Ο ΛΕΞ ΚΙ Ο LIGHT, ΤΟ ΠΡΟΝΟΜΙΟ ΚΙ Ο ΚΟΥΒΑΣ

Υπάρχει μόνο ένα πιο ενοχλητικό πράγμα από όλους αυτούς – πιθανούς και απίθανους, «πιστούς» και «φασαίους», διαβασμένους κι αστοιχείωτους – που πήδηξαν ξανά στο βαγόνι του ΛΕΞ με αφορμή το sold out στο OAKA για να μας προσφέρουν τα δύο σεντς της ανάλυσής τους για το «φαινόμενο». 

Αυτοί που τους απαγορεύουν να το κάνουν. 

Καυστικοί με τα κλισέ που έχουν διαμορφωθεί γύρω από τον θεσσαλονικιό ράπερ («ποιητής του περιθωρίου», «ποιητής της εργατικής τάξης», «ποιητής της καθημερινότητας», έτσι πάει το ποίημα όπως ξέρετε), καταφεύγουν στο μεγαλύτερο απ’ όλα τα στερεότυπα: εκείνο του early adopter που είτε από φύση («άσε με να σου μάθω τη ζωούλα και την αλήθεια γύρω από τον ΛΕΞ») είτε από θέση («όταν εμείς ερχόμασταν από τον ΛΕΞ, εσείς πηγαίνατε Μικρό Νικόλα») κατέχει τη μοναδική αλήθεια. 

Βέβαια, η πραγματικότητα έχει διαφορετική άποψη. Όταν ένας, ο οποιοσδήποτε, καλλιτέχνης σολντάρει το ΟΑΚΑ τότε φυσικά και θα προκαλέσει την μέχρι εξαντλήσεως συζήτηση. Κανείς δεν μπορεί να το εμποδίσει αυτό, η συζήτηση αυτονομείται όπως το έργο καθώς φεύγει από τον δημιουργό. Το να προσπαθείς να την ελέγξεις είναι σαν προσπαθήσεις να απαγορεύσεις τα χιαστί τσαντάκια στις 28 Ιουνίου. Απλά, δε θα τα καταφέρεις. 

Δυο παρατηρήσεις εδώ: 

α) To sold out δεν αφορά το στάδιο αλλά τον εξωτερικό χώρο του ΟΑΚΑ, κάτι που σημαίνει ότι δεν γνωρίζουμε σε τι αριθμό εισιτηρίων αντιστοιχεί. Αυτή η δημιουργική ασάφεια ενισχύει ακόμα περισσότερο το hype μέχρι να ανακοινωθεί η (σχεδόν βέβαιη) αλλαγή χώρου. Well played, Dynasty Athens. 

β) Υπάρχει μια διαφορά μεταξύ του «να πούμε τη γνώμη μας, τζάμπα είναι» και του να γίνει το διογκούμενο viral του ΛΕΞ η κολυμπήθρα που θα βαφτιστούν πάσης φύσεως απωθημένα. Το να προβάλλεις τις πολιτικές σου φαντασιώσεις/ιδεοληψίες στους στίχους του ΛΕΞ μπορεί να είναι από άστοχο μέχρι κωμικό (στην καλύτερη μπορεί να του δώσει και μερικά samples για τον επόμενο δίσκο). Το να μπλεκεις όμως τη Λένα Πλάτωνος στο πιο αχρείαστο beef όλων των εποχών, παραδίδοντάς την βορά στα σόσιαλ, είναι ανέντιμο. 

 

Έπειτα έχουμε και τη συνεργασία ΛΕΞ και Light που, ανεξάρτητα από το πώς έχει εξελιχθεί η συζήτηση που την αφορά, είναι το καλύτερο δώρο για όσους θέλουν ειλικρινά να καταλάβουν το «φαινόμενο ΛΕΞ». Προσοχή: όχι να το φέρουν στα δικά τους μέτρα και να επιβεβαιώσουν κάποια προκατασκευασμένα συμπεράσματα, αλλά να κατανοήσουν στ’ αλήθεια τους κώδικές του. Να το ξεκαθαρίσουμε κιόλας εξαρχής, για να το βγάλουμε από τη μέση, το επίμαχο και πολυσυζητημένο τραγούδι του Light είναι πραγματικά απαράδεκτο. Δε γίνεται να το υπερασπιστείς με κανέναν τρόπο, ακόμα κι αν δεν πιστεύεις ότι η τραπ θα διαφθείρει τα ελληνόπουλα. Είναι απολύτως indefensible, όπως κάθε τι τόσο ωμά κι επιδεικτικά μισανθρωπικό. 

