Το SOS των ΜμΕ πριν τη ΔΕΘ

“Σήμα κινδύνου” εκπέμπουν σειρά φορέων που εκπροσωπούν τη μικρή και μικρομεσαία επιχειρηματικότητα στη χώρα, λίγο πριν τις ανακοινώσεις του Πρωθυπουργού στη ΔΕΘ.

Έτσι, χθες, στο πλαίσιο της παρουσίασης της ετήσιας έκθεσης του Ινστιτούτου Μικρών Επιχειρήσεων της ΓΣΕΒΕΕ τονίστηκε ότι οι ΜμΕ αντιμετωπίζουν μηδενική στήριξη χωρίς στήριξη, ειδικά σε ό,τι έχει να κάνει με την πράσινη μετάβαση, την ώρα που η Ελλάδα μπορεί να συγκαταλέγεται στις χώρες της ΕΕ με τα υψηλότερα έσοδα από περιβαλλοντικούς φόρους.

Όπως σημειώνει η έκθεση του Ινστιτούτου Μικρών Επιχειρήσεων της ΓΣΕΒΕΕ καταγράφονται μεγάλες στρεβλώσεις στο πλαίσιο άσκησης της ενεργειακής πολιτικής. Γίνεται λόγος για “εικόνα που προέρχεται από την ενεργειακή κρίση” και επισημαίνεται  η αδυναμία πρόσβασης μεγάλου μέρους των πολιτών σε επαρκείς και οικονομικά προσιτές μορφές ενέργειας δημιουργεί συνθήκες ενεργειακής φτώχειας.

Φόροι

Όπως αναφέρεται εκκινώντας από τα έσοδα από περιβαλλοντικούς φόρους, η Ελλάδα διατηρεί σταθερά υψηλά ποσοστά τόσο ως ποσοστό του ΑΕΠ όσο και ως ποσοστό των συνολικών φορολογικών εσόδων, κατατάσσοντάς την μεταξύ των κορυφαίων χωρών της ΕΕ. Το 2023, τα έσοδα από περιβαλλοντικούς φόρους αντιστοιχούσαν στο 10,1% των συνολικών φόρων και στο 4,1% του ΑΕΠ, σχεδόν τα διπλάσια από τον μέσο όρο της ΕΕ (5% και 2% αντίστοιχα). Το 2022 αποτέλεσε χρονιά-ορόσημο, με τα έσοδα να φτάνουν στο 13% των συνολικών φόρων και στο 5,6% του ΑΕΠ, καθώς η εκτίναξη των διεθνών τιμών καυσίμων εκτόξευσε αυτόματα τα φορολογικά έσοδα.

Σε αντίθεση με πολλές χώρες της ΕΕ που προχώρησαν σε προσωρινές μειώσεις φόρων για να στηρίξουν νοικοκυριά και επιχειρήσεις, η Ελλάδα διατήρησε αμετάβλητη τη φορολογία στα καύσιμα επιλέγοντας να προχωρήσει σε επιδοτήσεις καυσίμων. Έτσι, ο Ειδικός Φόρος Κατανάλωσης παραμένει σήμερα στα 0,70 ευρώ/λίτρο για τη βενζίνη και στα 0,41 ευρώ/λίτρο για το πετρέλαιο κίνησης, με τον ΦΠΑ 24% να επιβαρύνει περαιτέρω την τελική τιμή.

Επενδύσεις

Παρά τα υψηλά έσοδα, οι επενδύσεις που κατευθύνονται στην πράσινη μετάβαση είναι από τις χαμηλότερες στην ΕΕ. Σύμφωνα με την Eurostat, το 2023 οι σχετικές επενδύσεις αντιστοιχούσαν μόλις στο 0,17% του ΑΕΠ, έναντι 0,55% του ευρωπαϊκού μέσου όρου. Η Ελλάδα παραμένει σταθερά κάτω από το μισό της ΕΕ σχεδόν σε όλη τη δεκαετία 2014-2023, με την υστέρηση να αποδίδεται κυρίως στη χαμηλή συμβολή του ιδιωτικού τομέα. Οι επιχειρήσεις επένδυσαν μόλις το 0,1% του ΑΕΠ το 2023, το χαμηλότερο ποσοστό στην ΕΕ μαζί με την Ιρλανδία. Ενώ σε ό,τι αφορά τις κρατικές δαπάνες η διαχείριση αποβλήτων απορροφά σταθερά την πλειονότητα των δαπανών για περιβαλλοντική προστασία, με τις υπόλοιπες κατηγορίες να έρχονται διαχρονικά σε δεύτερη μοίρα.

