ΔΙΑΙΤΕΣ EXPRESS ΚΑΙ “ΘΑΥΜΑΤΟΥΡΓΑ” ΦΑΡΜΑΚΑ: ΜΥΘΟΙ, ΚΙΝΔΥΝΟΙ ΚΑΙ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΑ ΔΕΔΟΜΕΝΑ

Στην εποχή των social media, των θαυματουργών χαπιών και των «μαγικών» διατροφικών προγραμμάτων, η πίεση για γρήγορη απώλεια βάρους είναι μεγαλύτερη από ποτέ. Μια απλή αναζήτηση στο διαδίκτυο αρκεί για να συναντήσει κανείς δεκάδες λύσεις express, που υπόσχονται εντυπωσιακά αποτελέσματα σε χρόνο μηδέν –χωρίς κόπο και προσπάθεια. Όμως, τι κρύβεται πραγματικά πίσω από αυτές τις υποσχέσεις; Και, κυρίως, πόσο ασφαλείς είναι;

Η Βασιλεία Φουντουλάκη, Διαιτολόγος – Διατροφολόγος με πολυετή εμπειρία στον χώρο της διατροφικής εκπαίδευσης, μιλά στο NEWS 24/7 για τις δίαιτες εξπρές και τα διατροφικά σκευάσματα που διαφημίζονται ως λύσεις «θαύμα». Παράλληλα, η ίδια στέκεται στη δύναμη της μεσογειακής διατροφής –όχι μόνο ως μέσο ελέγχου βάρους, αλλά κυρίως ως θεμέλιο καλής υγείας και ευεξίας. Γιατί στο τέλος της ημέρας, το πιο σημαντικό δεν είναι απλώς να βρίσκεσαι στο επιθυμητό βάρος, αλλά να μάθεις να τρέφεσαι σωστά και να ζεις καλύτερα.

Δίαιτες express και ενέσιμες λύσεις απώλειας βάρους: Όσα πρέπει να γνωρίζουμε

Στην εποχή της άμεσης ικανοποίησης και του καταιγισμού πληροφοριών στα social media, οι δίαιτες express -που υπόσχονται απώλεια βάρους σε λίγες ημέρες- προσελκύουν όλο και περισσότερους ανθρώπους. Παρόλο που φαίνονται ελκυστικές, αυτές οι ταχείες διατροφικές προσεγγίσεις συνοδεύονται από σημαντικούς κινδύνους για την υγεία, τόσο βραχυπρόθεσμα όσο και μακροπρόθεσμα.

Γιατί να αποφύγει κανείς τις δίαιτες express;

Οι δίαιτες express στηρίζονται σε ακραίο θερμιδικό περιορισμό, συνήθως κάτω από 800-1000 θερμίδες ημερησίως, και αποκλεισμό ολόκληρων ομάδων τροφών (π.χ. υδατάνθρακες, λιπαρά). Οι πρώτες ημέρες προκαλούν γρήγορη απώλεια βάρους, κυρίως λόγω απώλειας υγρών και γλυκογόνου. Ωστόσο, το σώμα αντιλαμβάνεται την έλλειψη ενέργειας ως «απειλή λιμοκτονίας» και ενεργοποιεί τον μηχανισμό επιβίωσης: επιβραδύνει τον βασικό μεταβολικό ρυθμό, περιορίζει την καύση λίπους και ενεργοποιεί μηχανισμούς αποθήκευσης ενέργειας.

Με απλά λόγια: μόλις η δίαιτα σταματήσει, το σώμα «εκδικείται» με γρήγορη επαναπρόσληψη βάρους (το λεγόμενο yo-yo effect).

Οι επιπτώσεις δεν είναι μόνο μεταβολικές. Μεταξύ των πιο συχνών παρενεργειών περιλαμβάνονται:

• Απώλεια μυϊκής μάζας
• Υπογλυκαιμία και αίσθημα αδυναμίας
• Αϋπνία, ευερεθιστότητα και κακή διάθεση (λόγω ορμονικής ανισορροπίας)
• Καταστολή ανοσοποιητικού συστήματος
• Τριχόπτωση, ξηροδερμία και διαταραχές κύκλου στις γυναίκες
• Εντερικές διαταραχές (δυσκοιλιότητα ή διάρροια)
• Διαταραγμένη σχέση με το φαγητό και αύξηση του κινδύνου για διατροφικές διαταραχές (βουλιμία, νευρική ανορεξία)

Η πιο σοβαρή συνέπεια είναι ότι πολλές από αυτές τις δίαιτες δεν είναι βιώσιμες. Δημιουργούν μια ψευδαίσθηση ελέγχου και αποτελέσματος, χωρίς να διδάσκουν σωστές διατροφικές συνήθειες ή ισορροπημένο τρόπο ζωής.

