Στην Αλάσκα ο Τραμπ έκανε στον Πούτιν το σημαντικότερο “δώρο”

Δεν ήταν ούτε η θερμή χειραψία, το χειροκρότημα στο κόκκινο χαλί, η βόλτα με το “Beast” ή το ότι τον άφησε να μιλήσει πρώτο στο βήμα κατά τη διάρκεια της συνόδου κορυφής που πραγματοποιήθηκε χθες στην Αλάσκα. Το μεγαλύτερο “δώρο” του Ντόναλντ Τραμπ προς τον Βλαντιμίρ Πούτιν ήταν κάτι πολύ πιο ουσιαστικό: ο χρόνος.

Για τη Μόσχα, η έκβαση στο πεδίο της μάχης κρίνεται σε εβδομαδιαία βάση. Ο Πούτιν έχει στη διάθεσή του μέχρι τα μέσα Οκτωβρίου, πριν το ψύχος και οι βροχές καταστήσουν το έδαφος βαλτώδες και τις επιθετικές επιχειρήσεις δυσκολότερες. Δηλαδή, δύο ολόκληρους μήνες. Μέσα σε αυτό το διάστημα, ο ρωσικός στρατός μπορεί να μετατρέψει τις αργές και δαπανηρές προελάσεις σε μικρά, άγνωστα χωριά της ανατολικής Ουκρανίας σε “κέρδη” με ευρύτερη στρατηγική σημασία.

Σχεδόν καθημερινά ένα νέο χωριό πέφτει στα χέρια των ρωσικών δυνάμεων. Οι δευτερογενείς κυρώσεις που έχει απειλήσει ο Τραμπ –οι οποίες θα πλήξουν τρίτες χώρες που αγοράζουν ρωσικό πετρέλαιο και φυσικό αέριο– και τις οποίες ήδη δύο φορές απέσυρε, δεν θα σταματήσουν την πολεμική μηχανή του Κρεμλίνου φέτος. Έχουν όμως ήδη επιφέρει πολιτική πίεση, όπως δείχνουν οι παρεμβάσεις των ηγετών της Ινδίας και της Κίνας. Αυτή η πίεση ίσως ήταν και ένας από τους λόγους που ο Πούτιν αποδέχθηκε την πρόσκληση Τραμπ για τη συνάντηση στην Αλάσκα.

Ο Πούτιν δεν επιθυμεί να παρατείνει έναν μακροχρόνιο πόλεμο, την ώρα που βρίσκεται υπό οικονομική πίεση από τους δύο βασικούς του πελάτες –και ουσιαστικούς χρηματοδότες– την Ινδία και την Κίνα, οι οποίοι με τη σειρά τους υφίστανται το βάρος των αμερικανικών δασμών. Έτσι, βιάζεται να καταγράψει κέρδη στο μέτωπο, αλλά παραμένει βασανιστικά αργός στις διαπραγματεύσεις.

Ο Ντόναλντ Τραμπ έδειξε να αντιλαμβάνεται αυτή την πραγματικότητα στη συνάντηση του με τον Πούτιν στο Άνκορατζ. Το σφιγμένο του ύφος πρόδιδε μια πιο δύσκολη αλήθεια από τις αισιόδοξες ανακοινώσεις που εξέπεμπαν οι δύο αντιπροσωπείες.

Στην πραγματικότητα, η Αλάσκα δεν εξελίχθηκε τόσο άσχημα όσο θα μπορούσε για το Κίεβο. Οι Ουκρανοί χρειάστηκε να υπομείνουν ένα ακόμη “σύντομο μάθημα αναθεωρητικής ιστορίας” από τον Πούτιν στο βήμα, μαζί με την επαναλαμβανόμενη –και προκλητική– ρητορική περί “αδελφικών εθνών”, την ώρα που η Μόσχα συνεχίζει κάθε βράδυ να σκορπά θάνατο σε Ουκρανούς αμάχους με αεροπορικές επιθέσεις.

Ωστόσο, όπως αναφέρει το CNN, υπήρξαν και δύο σημεία που μπορούν να θεωρηθούν θετικά για το Κίεβο.

Πρώτον, δεν υπήρξε κάποια βεβιασμένη συμφωνία με πρόχειρους χάρτες και υπογραφές, που θα πρόσφερε στη Μόσχα όλα όσα φοβόταν το Κίεβο. Το αντίθετο: καμία συμφωνία δεν προέκυψε.