Το χιπ χοπ στην Ελλάδα είναι μια υπόθεση περίπου 30 χρόνων. Και είναι κάτι που μας δυσκολεύει ακόμα γιατί δεν μπορούμε να το εντάξουμε στα παραδοσιακά ερμηνευτικά σχήματα που διαθέτουμε. Οι αριστεροί φαντασιώνονται (ερήμην του) τον ΛΕΞ ως κάποιου είδους ηγέτη που θα ταρακουνήσει τα λιμνάζοντα ύδατα του χώρου. Οι παραδοσιακοί δεξιοί αντιδρούν σαν χωροφύλακες που μπήκε ένας τεντιμπόης στο οπτικό τους πεδίο και ανατριχιάζουν με τις συναυλίες του γιατί τις βλέπουν περίπου ως αντικυβερνητικές διαδηλώσεις. Οι νεοδεξιοί (δηλαδή το ακραίο κέντρο) τον αποκαλούν από «έντεχνο» ως «νέο Καζαντζίδη», η κλασική απόρριψη του ρεαλισμού ως «μιζέριας». Οι σταλινικοί είναι καχύποπτοι με τις μπάρες του ιμπεριαλισμού, «έξω οι ρίμες του θανάτου». Και είναι και το πλήθος του FOMO, αυτή η μερίδα κοινού που πιστοποιεί την επιτυχία και της αλλάζει πίστα, που άγεται και φέρεται αλλάζοντας άποψη από στιγμή σε στιγμή. Τη μία μέρα ο ΛΕΞ είναι ο άγγελος που γεμίζει στάδια, την άλλη ο διάβολος που ανέχεται διά της παρουσίας του τον μισαναπηρισμό. Ο ίδιος, ευτυχώς, δε μιλάει πολύ. Αν κι εμφανίστηκε σε τίτλους η φράση «περιβάλλον ΛΕΞ». Το crossover είναι πια δεδομένο. Όταν έχεις «περιβάλλον», «κύκλους» κτλ., καταξιώθηκες. 

Το κοινό σε όλες αυτές τις προσεγγίσεις είναι ότι η κριτική, θετική ή αρνητική, γίνεται από θέση προνομίου. Αγνοώντας ότι το πολιτικό ζητούμενο στο hip hop δεν ήταν ποτέ (ή δεν ήταν κυρίως) ο αντικομφορμισμός. Το hip hop μπορεί να σημαίνει πολλά πράγματα, αλλά στο πέρασμα των τελευταίων πέντε δεκαετιών που υπάρχει, αυτό που έχει πρωτίστως σημασία για τους εκπροσώπους του είναι να «τα καταφέρεις»: “started from the bottom, now we here”. Δεν το λέω εγώ, τα βιβλία και οι ιστορικοί του είδους το λένε

Και «να τα καταφέρεις» σημαίνει κότερα και ελικόπτερα, chains και straps, πούρα και σαμπάνιες, “fuck the police”, μπίτσεζ και γκάνια. Σημαίνει απόδραση από τα γκέτο κι επιτυχία συνήθως με τους όρους που έχουν επιβάλλει οι λευκοί (ή η οποία κοινωνική/οικονομική ελίτ σε άλλα μέρη του κόσμου). Μια σημειολογία/εικονογραφία πολύ συχνά αντιφατική, αφού με τα χρόνια κανονικοποίησε τον σεξισμό και τον μισογυνισμό, αποθεώνοντας την κουλτούρα της βίας και των ναρκωτικών ενώ παράλληλα μιλούσε για καταπίεση και καταστολή. Κι όσο η γλώσσα αυτή εξελισσόταν σε παγκόσμια, άρχισε να λειτουργεί και το γεωγραφικό «χαλασμένο τηλέφωνο» καταλήγοντας σε γραφικούς στίχους ελλήνων (τ)ράπερ που περπατάνε στην Κυψέλη αλλά νομίζουν ότι βρίσκονται στο Κόμπτον. Εδώ είναι που μας κάνει την ποιοτική διαφορά ο ΛΕΞ (και γι’ αυτό μας αρέσει), ο οποίος, χωρίς να φλεξάρει, ομολογεί ότι «η επιτυχία της αποτυχίας με έχει τρελάνει». 

Αλλά, αυτοί οι δύο λύκοι, «το πρότυπο ΛΕΞ» και «το πρότυπο Light» συνυπάρχουν. Είναι πολύ πιο κοντά απ’ όσο (βολεύει το μυαλό μας να) νομίζουμε. Και γι’ αυτό δε θα πρέπει να μας εκπλήσει καθόλου η συνεργασία τους. Στο “Capo dei Capi”, άλλωστε, το ομολογούν μέσα από το στόμα του ΛΕΞ: «Βασιλιάδες αγράμματοι/ δυό πλευρές του ίδιου κέρματος». Ο ένας λέει «όπου και να πάμε/είμαστε τα παιδιά των φωταγωγών», ο άλλος θυμάται «κάποτε δε μου φτάνανε/ αυτά που είχα να σου δώσω». Η εξέλιξη της αισθητικής τους, ναι, είναι διαφορετική. Ο ένας λέει «money and drugs κάνουμε κομπίνες/ μπαίνω μες στο club χύνουνε οι σκύλες». Κι ο άλλος, στο κοινό τους τραγούδι μάλιστα, «δεν είχα ούτε να φάω/ την πρώτη φορά που τη φίλησα».

Εσένα σου αρέσει ο δεύτερος στίχος. Κι εμένα. Αλλά αν δεν κατανοήσουμε την κοινή τους μήτρα κι αφετηρία, είμαστε καταδικασμένοι να κάνουμε προβολές που θα πηγαίνουν συνεχώς στον κουβά…