Χρήστος Σουγάρης: Με ευχαριστεί να ”ανακατεύω την τράπουλα”

Ο Χρήστος Σουγάρης το φετινό καλοκαίρι σκηνοθετεί και ταξιδεύει σε όλη την Ελλάδα με τη διάσημη αστυνομική κωμωδία του Ρομπέρ Τομά «Οκτώ Γυναίκες», μία παράσταση που απευθύνεται στο ευρύ κοινό προσφέροντας δόσεις γέλιου, μυστηρίου και ανατροπών.

Στην παράσταση πρωταγωνιστεί ένα εξαιρετικό σύνολο Ελληνίδων ηθοποιών, όπως η Υρώ Μανέ, η Γιώτα Φέστα, η Τάνια Τρύπη, η Φωτεινή Ντεμίρη, η Ευγενία Δημητροπούλου, η Ιωάννα Τριανταφυλλίδου, η Ευγενία Ξυγκόρου και η Μαρίζα Τσάρη.

Ο Χρήστος Σουγάρης αναφέρει χαρακτηριστικά στο NEWS 24/7 τι τον γοήτευσε στο έργο αυτό του Ρομπέρ Τομά: “Αμέσως μετά την παρουσίαση των Τρωάδων στο φεστιβάλ Επιδαύρου το καλοκαίρι του 2023, διερωτήθηκα τι θα με ευχαριστούσε ως επόμενη θεατρική εργασία σε καλοκαιρινή περίοδο. Κατέληξα στο να επιλέξω το είδος της κωμωδίας και πιο συγκεκριμένα, ενός έργου το οποίο δε συνηθίζουμε να παρακολουθούμε σε θερινή περίοδο και αμφιθέατρα, αλλά σε κλειστές ιταλικές σκηνές. Γενικότερα με ευχαριστεί το να ”ανακατεύω την τράπουλα” σε σχέση με τα είδη, τις συνθήκες παρουσίασης τους και τις τεχνοτροπίες της αφήγησης.

Στην περίπτωση των 8 γυναικών, έχουμε ένα κλασικό μπουλβάρ ως είδος, το οποίο στη δική μας εκδοχή αναπαριστάται ως μια εξωφρενικά στυλιζαρισμένη αλμοδοβαρική αλληγορία.

Το εξαιρετικά ενδιαφέρον στοιχείο τώρα στην ιστορία αυτή του Τομά για μένα, βρίσκεται στον μύθο που συνοδεύει το ίδιο το έργο. Θεωρείται μια κλασική μαύρη κωμωδία με έντονο σασπένς, κατά πολλούς και πολλές σεξιστική, μισογύνικη και απολύτως πατριαρχική. Και μπορεί βεβαίως να είναι και έτσι.

Στη δική μας ανάγνωση όμως, προσπαθούμε να αντιμετωπίσουμε την ίδια την ιστορία και τις προεκτάσεις της πιο σφαιρικά. Διερευνούμε τη χρήση αυτού του άνδρα – συμβόλου, τις σχέσεις του με κάθε μία από τις 8 αυτές γυναίκες, καθώς και τις ευθύνες που ο ίδιος φέρει για το ”έγκλημα” που συντελείται.

Στη δική μας αφήγηση το κυρίαρχο αυτό αρσενικό, δεν περιβάλλεται από 8 υστερικές και ραδιούργες μέγαιρες, αλλά από γυναίκες στις οποίες ο ίδιος και οι πράξεις του, έχουν δημιουργήσει έντονο συναισθηματικό και ψυχικό έλλειμμα, ικανό να πυροδοτήσει ακόμη και δολοφονικά ένστικτα”.