Η εικόνα αυτή, που δείχνει υψηλούς φόρους αλλά χαμηλή επιστροφή σε επενδύσεις και δράσεις, πλήττει ιδιαίτερα τις μικρές επιχειρήσεις. Όπως τόνισε κατά την παρουσίαση της έκθεσης ο πρόεδρος της ΓΣΕΒΕΕ, Γιώργος Καββαθάς “η περιβαλλοντική κρίση δεν αποτελεί πλέον απλώς έναν μελλοντικό κίνδυνο· είναι παρούσα και επηρεάζει ήδη πολλαπλά επίπεδα της καθημερινής ζωής”.

Οι δυσκολίες των ΜμΕ

Σε αυτό το νέο τοπίο, οι μικρές επιχειρήσεις καλούνται να προσαρμοστούν σε απαιτήσεις και κανόνες που συχνά διαμορφώνονται χωρίς επαρκή μέριμνα για την κλίμακα, τα μέσα και τις δυνατότητές τους. Η πράσινη μετάβαση συνδέεται με υψηλό κόστος, ανάγκη για τεχνογνωσία, πρόσβαση σε κατάλληλες υποδομές και εργαλεία. Όμως, ταυτόχρονα, ανοίγει και προοπτικές για πιο βιώσιμες, καινοτόμες και ανθεκτικές μορφές δραστηριότητας.

Αν και η σημασία της περιβαλλοντικής προστασίας αναγνωρίζεται σήμερα καθολικά, τόσο από την κοινωνία όσο και από την επιχειρηματική κοινότητα, εξακολουθούν να απουσιάζουν οι στοχευμένες επενδύσεις που θα επέτρεπαν στις μικρές επιχειρήσεις να ανταπεξέλθουν ουσιαστικά στις προκλήσεις της κλιματικής αλλαγής.

Οι υφιστάμενοι μηχανισμοί στήριξης παραμένουν συχνά αποσπασματικοί και ανεπαρκείς, γεγονός που δυσχεραίνει την έγκαιρη και αποτελεσματική προσαρμογή των μικρομεσαίων επιχειρήσεων στο νέο περιβαλλοντικό και κανονιστικό πλαίσιο» προσθέτει.

Σύμφωνα με τον πρόεδρο της ΓΣΕΒΕΕ Γιώργο Καββαθά “χωρίς τις μικρές επιχειρήσεις δεν μπορεί να υπάρξει ανάπτυξη, ούτε μετάβαση των επιχειρήσεων στην πράσινη και την ψηφιακή ανάπτυξη” και για τον λόγο αυτό απευθύνει αίτημα προς την κυβέρνηση, ενόψει και της διοργάνωσης της Διεθνούς Έκθεσης Θεσσαλονίκης, για άμεσες παρεμβάσεις στήριξης της επιχειρηματικότητας. “Χορτάσαμε από συμπάθεια, τώρα θέλουμε πράξεις και έργα“, σημείωσε χαρακτηριστικά.

Κραυγή αγωνίας από τη Θράκη

Σε αυτό το κλίμα η Πανελλήνια Ομοσπονδία Πρατηριούχων Εμπόρων  Καυσίμων, η ΠΟΠΕΚ, αναδεικνύει το ζήτημα της οικονομικής ερήμωσης των ακριτικών περιοχών. “Οι ακριτικές περιοχές απειλούνται σε  ερείπωση!”, τονίζει και αναφέρει ότι ενόψει της 89ης ΔΕΘ και των μέτρων που πρόκειται να ανακοινωθούν, θα πρέπει να εξεταστεί η δοκιμαστική εφαρμογή προνομιακής εκπτωτικής  κάρτας καυσίμων στους πολίτες νομού Ροδόπης, διάρκειας ενός έτους.

Όπως αναφέρει η ΠΟΠΕΚ, “η άρση των συνοριακών ελέγχων έχει  οξύνει σε μέγιστο βαθμό την αδυναμία επιβίωσης των επιχειρήσεων πρατηρίων στον Νομό Ροδόπης, αλλά και ευρέως στο σύνολο των επιχειρήσεων που δραστηριοποιούνται στην περιοχή, καθώς η απόκλιση των τιμών στην αμόλυβδη βενζίνη υπερβαίνει τα 0,50 ευρώ.  

 Το γεγονός αυτό έχει δημιουργήσει αρνητικό αντίκτυπο στις παραμεθόριες περιοχές, οι οποίες πλήττονται σε σημείο εγκατάλειψης του επαγγέλματος. Ήδη σημαντικός αριθμός οικογενειαρχών πρατηριούχων έχουν εγκαταλείψει το επάγγελμα.

