Πέθανε ο μεγάλος σκηνοθέτης Νίκος Κούνδουρος

Φτωχότερος ο κόσμος των Τεχνών, μετά τον θάνατο του μεγάλου σκηνοθέτη Νίκου Κούνδουρου, την Τετάρτη 22 Φεβρουαρίου, σε ηλικία 90 ετών.

Ο Νίκος Κούνδουρος, γιος του δικηγόρου και πολιτικού Ιωσήφ Κούνδουρου, γεννήθηκε στις 15 Δεκεμβρίου του 1926 στην Αθήνα, αλλά οι γονείς του, από ατελείωτες γενιές Κρητικοί, δεν ανέχονταν να πολιτογραφηθεί σαν Αθηναίος. Τον μετέφεραν στην Κρήτη, τυλιγμένο σε μία πάνα, ώστε να γραφτεί στα δημοτολόγια του Αγίου Νικολάου της Κρήτης.

Σπούδασε ζωγραφική και γλυπτική στην Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών της Αθήνας από την οποία και αποφοίτησε το 1948.

Κατά το Β΄Παγκόσμιο Πόλεμο είχε ενταχθεί στις τάξεις του ΕΑΜ-ΕΛΑΣ, και μετά τον πόλεμο εξορίστηκε στη Μακρόνησο, λόγω των αριστερών φρονημάτων του. Στα 28 του χρόνια αποφάσισε να ασχοληθεί με τον κινηματογράφο.

Ξεκίνησε τη σταδιοδρομία του ως σκηνοθέτης με τη Μαγική Πόλη (1954), όπου συνδύασε τις επιρροές του από το νεορεαλισμό με την εικαστική του ματιά.

Με το σύνθετο και πρωτοποριακό έργο Ο Δράκος (1956), ο Νίκος Κούνδουρος καθιερώνεται.

Ακολούθησαν “Οι παράνομοι” (1958), «Το ποτάμι» (1959), «Μικρές Αφροδίτες» (1963), «Το πρόσωπο της Μέδουσας» (1967), «Τα τραγούδια της φωτιάς» (1974), «1922» (1978) κ.ά.

Ο Ν. Κούνδουρος αντιπροσώπευσε τον ελληνικό κινηματογράφο πολλές φορές στο εξωτερικό, όπως στο Φεστιβάλ Κινηματογράφου Βενετίας το 1953 και 1956, στο Φεστιβάλ Βερολίνου το 1958, 1963 και 1967.

Τιμήθηκε με το Πρώτο Βραβείο σκηνοθεσίας στο Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης και Βερολίνου το 1963 για την ταινία «Μικρές Αφροδίτες» καθώς και για την ταινία του «Το ποτάμι» στο Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης το 1959.

Ειδικότερα για την ταινία «Μικρές Αφροδίτες» τιμήθηκε και με το Βραβείο της Διεθνούς Ένωσης Κριτικών Κινηματογράφου.

Η δε ταινία του «Ο Δράκος» χαρακτηρίστηκε ως η καλύτερη ελληνική ταινία στη δεκαετία του 1950-1960.

Τόσο η ελληνική όσο και η γαλλική και αγγλική τηλεόραση έχουν προβάλει κατ’ επανάληψη ταινίες του Κούνδουρου.

Σημειώνεται επίσης, πως αντίγραφα (κόπιες) πολλών ταινιών του βρίσκονται στο Ευρωπαϊκό Μουσείο Κινηματογράφου, στη Γαλλική Ταινιοθήκη καθώς και στο Μητροπολιτικό (Μητροπόλιταν) Μουσείο της Νέας Υόρκης.

Σινεμά

• Μαγική πόλις (1954)
• Ο δράκος (1956)
• Οι παράνομοι (1958)
• Το ποτάμι (1960)
• Μικρές Αφροδίτες (1963)
• Vortex ή Το πρόσωπο της Μέδουσας (1967)
• Τραγούδια της φωτιάς (1975)
• «1922» (1978)
• Μπορντέλο (1984)
• Μπάυρον: Μπαλλάντα για ένα δαίμονα (1992)
• Οι φωτογράφοι (1998)
• Το Πλοίο , English: The Ship (2011)by Showtime Productions ( www.showtimeproductions.gr)

Τηλεοπτικά ντοκιμαντέρ

•  Ιφιγένεια εν Ταύροις (1991)
• Αντιγόνη (1994)
• Ελληνιστί Κύπρος

Παυλόπουλος: Υπηρέτησε τον Πολιτισμό μας με τον δικό του πρωτοποριακό τρόπο

“Ο Νίκος Κούνδουρος υπηρέτησε, με την τέχνη του και όχι μόνο, τον Πολιτισμό μας με τον δικό του πρωτοποριακό και ασυμβίβαστο τρόπο. Γι’ αυτό και το κενό που αφήνει ο θάνατός του είναι, κυριολεκτικώς, δυσαναπλήρωτο”, αναφέρει ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας, Προκόπης Παυλόπουλος, στο συλλυπητήριο μήνυμά του.