Ενέσιμες λύσεις για απώλεια βάρους: Τι είναι, πώς δρουν και γιατί δεν είναι για όλους

Τα τελευταία χρόνια, ενέσιμες λύσεις για απώλεια βάρους έχουν τραβήξει την προσοχή ως «φάρμακα θαύματα» για την απώλεια βάρους. Πρόκειται για ουσίες που ρυθμίζουν την όρεξη, την πέψη και την απελευθέρωση ινσουλίνης. Αυξάνουν το αίσθημα κορεσμού και μειώνουν την πείνα, με αποτέλεσμα μικρότερη κατανάλωση θερμίδων. Όμως, δεν πρόκειται για αθώα ή ακίνδυνα «ενισχυτικά δίαιτας». Άλλωστε, αυτά τα φάρμακα προορίζονται κυρίως για άτομα με διαβήτη τύπου 2 ή σοβαρή παχυσαρκία, υπό ιατρική παρακολούθηση.

Οι ανεπιθύμητες ενέργειες περιλαμβάνουν:

• Ναυτία, εμετοί και διάρροια (ιδιαίτερα στις πρώτες εβδομάδες)
• Παγκρεατίτιδα (φλεγμονή του παγκρέατος, δυνητικά επικίνδυνη)
• Χολολιθίαση (πέτρες στη χολή)
• Δυσκοιλιότητα, αφυδάτωση και απώλεια μυών
• Πιθανή συσχέτιση με καρκίνο του θυρεοειδούς (σε πειραματόζωα)
• Το μεγαλύτερο πρόβλημα είναι ότι, όταν διακοπεί η χρήση, η όρεξη επανέρχεται δυναμικά και το βάρος επιστρέφει. Πολλοί ασθενείς αναφέρουν γρήγορη επαναπρόσληψη βάρους, ιδιαίτερα αν δεν έχουν αλλάξει τον τρόπο ζωής τους.

Νέες πιο υγιεινές μέθοδοι απώλειας βάρους

Αντί για δίαιτες express ή φαρμακευτικές λύσεις χωρίς ανάγκη, η επιστήμη προτείνει εξατομικευμένες, ρεαλιστικές και μη-παθολογικές προσεγγίσεις όπως:

• Διαλειμματική νηστεία (intermittent fasting), με προσοχή στις ανάγκες του οργανισμού
• Προγράμματα βασισμένα στη Μεσογειακή διατροφή
• Συστηματική άσκηση, με έμφαση σε αντοχή και μυϊκή ενδυνάμωση
• Αναζήτηση ειδικού ψυχικής υγείας για την ενίσχυση της διατροφικής συνείδησης
• Διατροφική εκπαίδευση και coaching, αντί για απαγορεύσεις ∙
• Τεχνολογικές εφαρμογές παρακολούθησης (apps, smartwatches κ.λπ.)

Η Μεσογειακή διατροφή: Η μοναδική «δίαιτα» που δεν είναι δίαιτα – Γιατί είναι η καλύτερη επιλογή μακροπρόθεσμα

Η Μεσογειακή διατροφή δεν είναι μία ακόμη «δίαιτα». Είναι τρόπος ζωής που ριζώνει βαθιά στις παραδόσεις χωρών της Νότιας Ευρώπης όπως η Ελλάδα, η Ιταλία και η Ισπανία. Εδώ και δεκαετίες, αποτελεί αντικείμενο μελέτης από κορυφαία πανεπιστήμια και οργανισμούς παγκοσμίως, κατακτώντας επανειλημμένα την κορυφή στις λίστες με τα πιο υγιεινά διατροφικά πρότυπα.

Ακολουθούν οι βασικοί λόγοι που την καθιστούν ιδανική επιλογή για υγιή και βιώσιμη απώλεια βάρους αλλά και γενική ευεξία, θεωρείται από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας ως το πιο υγιεινό μοντέλο διατροφής. Περιλαμβάνει καθημερινή κατανάλωση φυτικών τροφών (φρούτα, λαχανικά, όσπρια, δημητριακά ολικής), ελαιόλαδο ως κύριο λίπος, μέτρια κατανάλωση γαλακτοκομικών και ψαριών, σπάνια κόκκινο κρέας και λογική χρήση κρασιού. Δεν δημιουργεί αίσθημα στέρησης, δεν επιβάλλει κανόνες-σοκ και προάγει την υγεία σε βάθος χρόνου. Έχει συσχετιστεί με:

1. Προστασία της Καρδιαγγειακής Υγείας

Η Μεσογειακή διατροφή είναι χαμηλή σε κορεσμένα λιπαρά και χοληστερόλη, και πλούσια σε μονοακόρεστα λιπαρά (κυρίως από το ελαιόλαδο). Η κατανάλωση λιπαρών ψαριών, όπως ο σολομός και οι σαρδέλες, προσφέρει Ω-3 λιπαρά οξέα που προλαμβάνουν αρρυθμίες και φλεγμονή. Μελέτες έχουν δείξει ότι μειώνει την «κακή» LDL χοληστερόλη και την αρτηριακή πίεση, ενώ μειώνει έως και 30% τον κίνδυνο εμφάνισης εμφράγματος ή εγκεφαλικού επεισοδίου.