Με έναυσμα τις σημαντικές εξαγγελίες στην επερχόμενη 89η Διεθνή Έκθεση Θεσσαλονίκης, ζητάμε να ενσκήψει η κυβέρνηση  στην επιβίωση της επιχειρηματικότητας, εφαρμόζοντας τη μείωση του ΕΦΚ δοκιμαστικά στον Νομό Ροδόπης για ένα έτος, ούτως  ώστε να εκτιμηθεί η κατάσταση. 

Η  διέλευση πλέον γίνεται ανεμπόδιστα, χωρίς κανέναν έλεγχο αλλά με ιδιαίτερα αυξημένη επισκεψιμότητα κυρίως στα πρατήρια καυσίμων της Βουλγαρίας, λόγω του χάσματος των τιμών μεταξύ της Ελλάδας, που δεν φρόντισε η Πολιτεία μας να εξομαλύνει.

Η Ομοσπονδία μας (ΠΟΠΕΚ) κρούει για άλλη μια φορά τον κώδωνα του κίνδυνου καθώς η εγκατάλειψη των επιχειρήσεων πρατηρίων καυσίμων και γενικότερα της επιχειρηματικότητας στις παραμεθόριες περιοχές, δοκιμάζονται με τις ελάχιστες ελπίδες επιβίωσης, που στηρίζονται στην ενεργοποίηση του κράτους, εφαρμόζοντας την πρότασή μας, ήτοι να θεσπιστεί ειδικό φορολογικό καθεστώς σε παραμεθόριες περιοχές, όπως η Ροδόπη, λόγω του ότι συνορεύουν με χώρες που εφαρμόζουν χαμηλότερη φορολογία σύμφωνα κατά την παράγραφο 1 του άρθρου 19 της οδηγίας 2003/96/ΕΚ.

Εναλλακτικά προτείνουμε τη δοκιμαστική εφαρμογή προνομιακής εκπτωτικής κάρτας καυσίμων στους πολίτες νομού Ροδόπης, διάρκειας ενός έτους για να εξαχθούν τα αποτελέσματα από την ανάσα των επιχειρήσεων, αλλά ταυτόχρονα και την αύξηση εσόδων που θα προκύψουν στο ταμείο του κράτους από την έλευση των σημαντικά φορολογικά χαμένων εσόδων του κράτους που αφορά τη Βουλγαρία και όχι μόνον. 

Εν όψει της 89ης ΔΕΘ και των μέτρων που πρόκειται να ανακοινωθούν, Ζητάμε, ως ύστατη έκκληση να ενεργοποιήσει άμεσα η κυβέρνηση τα προαναφερόμενα, προτεινόμενα μέτρα που θα δώσουν πνοή στις εναπομείνασες επιχειρήσεις.

Οι ακριτικές περιοχές απειλούνται σε ερείπωση“, καταλήγει η ΠΟΠΕΚ.

Το εμπόριο

Την ίδια ώρα, χθες, ο πρόεδρος της Εθνικής Συνομοσπονδίας Επιχειρήσεων κι Επιχειρηματικότητας (ΕΣΕΕ) Στ. Καφούνης έκρουσε νέο “καμπανάκι” κινδύνου για το λιανικό εμπόριο στις πραγματικές του διαστάσεις, εστιάζοντας στη συγκέντρωση του τζίρου σε λιγότερες από 50 επιχειρήσεις.

Με αφορμή την Ανάλυση από το Ινστιτούτο της ΕΣΕΕ για τον κύκλο εργασιών στα καταστήματα Λιανικού Εμπορίου το Ά εξάμηνο 2025, ο Πρόεδρος της ΕΣΕΕ κ. Σταύρος Καφούνης δήλωσε χαρακτηριστικά ότι:

