Μ. Γιαννάκου: Νέα διατλαντική σχέση και νέο modus vivendi στο ΝΑΤΟ

Το αποτέλεσμα των προσφάτων Αμερικανικών εκλογών προσφέρει μία αναντικατάστατη ευκαιρία για την αναθέρμανση των διατλαντικών σχέσεων.

Η σχέση αυτή υπήρξε το θεμέλιο για την ειρήνη και την ασφάλεια κατά τη μεταπολεμική περίοδο.

Για διάφορους λόγους, από το 2016 ανέκυψαν σημαντικά εμπόδια σε αρκετά πεδία πολιτικής: ασφάλεια, εμπόριο, κλιματική αλλαγή, τεχνολογία, επιβολή δασμών.

Στη σημερινή συγκυρία, τρεις ειδικότερες συνθήκες πρέπει να εκπληρωθούν κατά τη γνώμη μου:

Πρώτον, χρειαζόμαστε μία καλή διάγνωση των υφισταμένων, όσο και των επερχομένων προκλήσεων.

Η βασική αποστολή του ΝΑΤΟ και η αναλυτική στρατηγική του πρέπει να αναθεωρηθεί σύμφωνα με το νέο modus vivendi μεταξύ των μελών του έπειτα από ενδελεχή διαβούλευση και τη μελέτη των καλύτερων πληροφοριών ασφαλείας.

Δεύτερον, το ΝΑΤΟ πρέπει να ενισχύσει την κοινωνική νομιμοποίησή του, δηλαδή να πείσει τους πολίτες των κρατών-μελών σχετικά με την αποστολή του και την ανάγκη να διασφαλίσει στρατιωτικούς και άλλους πόρους απαραίτητους για την λειτουργία του.

Τρίτον, το ΝΑΤΟ οφείλει να προάγει με μεγαλύτερη επιτυχία τις αρχές της αλληλεγγύης και της προσήλωσης στη φιλελεύθερη δημοκρατία. Δεν είναι δυνατόν να γίνονται ανεκτά κράτη με ασθενή κοινοβουλευτικά συστήματα στα οποία δεν υπάρχουν αντίβαρα σε δεσποτικού χαρακτήρα ηγεσίες. Ιδιαιτέρως το NATO οφείλει να ενισχύει τη δέσμευση στο κράτος δικαίου, την επίδειξη αλληλεγγύης και σεβασμού της εθνικής κυριαρχίας κάθε κράτους-μέλους.

Είναι αλήθεια ότι μία συγκεκριμένη χώρα, η Τουρκία, απομακρύνεται από τις αρχές αυτές με την επιθετική συμπεριφορά την οποία επιδεικνύει σε διπλωματικό και επιχειρησιακό επίπεδο εναντίον της Ελλάδας, της Κύπρου, ακόμη και της Γαλλίας. Είναι πολύ διδακτική η περίπτωση της επιβολής κυρώσεων κατά της Τουρκίας από το Αμερικανικό Κογκρέσο με τον ισχυρισμό ότι η χρήση των S-400 έθετε σε κίνδυνο ευαίσθητα επιχειρησιακά και λειτουργικά δεδομένα του στρατιωτικού εξοπλισμού των ΗΠΑ.

Την σημερινή εποχή, η τρομοκρατία, η διασπορά πυρηνικών όπλων, οι κυβερνο-απειλές είναι μερικά μόνο από τα ζητήματα για τα οποία το ΝΑΤΟ καλείται να μεριμνήσει. Η οικονομική παγκοσμιοποίηση έχει αναδείξει νέες οικονομικές δυνάμεις, ενώ είναι πρωτόγνωρη η κινητικότητα των κεφαλαίων, ιδιαίτερα όσων προέρχονται από παράνομες και εγκληματικές δραστηριότητες.