2. Υποστήριξη της Εγκεφαλικής Λειτουργίας & Πρόληψη Άνοιας

Η πλούσια σε αντιοξειδωτικά, βιταμίνες και καλής ποιότητας λιπαρά Μεσογειακή διατροφή σχετίζεται με καλύτερη μνήμη και γνωστική υγεία σε μεγαλύτερη ηλικία. Έρευνες σε πληθυσμούς της Ιταλίας και της Κρήτης έδειξαν μειωμένη επίπτωση Alzheimer και άνοιας σε όσους ακολουθούσαν αυστηρά το μοντέλο αυτό. Η αντιοξειδωτική δράση των φυτικών τροφών και το χαμηλό γλυκαιμικό φορτίο προστατεύουν τον εγκέφαλο από οξειδωτικό στρες.

3. Φυσική και Βιώσιμη Απώλεια Βάρους

Σε αντίθεση με τις express δίαιτες, η Μεσογειακή διατροφή δεν επιβάλλει στέρηση αλλά προάγει την ισορροπία. Ο κορεσμός επιτυγχάνεται χάρη στις φυτικές ίνες, τις ποιοτικές πρωτεΐνες και το ελαιόλαδο. Οι τροφές έχουν χαμηλό θερμιδικό φορτίο, επιτρέποντας την μείωση λίπους χωρίς απώλεια μυών ή θρεπτικών συστατικών. Επίσης, δεν προκαλεί μεταβολικές διαταραχές, όπως κάνουν οι δίαιτες express, και δεν οδηγεί σε επαναπρόσληψη βάρους (yo-yo effect).

4. Προστασία από Μεταβολικά Νοσήματα

Μελέτες έχουν δείξει ότι η Μεσογειακή διατροφή:

• Μειώνει κατά 52% τον κίνδυνο εμφάνισης διαβήτη τύπου 2 ∙ Οδηγεί σε βελτίωση της ινσουλινοευαισθησίας
• Συμβάλλει στη μείωση ηπατικού λίπους (πρόληψη λιπώδους νόσου του ήπατος)
• Υποστηρίζει υγιή μικροβίωμα εντέρου, που ρυθμίζει την όρεξη, το βάρος και τη διάθεση

5. Ψυχική Ευεξία και Καταπολέμηση Κατάθλιψης

Η διατροφή δεν επηρεάζει μόνο το σώμα, αλλά και τον εγκέφαλο. Νεότερες μελέτες έχουν συνδέσει τη Μεσογειακή διατροφή με μειωμένα ποσοστά κατάθλιψης και άγχους, χάρη στην αυξημένη πρόσληψη μαγνησίου, βιταμίνης D, Ω-3 και τρυπτοφάνης, που ρυθμίζουν τη σεροτονίνη και την ντοπαμίνη. Παράλληλα, η κοινωνική διάσταση του φαγητού (οικογενειακά γεύματα, μικρά πιάτα, ποικιλία) προάγει τη διατροφική συνείδηση και αποσύνδεση από το στρες.

Συμπέρασμα

Η γρήγορη απώλεια βάρους μπορεί να φαίνεται ελκυστική, αλλά το σώμα δεν λειτουργεί με συντομεύσεις. Οι δίαιτες express και η αλόγιστη χρήση φαρμάκων δεν αποτελούν μακροχρόνιες λύσεις και ενέχουν κινδύνους. Αντί για αυστηρές δίαιτες express ή φαρμακευτικές παρεμβάσεις, η στροφή προς τη Μεσογειακή διατροφή είναι η πιο φυσική, απολαυστική και επιστημονικά τεκμηριωμένη λύση για μια υγιή ζωή. Η στροφή προς πιο ήπιες, βιώσιμες και επιστημονικά τεκμηριωμένες στρατηγικές , η φυσική δραστηριότητα και η αλλαγή τρόπου ζωής είναι ο μοναδικός ασφαλής δρόμος για υγιές σώμα και πνεύμα.

*Η Βασιλεία Φουντουλάκη είναι Διαιτολόγος – Διατροφολόγος, απόφοιτη Διατροφής και Διαιτολογίας του Ανωτάτου Τεχνολογικού Εκπαιδευτικού Ιδρύματος (Α.Τ.Ε.Ι) Λάρισας. Έχει εξειδίκευση στις Διατροφικές Διαταραχές και την Παχυσαρκία από το Κέντρο Εκπαίδευσης και Αντιμετώπισης Διατροφικών Διαταραχών (ΚΕΑΔΔ) καθώς και στην Παιδιατρική Διατροφή από την Ελληνική Διατροφολογική Εταιρία (ΕΛΔΕ).