“Για πρώτη φορά σε μία επιστημονική μελέτη καταγράφεται η πραγματική εικόνα του λιανικού εμπορίου στο σύνολό του, αλλά και ανάλογα με το μέγεθος των επιχειρήσεων. Η ανάλυση του Ινστιτούτου της ΕΣΕΕ επί των δεδομένων της ΕΛΣΤΑΤ για το ά εξάμηνο του 2025 παρουσιάζει αδιάσειστα στοιχεία για την εικόνα του κλάδου που πρέπει να προβληματίσουν. Δεν είναι μόνον ότι η οριακή αύξηση του τζίρου στην πραγματικότητα εξανεμίζεται από τον πληθωρισμό και ότι αποτελεί τη χαμηλότερη επίδοση της τελευταίας πενταετίας ως προς την μεταβολή του τζίρου συγκριτικά με το αντίστοιχο εξάμηνο της προηγούμενης χρονιάς. Το ανησυχητικό είναι πως λίγες δεκάδες πολύ μεγάλες επιχειρήσεις παρουσιάζουν αξιοσημείωτη άνοδο κύκλου εργασιών την ώρα που χιλιάδες μικρομεσαίες βρίσκονται στα όρια της επιβίωσης. Εξαιρετικό ενδιαφέρον παρουσιάζει και το γεγονός ότι οι μικρές επιχειρήσεις πλήττονται περισσότερο σε σχέση με τις πολύ μικρές, στοιχείο που δείχνει ότι το μέγεθος της επιχείρησης δεν είναι πάντα ο καθοριστικός παράγοντας ανταγωνιστικότητάς τους. Είναι πάντως σαφές πως η ανάπτυξη της οικονομίας δεν έχει ουσιαστικό αντίκτυπο σε μεγάλο τμήμα της αγοράς.  Μόνο με στοχευμένα μέτρα, όπως αυτά που προτείνει η ΕΣΕΕ στο κοστολογημένο της Υπόμνημα,  μπορούν να πάρουν ανάσα οι χιλιάδες εμπορικές επιχειρήσεις, που σήμερα, δικαιολογημένα, αγωνιούν“.

Πτώση 0,3% σε σταθερές τιμές στον τζίρο του κλάδου

Καταγράφοντας την εξέλιξη του Κύκλου Εργασιών στα Καταστήματα Λιανικού Εμπορίου εκτός Τροφίμων/Οχημάτων/ Καυσίμων, το Ά Εξάμηνο 2025, η ΕΣΕΕ επισημαίνει ότι:

• Ο ρυθμός ενίσχυσης των πωλήσεων (+1,4%) υπολείπεται του ρυθμού πληθωρισμού για το ίδιο διάστημα (+2,5%), γεγονός που σημαίνει πως ο πραγματικός όγκος πωλήσεων είναι μειωμένος, συγκριτικά με την αντίστοιχη περυσινή περίοδο.
• Έτσι, αν αφαιρεθούν οι επιπτώσεις του πληθωρισμού στις πωλήσεις,  τότε ο κύκλος εργασιών στις επιχειρήσεις λιανικού εμπορίου εκτός οχημάτων, τροφίμων και καυσίμων μειώθηκε κατά 0,3% κατά το πρώτο εξάμηνο.

Η διαφοροποίηση τζίρου ανάμεσα σε μεγάλες και μικρομεσαίες

• Οι πωλήσεις στις μεγάλες επιχειρήσεις, συνέχισαν την ανοδική τους πορεία, ακόμα και μετά την εξάλειψη του αντίκτυπου του πληθωρισμού, καταγράφοντας το Α΄ εξάμηνο αύξηση ύψους 7,3%.
• Αρνητικές είναι οι εξελίξεις για τις Μικρομεσαίες Επιχειρήσεις καθώς ο κύκλος εργασιών τους υποχώρησε το Α΄ εξάμηνο κατά 1,0%.

Η διάρθρωση του τζίρου στις ΜμΕ

• Ο τζίρος για τις μεσαίες επιχειρήσεις σε πραγματικούς όρους παρέμεινε στάσιμος (+ 0,3%)
• Οι μικρές εμφάνισαν ισχυρή υποχώρηση το Α΄ εξάμηνο του 2025 (- 5,6%)
• Οι πολύ μικρές επιχειρήσεις κατέγραψαν πτώση του κύκλου εργασιών, το Α’ εξάμηνο του 2025 (-2,3%). Διαπιστώνεται ότι οι πολύ μικρές επιχειρήσεις δείχνουν μεγαλύτερη ανθεκτικότητα το συγκεκριμένο διάστημα σε σχέση με τις αμέσως μεγαλύτερες (δηλαδή τις μικρές).

