Δύσκολη η επόμενη διετία στην οικονομία – Οι στόχοι και τα ρίσκα

Με “σφιχτό” ζωνάρι αναμένεται να πορευτεί την επόμενη διετία η χώρα στη βάση του Προγράμματος Σταθερότητας που κατατέθηκε στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή και αφορά την επόμενη διετία.

Αν και οι οριστικοί στόχοι και δημοσιονομικοί κανόνες αναμένεται να τεθούν τον επόμενο Ιούνιο, μετά και τις ευρωεκλογές, από την Κομισιόν με ορίζοντα το 2028 και βέβαια να αποτυπωθούν στο Μεσοπρόθεσμο Πρόγραμμα Δημοσιονομικής Πολιτικής που θα κατατεθεί το Σεπτέμβριο είναι ξεκάθαρο ότι οι εποχές των “παχιών αγελάδων” έχει παρέλθει.

Τα ρίσκα

Έτσι, η όποια συζήτηση για παροχές μπαίνει σε πολυσύνθετο “ζύγι” που έχει να κάνει με τις προβλέψεις για πιθανά ρίσκα πχ. κλιματική αλλαγή, γεωπολιτικούς κινδύνους και “απόνερα” από την πορεία των επιτοκίων, αλλά και τις ανάγκες μείωσης του χρέους.

Παραπέμπεται, δε, για έναν μεσοπρόθεσμο ορίζοντα, όταν θα υπάρχουν “δείγματα” από την πορεία της υλοποίησης της στοχοθεσίας, όπως θα τεθεί από τον Ιούνιο. “Εάν δαπανήσεις λιγότερα φέτος μπορεί να έχεις ένα περιθώριο για κινήσεις τα επόμενα έτη” αναφέρουν πηγές του ΥΠΕΘΟ τονίζοντας ότι εάν υπάρχει μια καλή εικόνα το 2025 ίσως να υπάρξουν περιθώρια για το 2026, οπότε και η χώρα θα τρέχει σε προεκλογικούς ρυθμούς. Ξορκίζουν βέβαια σενάρια γαλαντόμων παροχών.

Για παράδειγμα, όπως αναφέρεται από κύκλους του ΥΠΕΘΟ στο φόντο και της κριτικής από την Αξιωματική Αντιπολίτευση, στην περίπτωση που προχωρήσει ο σχεδιασμός για την επαναφορά της “13ης σύνταξης» η οποία κοστίζει 3 δισ. ευρώ το χρόνο και η κυβέρνηση θα πρέπει να καλύψει την αύξησης των πρωτογενών δαπανών κόβοντας ισόποσα δαπάνες από άλλους τομείς είτε βρίσκοντας έσοδα με ισοδύναμα μέτρα ύψους 3 δισ. ευρώ από την πλευρά της φορολογίας.

Πάντως, για το 2025 προβλέπονται πρόσθετες εισπράξεις εσόδων κατά 3,4 δις. ευρώ στα 72,6 δισ. ευρώ από 69,2 δις. ευρώ το 2024 με το ΑΕΠ σε ονομαστικούς όρους να φθάνει στα 240 δις. ευρώ από 230 δις. ευρώ φέτος φθάνοντας για πρώτη φορά στα επίπεδα που ήταν πριν από την κρίση και τα μνημόνια.

Η Κομισιόν

Σε κάθε περίπτωση, πάντως, το μάτι της Κομισιόν θα είναι “άγρυπνο” καθώς ανά έτος οι Βρυξέλλες θα ελέγχουν και θα ενημερώνουν τα κράτη- μέλη για το ποια θα πρέπει να είναι η αύξηση των «καθαρών» πρωτογενών δαπανών την επόμενη χρονιά. Μάλιστα, η αύξηση θα διαφοροποιείται από χώρα σε χώρα, και θα προκύπτει από μαθηματικό τύπο, ο οποίος θα βασίζεται στις προβλέψεις της Κομισιόν για το ΑΕΠ, τον πληθωρισμό κ.λπ. Και εάν μια χώρα επιτυγχάνει υπερπλεόνασμα, δεν θα μπορεί να το διαθέτει για φοροελαφρύνσεις ή εισοδηματικές ενισχύσεις, εάν έτσι υπερβαίνει το ετήσιο όριο αύξησης των δαπανών.

Οι αμυντικές δαπάνες

Ωστόσο, η εξαίρεση των αμυντικών δαπανών θα λαμβάνεται υπόψη σε περίπτωση κατά την οποία σημειώνεται υπέρβαση των ορίων των «καθαρών» πρωτογενών δαπανών. Τότε, θα εξετάζεται εάν η εν λόγω υπέρβαση οφείλεται στις αμυντικές δαπάνες.

Τούτων δοθέντων, με βάση ένα βασικό σενάριο για την Ελλάδα εκτιμάται ότι το όριο αύξησης δαπανών θα βρεθεί στο +2,6% δηλαδή θα υπάρχει χώρος για 2,6 δισεκ. έξτρα δαπάνες καθώς με βάση τα σημερινά ισχύοντα οι δαπάνες φτάνουν τα 100 δισεκ. ευρώ. Και στην περίπτωση υπέρβασης κατά ποσοστό που ξεπερνά το 0,3% του ΑΕΠ για ένα έτος ή 0,6% σωρευτικά, η Ε.Ε. θα μπορεί να θέσει το κράτος μέλος σε διαδικασία υπερβολικού ελλείμματος.