Η σχέση όμως μεταξύ ΕΕ και ΗΠΑ είναι μοναδική και στηρίζεται στις κοινές αξίες, συμφέροντα και ιστορικές διαδρομές. Αυτός ο συνδυασμός ισχύος και επιρροής είναι αναντικατάστατος για την εδραίωση της παγκόσμιας συνεργασίας κατά τον 21ο αιώνα στην υγεία, την ασφάλεια, το κλίμα, το εμπόριο, την τεχνολογία ή τον προσδιορισμό ενός κοινού κανονιστικού πλαισίου. Πράγματι, χρειάζεται κοινή δράση σε έναν κόσμο όπου αυταρχικές ηγεσίες συχνά επιδιώκουν την αποσταθεροποίηση περιφερειών και θεσμών και κλειστές οικονομίες επιδιώκουν να εκμεταλλευτούν τις ανοικτές οικονομίες και κοινωνίες.

Συνεπώς η διατλαντική σχέση πρέπει να αναθερμανθεί και να ενισχυθεί. Κατά την τελευταία περίοδο, η σχέση αυτή δοκιμάστηκε από τη μεταβολή γεωπολιτικής ισχύος, τις διμερείς αντιπαραθέσεις και την επιστροφή σε μονομερείς πολιτικές.

Η αλλαγή ηγεσίας στις ΗΠΑ, όπως προανέφερα, αποτελεί μία πολύτιμη ευκαιρία για να διαμορφώσουμε μία νέα διατλαντική ατζέντα για την παγκόσμια συνεργασία στηριγμένη στις κοινές αξίες, συμφέροντα και την παγκόσμια επιρροή. Αυτή θα είναι βάση για μία παγκόσμια συμμαχία εταίρων με κοινές ανησυχίες.

Οι κατευθυντήριες αρχές μίας νέας διατλαντικής ατζέντας είναι κατά τη γνώμη μου οι παρακάτω:

• η διεθνική συμμαχία πρέπει να θέτει ως σκοπό την προαγωγή κοινών παγκοσμίων αγαθών, την παροχή μίας στέρεης βάσης για ισχυρή πολυμερή δράση και θεσμούς και να υποστηρίζει την συμμετοχή όσων εταίρων συμμερίζονται τις αξίες της.

• Η ΕΕ και οι ΗΠΑ πρέπει να επιδιώξουν τα κοινά συμφέροντά τους και να ενισχύσουν την κοινή τους ισχύ για την εκπλήρωση των στρατηγικών προτεραιοτήτων.

• τέλος, πρέπει να υπάρχει μία διαρκής επιδίωξη λύσεων οι οποίες ανταποκρίνονται στις κοινές αξίες της δικαιοσύνης, της εξωστρέφειας και του ανταγωνισμού.

Ειδικότερα πρέπει να υπάρξει:

1.Συνεργασία για έναν πιο υγιή κόσμο. Η πανδημία COVID-19 και πέραν αυτής οι συνέπειες της ύφεσης, η αξιοποίηση της εμπειρίας στην τεχνολογία φαρμάκων και την στενή συνεργασία, οι νέες τάσεις στην απασχόληση και την εφοδιαστική αλυσίδα απαιτούν κοινή προσπάθεια.

2.Συνεργασία για την προστασία του πλανήτη – κοινοί στόχοι για την εκπομπή ρύπων έως το 2050, προώθηση της πράσινης και κυκλικής οικονομίας.

3.Συνεργασία για την τεχνολογία, το εμπόριο και τα κοινά πρότυπα – έμφαση στην ψηφιακή διακυβέρνηση, τον ελεύθερο ανταγωνισμό και την προστασία των θεμελιωδών δικαιωμάτων.

4.Συνεργασία για έναν ασφαλέστερο κόσμο ευημερίας και δημοκρατίας.

5.Η ΕΕ και οι ΗΠΑ οφείλουν να προωθήσουν την κοινή προσήλωσή τους στη διατλαντική και διεθνή ασφάλεια.

6.Μία διάσκεψη ΕΕ-ΗΠΑ εντός του 2021 πρέπει να θέσει μία νέα, συνεκτική ατζέντα λαμβάνοντας υπόψιν ότι η διατλαντική σχέση αποτελεί μείζον πολιτικό ζήτημα και για τις δύο συνιστώσες του ελευθέρου κόσμου.

Η Μαριέττα Γιαννάκου είναι βουλευτής Επικρατείας της Νέας Δημοκρατίας