Σημαντικά στοιχεία για το σύνολο του κλάδου

• Σε όρους απόλυτων μεγεθών, η αύξηση του τζίρου ανέρχεται  σε μόλις 171,1 εκ. ευρώ, με τον κύκλο εργασιών να διαμορφώνεται το Ά εξάμηνο σε 12,46 δισ. ευρώ, από 12,29 δισ. το ίδιο χρονικό διάστημα πέρυσι.
• Η παραπάνω αύξηση του κύκλου εργασιών μεταξύ των Α΄ Εξαμήνων 2025/2024 συνιστά τη χαμηλότερη επίδοση των τελευταίων 5 ετών.
• Η εικόνα του λιανικού εμπορίου καθίσταται ακόμη πιο δυσχερής αν ληφθεί υπόψη ότι οι ταξιδιωτικές εισπράξεις κατά το πρώτο εξάμηνο του έτους παρουσίασαν ισχυρή άνοδο κατά 11,0%. Συνεπώς, ούτε οι θετικές εξελίξεις στον τουρισμό κατόρθωσαν να αντισταθμίσουν τις πιέσεις στην αγορά εξαιτίας της χαμηλότερης εγχώριας ζήτησης.
• Ενδεικτικό της στενότητας της αγοράς είναι και το όλο και πιο έντονο ενδιαφέρον των καταναλωτών για προϊόντα από υπαίθριους πάγκους και αγορές καθώς και για μεταχειρισμένα είδη. Η συγκεκριμένη παρατήρηση, παρά το μικρό μέγεθος των συναλλαγών σε όρους απόλυτων ποσών, φαίνεται όχι απλά να παγιώνεται αλλά να ενισχύεται περαιτέρω το τελευταίο εξάμηνο, υπογραμμίζοντας τη στροφή των καταναλωτών προς τα παραπάνω προϊόντα.
• Σε επιμέρους κατηγορίες λιανικού εμπορίου ξεχώρισαν οι εξής μεταβολές του κύκλου εργασιών: “Φαρμακευτικών ειδών” (+91,4 εκ. ευρώ ή 3,8%), “Καλλυντικών και ειδών καλλωπισμού” (+46,3 εκ. ευρώ ή 7,9%), «Παιχνιδιών κάθε είδους” (+45,5 εκ. ευρώ ή 8,9%), “Ηλεκτρονικών υπολογιστών, περιφερειακών μονάδων υπολογιστών και λογισμικού” (42,8 εκ. ευρώ ή 8,2%) και “Επίπλων, Φωτιστικών & άλλων ειδών οικιακής χρήσης” (+41,4 εκ. ευρώ ή 8,1%). Αξίζει να σημειωθεί η πολύ ισχυρή, σε όρους ποσοστιαίων μεταβολών, αύξηση εμπορίας των “Μεταχειρισμένων ειδών” (+33,8%). Αντίθετα, πτώση του τζίρου κατέγραψαν, μεταξύ άλλων, οι επιχειρήσεις εμπορίας “Τηλεπικοινωνιακού εξοπλισμού” (-28,3 εκ. ευρώ ή -14,0%), “Χαλιών κλπ” (-1,8 εκ. ευρώ ή -8,2%) και “Υποδημάτων και δερμάτινων ειδών” (-18,4 εκ. ευρώ ή πτώση κατά 6,5%).
• Ανάλυση ανά Περιφέρεια (Α΄ εξάμηνο 2025/2024): Οι περιφέρειες Ιονίων Νήσων με άνοδο +3,5% ή +7,6 εκ. ευρώ, όπως επίσης και οι αντίστοιχες της Κρήτης (+2,9% ή +19,2 εκ. ευρώ) και της Αττικής (+2,7% ή +187,7 εκ. ευρώ) κατέγραψαν τις καλύτερες επιδόσεις. Αντίθετα, οι περιφέρειες Νοτίου Αιγαίου (-3,5% ή -14,2 εκ. ευρώ) και Θεσσαλίας (-3,4% ή -16,2 εκ. ευρώ) παρουσίασαν τις ισχυρότερες πτώσεις κατά το παραπάνω εξάμηνο.

Εξαμηνιαίες μεταβολές (Α΄ εξάμηνο 2025/Β΄ εξάμηνο 2024)

Ο κύκλος εργασιών υποχώρησε κατά 14,0% ή -2,0 δισ. ευρώ μέσα σε ένα μόνο εξάμηνο. Ωστόσο, επισημαίνεται πως η εν λόγω αρνητική εξέλιξη αποδίδεται τόσο στην επίδραση της έντονης εποχικότητας της οικονομικής δραστηριότητας όσο και στο μη ευνοϊκό διεθνές οικονομικό και επιχειρηματικό περιβάλλον (ανησυχία για τη δασμολογική πολιτική ΗΠΑ, διεθνής ανασφάλεια/αβεβαιότητα των αγορών, περιορισμός καταναλωτικής δαπάνης, αύξηση κόστους προμήθειας προϊόντων & πρώτων υλών).