Ποιες είναι αυτές οι 8 Γυναίκες για τον Χρήστο Σουγάρη;

Στο έργο αυτό, οκτώ γυναίκες βρίσκονται αποκλεισμένες σε ένα απομονωμένο σπίτι με αφορμή μια οικογενειακή συνάντηση. Ξαφνικά έρχονται αντιμέτωπες με έναν φόνο – αλλά και με τα πιο καλά κρυμμένα μυστικά τους. Ο Χρήστος Σουγάρης συνεχίζει σκιαγραφώντας τις σχέσεις των ηρωίδων: “Αδιαμφισβήτητα ο Τομά γνωρίζει να γράφει θέατρο και έχουμε την τύχη να χρησιμοποιούμε και μια πολύ καλή μετάφραση από έναν άνθρωπο που επίσης γνωρίζει να κάνει θέατρο, τον Κοσμά Φοντούκη.

Το μεγάλο πλεονέκτημα αυτού του έργου -εκτός της συναρπαστικής πλοκής- είναι οι εξαιρετικοί γυναικείοι χαρακτήρες και οι μεταξύ τους σχέσεις. Σχέσεις που αποκαλύπτονται, μεταλλάσσονται και επαναπροσδιορίζονται κατά τη διάρκεια της αφήγησης. Οι γυναίκες αυτές συνδέονται όλες με τον Άνδρα σύμβολο και είναι όλες απολύτως εξαρτημένες-κυρίως οικονομικά- από αυτόν.

Σε αυτή την απομονωμένη μεγαλοαστική έπαυλη όπου διαδραματίζεται η ιστορία των 8 γυναικών, μοιάζει να κατοικοεδρεύει ολόκληρη η πατριαρχία του δυτικού πολιτισμού

Ως μοναδικό αρσενικό και απόλυτος εκφραστής της εξουσίας που του παρέχει το φύλο και η θέση του, εξωθεί τις γυναίκες αυτές σε μια διαρκή διαδικασία διεκδίκησης της προσοχής και του ενδιαφέροντός του. Οι σχέσεις του με τις γυναίκες αυτές έχουν ως βάση την οικονομική εξάρτηση και μόνο αντικείμενο ενδιαφέροντος τον ίδιο και την ικανοποίηση των αναγκών του. Άλλωστε είναι και ο μόνος ο οποίος εργάζεται, συνεπώς ο μόνος ο οποίος έχει πραγματικές ανάγκες και δικαιώματα στην εξυπηρέτηση αυτών των αναγκών.

Οι γυναίκες αυτές για να κερδίσουν την εύνοια του, αντιμάχονται η μία την άλλη, στοχεύοντας στα αναγνωρισμένα μειονεκτήματα των ”αντιπάλων”.

Το σύνολο της οικογένειας αυτής, αποδεικνύεται απολύτως δυσλειτουργικό, με μια μητέρα, η οποία δε δείχνει να διαθέτει ανεπτυγμένα μητρικά ένστικτα και αντιμετωπίζει τις κόρες της, την αδελφή της και την ίδια τη μητέρα της, ως αντιπάλους στη μάχη της ανάδειξης της ”πρώτης κυρίας” της έπαυλης που στεγάζει τις φιλοδοξίες, τα όνειρα, καθώς και την ξεκούραση του Ανδρός. Μέχρι τη στιγμή που θα βρει διέξοδο στον εραστή της, ο οποίος όμως αποδεικνύεται-τι ειρωνεία!-, μια απολύτως όμοια προσωπικότητα με τον σύζυγό της.

Οι κόρες οι οποίες φανερώνονται αποξενωμένες η μια από την άλλη αλλά και οι δύο από τη μητέρα τους, σε απόσταση από το οικογενειακό περιβάλλον λόγω σπουδών η μεγαλύτερη και λόγω ιδιοσυγκρασίας η νεότερη, διεκδικούν και αυτές με κάθε τρόπο την προσοχή και την εύνοια του πατέρα τους.