Δεύτερον, η αδιαλλαξία του Πούτιν έγινε φανερή σε όλο της το μεγαλείο, παρά το κλίμα δουλοπρέπειας που εξέπεμπε ο Τραμπ. Ο Αμερικανός πρόεδρος εμφανίστηκε σκυθρωπός: δεν υπήρξε επίσημο γεύμα, δεν απαντήθηκαν ερωτήσεις δημοσιογράφων, δεν υπήρξε σαφής αποδοχή πρόσκλησης για επίσκεψη στη Μόσχα. Ακόμη και σε συνέντευξή του στο Fox News, ο Τραμπ έφτασε στο σημείο να δηλώσει ότι… μετάνιωσε που συμφώνησε να μιλήσει στον Σον Χάνιτι. Στο τέλος, όλα έδειχναν ότι δεν ήθελε να βρίσκεται εκεί. Και ίσως ο Πούτιν έκανε λάθος που τον έφερε σε αυτή τη θέση.

Παράλληλα, το αίτημα για κατάπαυση του πυρός ξαφνικά… εξαφανίστηκε από την ατζέντα, ενώ μόλις την περασμένη εβδομάδα, ήταν το θεμέλιο της ευρωπαϊκής και ουκρανικής στρατηγικής. Είχε μάλιστα αρχίσει να περνά και στη ρητορική του Τραμπ πριν από την Αλάσκα.

Και έτσι, μέχρι το πρωί του Σαββάτου, η συζήτηση για εκεχειρία είχε εξαφανιστεί και το βάρος μετατοπίστηκε σε μια γρήγορη και διαρκή ειρηνευτική συμφωνία. Κάτι που όμως επίσης δεν υπάρχει. Οι Ευρωπαίοι ηγέτες υπαναχώρησαν και ο ίδιος ο Ζελένσκι τόνισε πως “οι δολοφονίες πρέπει να σταματήσουν το συντομότερο δυνατόν”, αποφεύγοντας να θέσει την εκεχειρία ως προϋπόθεση για τις επόμενες συνομιλίες.

Ο Τραμπ δέχτηκε επίσης την “κακή πρόταση” του Πούτιν και τη μετέτρεψε σε πίεση προς το θύμα: το Κίεβο. Η απόφαση για το τι θα γινόταν στη συνέχεια ήταν του Ζελένσκι, και ο Τραμπ τον προέτρεψε να δεχτεί τη συμφωνία.

Η προτεινόμενη συμφωνία φαίνεται να είναι δυνητικά πολύ κακή για την Ουκρανία. Ένας Ευρωπαίος αξιωματούχος δήλωσε στο CNN ότι ο Πούτιν επέμεινε στις απαιτήσεις του για τον έλεγχο ολόκληρης της περιοχής του Ντονμπάς – κάτι που είναι πολιτικά και πρακτικά αδύνατο να αποδεχτεί ο Ζελένσκι και το οποίο έχει ήδη απορρίψει. Αυτή η εν μέρει μαξιμαλιστική απαίτηση προέκυψε μετά τη συνάντηση του ειδικού απεσταλμένου των ΗΠΑ Στιβ Γουίτκοφ στο Κρεμλίνο νωρίτερα αυτό το μήνα, δημιουργώντας περαιτέρω σύγχυση ως προς το αν αυτή η απαίτηση σήμαινε ότι ο Πούτιν είχε παραιτηθεί από την αξίωση του για τις υπόλοιπες περιοχές, Χερσώνα και Ζαπορίζια, που τώρα είναι μερικώς κατεχόμενες από ρωσικές δυνάμεις.

Αλλά ο Πούτιν είναι διαβασμένος, υπομονετικός και ρεαλιστής. Μπορεί να πάρει ό,τι μπορεί τώρα και να επιστρέψει αργότερα για τα υπόλοιπα. Δεν έχει εκλογικούς κύκλους να τον πιέζουν, χάρη στον απόλυτο έλεγχο που ασκεί στη χώρα, αν και πιθανότατα γνωρίζει ότι η υπερθερμανθείσα και υπερ-στρατιωτικοποιημένη οικονομία του δεν μπορεί να συνεχίσει έτσι επ’ αόριστον.