Τσίπρας: Τον αποχαιρετούμε με σεβασμό

“Ο Νίκος Κούνδουρος ήταν ένας από τους θεμελιωτές του σύγχρονου κινηματογράφου μας κι ένας περήφανος άνθρωπος. Τον αποχαιρετούμε με σεβασμό”, έγραψε στο Twitter ο πρωθυπουργός, Αλέξης Τσίπρας.

Βούτσης: Τα έργα του ταξίδεψαν την Ελλάδα πέρα από τα σύνορά της

«Ο σπουδαίος αυτός άνθρωπος, ο αγωνιστής, σύντροφος και φίλος Νίκος Κούνδουρος, έκλεισε σήμερα τα μάτια του. Το ρηξικέλευθο βλέμμα του θα μείνει ανοιχτό για πάντα μέσα από τα σπουδαία έργα του, που ταξίδεψαν την Ελλάδα πολύ πέρα από τα σύνορά της, καταγράφοντας την ιστορία με τη δική του υπογραφή.

Το ταξίδι του μακριά μας ξεκίνησε ενώ στη Βουλή ήδη προγραμματιζόταν εκδήλωση για να τιμηθεί ο μεγάλος αυτός δημιουργός. Εκφράζω τη μεγάλη μου θλίψη για την απώλειά του», αναφέρει ο πρόεδρος της Βουλής στο συλλυπητήριο μήνυμά του.

Μητσοτάκης: Δυσαναπλήρωτο το κενό που αφήνει η απώλειά του

Ο Πρόεδρος της Νέας Δημοκρατίας κ. Κυριάκος Μητσοτάκης, για την απώλεια του Νίκου Κούνδουρου, έκανε την ακόλουθη δήλωση:

«Ο Νίκος Κούνδουρος υπήρξε ένας από τους πιο σημαντικούς Έλληνες σκηνοθέτες. Τίμησε και πρόβαλε με το έργο του την Ελλάδα στο εξωτερικό. Οι ταινίες του διακρίθηκαν διεθνώς στα Φεστιβάλ Κινηματογράφου της Βενετίας και του Βερολίνου. Ως σκηνοθέτης, άφησε ανεξίτηλο το αποτύπωμά του στον ελληνικό κινηματογράφο. Ως άνθρωπος, με τη σεμνότητα και το ήθος του έδειξε το δρόμο στους νεότερους δημιουργούς. Το κενό που αφήνει η απώλειά του είναι δυσαναπλήρωτο. Στους οικείους του, εκφράζω τα ειλικρινή συλλυπητήριά μου».

Δημοκρατική Συμπαράταξη: Τα έργα του σημεία αναφοράς για τον παγκόσμιο κινηματογράφο

“Μια μεγάλη μορφή του ελληνικού και του ευρωπαϊκού  κινηματογράφου, ο Νίκος Κούνδουρος, έφυγε σήμερα από κοντά μας. Ο Νίκος Κούνδουρος, πάντα περήφανος για την Κρητική του καταγωγή, με σπουδές σε γλυπτική και ζωγραφική, διακρίθηκε από πολύ νωρίς ως σκηνοθέτης σπουδαίων ταινιών, που  δημιούργησαν σχολή, ανέδειξαν τον υπαρξιακό πυρήνα του καθημερινού ανθρώπου, τον οποίο δόξασε μέσα από τα πάθη του, τα λάθη του, την ομορφιά του. Οι ταινίες του όπως ο Δράκος, οι Μικρές Αφροδίτες, αλλά και τα υπόλοιπα αριστουργήματα του, είναι σημεία αναφοράς για τον παγκόσμιο κινηματογράφο. Με το ίδιο πάθος που είχε για την τέχνη του, έδωσε αγώνες για την πατρίδα και τις πολιτικές ιδέες του. Ένας ενθουσιώδης άνθρωπος, μια σπάνια προσωπικότητα, ένας διανοούμενος και καλλιτέχνης που έδωσε ταυτότητα στον πολιτισμό μας. Συμμετέχουμε στο πένθος για τον χαμό του  σπουδαίου σκηνοθέτη και εκφράζουμε τα θερμά μας συλλυπητήρια στην οικογένεια του”, αναφέρει η Δημοκρατική Συμπαράταξη.

