότερο «παθητικές».

Για την γκέι κοινότητα στη Γερμανία, η ακύρωση των καταδικών θεωρείται ένα επιπλέον βήμα προς την αναγνώρισή τους. Μια άλλη διεκδίκησή τους, πιο πρόσφατη, αφορά τον γάμο μεταξύ προσώπων του ίδιου φύλου, που παραμένει απαγορευμένος στη Γερμανία.

Το Σοσιαλδημοκρατικό Κόμμα αποφάσισε να διεξαγάγει εκστρατεία υπέρ του κατά τις βουλευτικές εκλογές του Σεπτεμβρίου, απέναντι στο κόμμα της καγκελαρίου, η βαυαρική πτέρυγα του οποίου, η πιο συντηρητική σε ζητήματα ηθών, παραμένει αντίθετη.

(Φωτογραφία: Paul Zinken/dpa via AP, με πληροφορίες από ΑΠΕ-ΜΠΕ)