Ο Πούτιν κερδίζει χρόνο, ο Τραμπ μετρά “πόντους” και ο Ζελένσκι δεν έχει περιθώρια

Στις δηλώσεις του μετά τη συνάντηση, ο Βλαντίμιρ Πούτιν επέμεινε ξανά στις “ρίζες της σύγκρουσης”, όπως εκείνος τις ορίζει: την ίδια την ύπαρξη της Ουκρανίας ως ανεξάρτητου κράτους και τη διεύρυνση του ΝΑΤΟ προς Ανατολάς μετά τον Ψυχρό Πόλεμο. Μίλησε για “ειρήνη” που, στην πραγματικότητα, σημαίνει παράδοση του Κιέβου και νέους νεκρούς αμάχους. Μάλιστα, δεν δίστασε να καλέσει προκλητικά τους Ευρωπαίους και την Ουκρανία να μην σταθούν εμπόδιο σε όποια πρόταση είχε βάλει στο τραπέζι με τον Τραμπ.

Ο Τραμπ από την άλλη δεν έχει πέσει εντελώς θύμα του παιχνιδιού του Πούτιν. Η συνάντησή του τη Δευτέρα στο Οβάλ Γραφείο με τον Ζελένσκι αναμένεται να δείξει αν σημειώθηκε κάποια εξέλιξη στη σχέση τους, αλλά και την οπτική του Αμερικανού προέδρου για τον ίδιο τον Πούτιν, μετά την επεισοδιακή διαμάχη τους τον περασμένο Φεβρουάριο. Θα είναι σύμφωνα με το CNN, άλλη μια στιγμή όπου, ό,τι και αν ακούσει ο Ζελένσκι, θα έχει ταξιδέψει με μία μόνο επιλογή στη διάθεσή του, και αυτή είναι να συμφωνεί και να συμπεριφέρεται ευγενικά. Η διαφορά είναι πως αυτή τη φορά στην άλλη άκρη της γραμμής θα βρίσκονται οι Ευρωπαίοι ηγέτες, στηρίζοντας τον Ζελένσκι και ίσως ο Τραμπ έχει συνειδητοποιήσει ότι αυτοί είναι καλύτεροι φίλοι του από ό,τι ο Πούτιν.

Το πρόβλημα για την Ουκρανία δεν είναι το διπλωματικό “τσίρκο”, αλλά η πραγματικότητα έξω από αυτό. Ο χρόνος που θα χρειαστεί για να οργανωθούν νέες συνομιλίες μπορεί να είναι ακριβώς ό,τι χρειάζεται ο Πούτιν για να αλλάξει ουσιαστικά την κατάσταση στο πεδίο της μάχης.

Οι επόμενες εβδομάδες θα είναι η αργή πρόοδος που επιθυμεί ο Πούτιν: πρώτα η ένταση μεταξύ Τραμπ και Ζελένσκι, μετά η πίεση της Ευρώπης στον Τραμπ να χαλαρώσει τη στάση του απέναντι στον Ζελένσκι, και τέλος η αμήχανη και τεχνική καθυστέρηση της τριμερούς συνάντησης μεταξύ Τραμπ, Πούτιν και Ζελένσκι.

Κι αν τελικά γίνει τριμερής, ο κίνδυνος είναι ο ίδιος κύκλος: παράλογες απαιτήσεις από τον Πούτιν που το Κίεβο δεν μπορεί να αποδεχθεί, πίεση από τον Τραμπ στον Ζελένσκι να υποκύψει ώστε να καταγράψει “πόντους”, και ευρωπαϊκές εκκλήσεις στον Αμερικανό πρόεδρο να θυμηθεί πως η ασφάλεια της Ουκρανίας είναι και δική τους ασφάλεια. Και πάλι απ’ την αρχή.

Χρόνος. Ο Πούτιν τον χρειάζεται για να κατακτήσει. Ο Τραμπ μισεί να τον σπαταλά χωρίς να κερδίζει πόντους. Οι δυνάμεις του Ζελένσκι δεν τον έχουν. Οι Ευρωπαίοι ηγέτες ελπίζουν ότι θα υπονομεύσει την οικονομική ικανότητα της Ρωσίας να πολεμήσει.

Πολλά έχουν συμβεί από τότε που ο Τραμπ ανέλαβε την εξουσία υποσχόμενος να τερματίσει τον πόλεμο σε 24 ώρες, και ενώ είναι σαφώς πιο συνετός απέναντι στον Πούτιν από ό,τι τον Φεβρουάριο, λίγα έχουν αλλάξει όσον αφορά τη σκληρή δυναμική και τις απαιτήσεις αυτού του πολέμου.