Ο “πιο καλός ο μαθητής”

“Για πολλές χώρες ενδιαφέρον ήταν το φθινόπωρο. Εμείς είμαστε προσεκτικοί και είναι ευτύχημα που είχαμε το θετικό αποτέλεσμα του 2023, Βοηθά για φέτος και για στόχους” σημείωναν χθες αρμόδιες πηγές του οικονομικού επιτελείου στο φόντο της κατάθεσης του Προγράμματος Σταθερότητας κρούοντας τα σχετικά “καμπανάκια”. “ Γενικά θα πρέπει να μπούμε σε μια περίοδο σταθερότητας” τόνιζαν σημειώνοντας ότι οι επεκτατικές πολιτικές έχουν συνέπειες.

“Είμαστε σε καλύτερη θέση από άλλες χώρες” τόνιζαν περιγράφοντας μια εικόνα τελείως διαφορετική από αυτήν της μνημονιακής περιόδου καθώς η χώρα “βλέπει” από απόσταση άλλες 11 που αντιμετωπίζουν το φάσμα του υπερβολικού ελλείμματος και των σχετικών διαδικασιών της Κομισιόν.

Να σημειωθεί ότι η στοχοθεσία με βάση το Πρόγραμμα , ανά τομέα προβλέπει συνοπτικά πρωτογενή πλεονάσματα 2,1% τα έτη 2024 και 2025 και σημαντική αποκλιμάκωση δημοσίου χρέους. Στη βάση αυτή, καταγράφεται σημαντική αποκλιμάκωση του λόγου χρέους ως προς το ΑΕΠ από 172,7% το 2022 και 161,9% το 2023, σε 152,7% το 2024 και 146,3% το 2025.

Τα μέτρα και το ΠΔΕ

Ήδη, πάντως, η κυβέρνηση δηλώνει ότι δεν έχει να δώσει άλλα πέρα από τις αναγγελθείσες παρεμβάσεις κοινωνικής πολιτικής ύψους 2,4 δις. ευρώ αλλά και την αύξηση του Προγράμματος Δημοσίων Επενδύσεων κατά 360 εκατ. ευρώ

Περιλαμβάνεται σε αυτές το σύνολο των δράσεων άνω του 1,5 δισ. ευρώ που υλοποιούνται το 2024 καθώς και οι παρεμβάσεις για το 2025 ύψους 880 εκατ. για τις οποίες έχει δεσμευθεί η κυβέρνηση. Ειδικότερα, περιλαμβάνονται:

1) Όλα τα μέτρα που έχουν προβλεφθεί στον Προϋπολογισμό του 2024 και ήδη υλοποιούνται, τα οποία ξεπερνούν σε κόστος τα 1,3 δισ. ευρώ:

• Η αύξηση του μισθολογίου των δημοσίων υπαλλήλων με εκτιμώμενο ετήσιο κόστος 930 εκατ. ευρώ σε μικτή βάση ή 600 εκατ. ευρώ καθαρά.
• Η αύξηση του αφορολόγητου κατά 1.000 ευρώ για οικογένειες με παιδιά με κόστος 135 εκατ. ευρώ.
• Η αύξηση του ελάχιστου εγγυημένου εισοδήματος με κόστος 43 εκατ. ευρώ.
• Η επέκταση και αύξηση του επιδόματος μητρότητας στους αγρότες και τους ελεύθερους επαγγελματίες, με κόστος 37 εκατ. ευρώ.
• Η αύξηση των συντάξεων κατά 3% με εκτιμώμενο κόστος 455 εκατ. ευρώ και επιπλέον 56 εκατ. για τις συντάξεις του μικρού δημοσίου.

2) Νέα μέτρα που εφαρμόζονται από το 2024 με κόστος 217 εκατ. ευρώ, επιπλέον αυτών που είχαν προβλεφθεί στον Προϋπολογισμό:

• Η αύξηση του επιδόματος γέννησης με κόστος 90 εκατ. ευρώ.
• Η αύξηση της αποζημίωσης των εφημεριών των ιατρών με κόστος 45 εκατ. ευρώ.
• Η επιστροφή του ΕΦΚ στο αγροτικό πετρέλαιο, με κόστος 82 εκατ. ευρώ.

3) Νέα αύξηση του Εθνικού Προγράμματος Δημοσίων Επενδύσεων από το 2024 κατά 360 εκατ. ευρώ (από τα 2,05 δισ. ευρώ στα 2,41 δισ. ευρώ) προκειμένου να χρηματοδοτηθούν τα επενδυτικά έργα, αλλά και η αποκατάσταση της Θεσσαλίας.

4) Όλα τα μέτρα που έχει ανακοινώσει η Κυβέρνηση για εφαρμογή από το 2025, σε πλήρη στοίχιση με το προεκλογικό Πρόγραμμα:

• Μείωση 0,5% των ασφαλιστικών εισφορών με κόστος 225 εκατ. ευρώ.
• Κατάργηση του τέλους επιτηδεύματος με κόστος 120 εκατ. ευρώ.
• Μονιμοποίηση της επιστροφής του ΕΦΚ στο αγροτικό πετρέλαιο με νέα μέθοδο, με εκτιμώμενο κόστος περί τα 100 εκατ. ευρώ.
• Παράταση της αναστολής του ΦΠΑ στις νέες οικοδομές με κόστος 20 εκατ. ευρώ.
• Αύξηση του φοιτητικού στεγαστικού επιδόματος με κόστος 15 εκατ. ευρώ.
• Αύξηση των συντάξεων με βάση το ΑΕΠ και τον πληθωρισμό, με κόστος περί τα 400 εκατ. ευρώ.