ΚΚΕ: Εξέφρασε τις αγωνίες και τον αγώνα των λαϊκών ανθρώπων

«Αποχαιρετούμε με θλίψη το Νίκο Κούνδουρο, έναν από τους κορυφαίους Έλληνες σκηνοθέτες, που εξέφρασε με βαθιά ανθρωπιά, διεισδυτικά και χωρίς εξιδανικεύσεις τις αγωνίες και τον καθημερινό αγώνα των λαϊκών ανθρώπων», αναφέρει σε ανακοίνωσή του το ΚΚΕ.

«Ο Νίκος Κούνδουρος έβλεπε στην κινηματογραφική δημιουργία ένα κοινωνικό ρόλο, δεν έκανε τέχνη για την τέχνη. Όπως ο ίδιος έλεγε: «Δεν κάνω κινηματογράφο για την αφεντιά μου. Οι άλλοι με νοιάζουν. Των άλλων τα ντέρτια, οι καημοί, οι δυστυχίες, οι έρωτες, οι θάνατοι». Τα έργα του ξεχωρίζουν για την ποιητικότητα και την εξαιρετική εικαστική απόδοση της ατμόσφαιρας, στοιχεία οφειλόμενα στις πολύπλευρες γνώσεις του και την ιδιαίτερη καλλιτεχνική ιδιοσυγκρασία του. Έχοντας ο ίδιος βιώσει τις διώξεις των αγωνιστών της ΕΑΜικής Αντίστασης και την εξορία στη Μακρόνησο, συμπαραστάθηκε έμπρακτα σε πολλούς αποκλεισμένους από το δικαίωμα της εργασίας συγκρατούμενους – συναγωνιστές του, προσλαμβάνοντάς τους στο κινηματογραφικό συνεργείο του. Το Κομμουνιστικό Κόμμα Ελλάδας εκφράζει τα βαθιά του συλλυπητήρια στην οικογένεια και τους οικείους του», καταλήγει η ανακοίνωση του κόμματος.

Ποτάμι: Κρατάμε την πίστη του σε μία καλύτερη χώρα, που κράτησε μέχρι το τέλος

“Από τη Μαγική Πόλη μέχρι τις Μικρές Αφροδίτες και το Μπορντέλο με ενδιάμεσο σταθμό και ορόσημο τον Δράκο, ο Νίκος Κούνδουρος ταυτίστηκε όχι απλά με τη μεγάλη περιπέτεια του ελληνικού κινηματογράφου, αλλά και με την Ελλάδα που αναπαρέστησε με τον φακό του. Αιρετικός με τον τρόπο του, έκανε από νωρίς την επανάστασή του με το οικογενειακό περιβάλλον και την οικογενειακή παράδοση και στράφηκε από τις αρχές της καριέρας του στους ξεχασμένους, δίνοντάς μας υπέροχα δείγματα ενός διακριτού ελληνικού νεορεαλισμού- όσο κι αν ο ίδιος δεν ήθελε να ταυτίζεται με τον νεορεαλισμό. Αλλά ήξερε να δίνει νέες μορφές στη ματιά του, ήξερε να ωριμάζει, ήξερε να περνά από τη σκληρή ρεαλιστική όψη στη μεγάλη διήγηση, στο 1922, μια άλλη τοιχογραφία μιας άλλης εποχής.

Ο πολίτης Νίκος Κούνδουρος δεν ήταν παρά η άλλη όψη του καλλιτέχνη. Πέρασε από την Μακρόνησο, αλλά δεν έπαψε να πιστεύει στην εθνική συνεννόηση. Αντιτάχτηκε στη δικτατορία. Υπερασπίστηκε με θέρμη τις απόψεις του, ακόμα και όταν ήξερε ότι δεν θα έχουν καθολική απήχηση, μόνο και μόνο γιατί η ιδιοτέλεια του ήταν ξένη.

Από τον Νίκο Κούνδουρο κρατάμε την αφοσίωση στην τέχνη και στον άνθρωπο, την πίστη σε μια καλύτερη χώρα, πίστη που κράτησε μέχρι το τέλος, και βέβαια το έργο του, απαράγραπτη πολιτιστική κληρονομιά της νεότερης Ελλάδας. Θερμά συλλυπητήρια στους οικείους του”, αναφέρει το Ποτάμι.

ΑΝΕΛ: Ήταν ο παλμογράφος της μεταπολεμικής Ελλάδας

«Ο Νίκος Κούνδουρος που έφυγε σήμερα από κοντά μας ήταν ένας υπέροχος Έλληνας. Ένας ιδιοφυής σκηνοθέτης, που μας κληροδοτεί πραγματικά υπέροχες ταινίες. Από τη «Μαγική πόλη» και τον «Δράκο» ως το επικό «1922» και την διεισδυτική προσωπογραφία «Μπάιρον – Μπαλάντα για ένα δαίμονα» κατέγραψε τα μικρά και τα μεγάλα πάθη των ανθρώπων της μεταπολεμικής Ελλάδας και έδωσε με τον δικό του ξεχωριστό τρόπο πνοή στα όνειρά τους» αναφέρει σε δήλωσή της η εκπρόσωπος των Ανεξάρτητων Ελλήνων, Μανταλένα Παπαδοπούλου.

«Ο Νίκος Κούνδουρος ήταν ο παλμογράφος της μεταπολεμικής Ελλάδας. Ήταν ένας σπουδαίος Καλλιτέχνης που ξεχώριζε επίσης για τον πηγαίο και γνήσιο πατριωτισμό του και διακρινόταν για τη στιβαρή άποψή του, βασισμένη εν πολλοίς και στα προσωπικά του βιώματα. Στους οικείους του εκφράζουμε τα θερμά μας συλλυπητήρια» καταλήγει στην δήλωσή της η εκπρόσωπος των ΑΝΕΛ.

Το Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης αποχαιρετά τον Νίκο Κούνδουρο

«Το Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης και οι άνθρωποί του, αποχαιρετούν τον Νίκο Κούνδουρο, τον φίλο Νίκο, τον σπουδαίο κινηματογραφιστή. Ένα μεγάλο κεφάλαιο στον ελληνικό κινηματογράφο κλείνει. Θα μας λείψει η αρχοντιά του, η τόλμη του, η πληθωρική του προσωπικότητα.

Πίσω του αφήνει ένα έργο πλούσιο που αγαπήθηκε: Τον ανεπανάληπτο «Δράκο» του, τη «Μαγική πόλη», το «Ποτάμι», τις «Μικρές Αφροδίτες». Και τόσες άλλες ταινίες, που ζυμώθηκαν με την ελληνική πραγματικότητα και την εξέφρασαν με ένταση και το πάθος που χαρακτήριζε τον Νίκο.

Κλέβουμε τα δικά του λόγια που αφιέρωσε στον φίλο του Μάνο Χατζιδάκι για να τον αποχαιρετήσουμε. «Αχόρταγος ο ίδιος, ακτινοβολούσε εκείνη τη λαιμαργία για τη ζωή που ήτανε κολλητική και για τους άλλους, τους πιο συμμαζεμένους. Στη Σωτηρία και τα παιδιά του, εκφράζουμε τα ειλικρινή συλλυπητήριά μας».

Κονιόρδου: Ένας ακούραστος δημιουργός που ανανεωνόταν από ταινία σε ταινία

«Σήμερα αποχαιρετούμε τον Νίκο Κούνδουρο αλλά οι εικόνες μιας ολόκληρης εποχής θα μείνουν για πάντα διαφυλαγμένες στις ταινίες του. Θα ήθελα να εκφράσω τα πιο θερμά μου συλλυπητήρια στην οικογένεια του, τη σύζυγό του Σωτηρία Ματζίρη και τα παιδιά του Σήφη και Διαλεχτή, καθώς και στους οικείους του». Τα παραπάνω δήλωσε η υπουργός Πολιτισμού και Αθλητισμού, Λυδία Κονιόρδου, αναφερόμενη στον σκηνοθέτη «που μόλις με τη δεύτερη ταινία του, τον θρυλικό ‘Δράκο’ άλλαξε την ιστορία του ελληνικού κινηματογράφου».

«Ένας ακούραστος δημιουργός που ανανεωνόταν από ταινία σε ταινία. Από τη λυρική απλότητα στις ‘Μικρές Αφροδίτες’ μέχρι τον πειραματισμό του ‘Vortex’ και από τον κινηματογράφο-ντοκουμέντο στα ‘Τραγούδια της φωτιάς’ μέχρι το αισθητικό επίτευγμα του ‘Μπορντέλο’, από την ιστορία ως πληγή στο ‘1922′ και την ιστορία ως σπαρακτικό ποίημα στο ‘Μπάυρον: Μπαλλάντα για ένα δαίμονα’, ο Νίκος Κούνδουρος υπήρξε ένας καλλιτέχνης που εφεύρισκε τον εαυτό του κάθε φορά από την αρχή. Περισσότερο όμως από οποιαδήποτε άλλη του ταινία, ο ‘Δράκος’ στέκει μέχρι και σήμερα αγέραστος, γοητεύοντας με την ίδια ένταση, ως μια από τις σημαντικότερες ταινίες του ελληνικού κινηματογράφου. Ως τεκμήριο μιας εποχής, ως έργο – αναφορά για οποιαδήποτε μελλοντική γενιά», συμπλήρωσε η κυρία Κονιόρδου.