Η αδελφή του Ανδρός, μια θηλυκή ενδεχομένως εκδοχή του, άμεσα εξαρτώμενη οικονομικά από τον αδελφό της, τον συνοδεύει στις γαργαλιστικές περιπλανήσεις των Παρισινών εξορμήσεων του, καθώς και στην χαρτοπαιξία με μόνιμο θύμα, την οικονόμο του σπιτιού, η οποία κυριολεκτικά εχει απωλέσει μια ολόκληρη περιουσία. Εξαιρετικό σχόλιο για το κεφάλαιο και τις σχέσεις εργοδοσίας και εργαζομένων!

Η θελκτική καμαριέρα/ερωμένη τους Ανδρός, τα τελευταία 5 χρόνια, συνυπάρχει κάτω από την ίδια στέγη με τη σύζυγο, καθώς ο Μαρσέλ, επιθυμούσε αυτή τη συνύπαρξη, εξαναγκάζοντας ουσιαστικά τη μία να υπομένει την άλλη.

Και βεβαίως η μητέρα και η αδελφή της συζύγου του Ανδρός, οι οποίες ζούν μαζί με την οικογένεια, απολύτως εξαρτημένες οικονομικά αλλά και συναισθηματικά από τον Μαρσέλ. Η δε Ογκουστίν, η αδελφή της συζύγου, εξαρτημένη και ερωτικά, μιας και είναι και αυτή ”θύμα” της γοητείας του, συνυπάρχει με την αδελφή της μέσα σε ένα πλαίσιο απόλυτης διεκδίκησης του ενδιαφέροντος του Ανδρός.

Στο τέλος όμως όλες θα βρουν τη δύναμη να συγχωρέσουν και να αποδεχτούν η μία την άλλη””.

Τα θέματα του έργου, η κοινωνική τάξη και το φύλο

Πώς το έργο πραγματεύεται θέματα όπως η εξουσία, η εξάρτηση, η ζήλια και η προδοσία;

“Την εξουσία στο έργο αυτό, εκπροσωπεί εν τη απουσία του, ο Μαρσέλ. Είναι το απόλυτο σύμβολο του θελκτικού ανδρός. Πετυχημένος, πλούσιος, με μεγάλο κύκλο εργασίας, γενναιόδωρος και πάντα διαθέσιμος να δέχεται τις επισκέψεις των γυναικών που τον περιβάλλουν στο δωμάτιο του.
Είναι ένα γεγονός πως όλες οι γυναίκες του έργου αυτού πλήν της μεγαλύτερης κόρης, η οποία σπουδάζει στην Αγγλία, είναι ανεπάγγελτες ή ανήκουν στο υπηρετικό προσωπικό και μάλλον καμία δε διαθέτει ακαδημαϊκή μόρφωση.

Όλες κινούνται γύρω από έναν άντρα, ο οποίος διαθέτει κύρος, χρήμα και μόρφωση. Η θέση της γυναίκας, δυστυχώς μοιάζει και είναι απολύτως εξαρτημένη από αυτή την ανδρική εξουσιαστική παρουσία. Και με αυτόν τον τρόπο, η εξουσία μετατρέπεται σε τυραννία. Όλες οι γυναικείες μορφές του έργου, είναι απολύτως παραδομένες στην αδιαμφισβήτητη ηγεμονία του Ανδρός. Η ζήλια, η εξαρτηση και η προδοσία, είναι ξαδέρφες και φυσικό επακόλουθο αυτής της εξουσίας. Οι γυναίκες αυτού του έργου μοιάζουν και είναι απολύτως εγκλωβισμένες στην εξουσία του Ανδρός και βεβαίως θύματα της.

Σε αυτή την απομονωμένη μεγαλοαστική έπαυλη όπου διαδραματίζεται η ιστορία των 8 γυναικών, μοιάζει να κατοικοεδρεύει ολόκληρη η πατριαρχία του δυτικού πολιτισμού”.

Ποιος είναι ο ρόλος της κοινωνικής τάξης και των φύλων στο έργο;

“Όπως ανέφερα και παραπάνω, οι γυναίκες αυτής της οικογένειας, είναι ανεπάγγελτες και απολύτως εξαρτώμενες οικονομικά από τον σύζυγο, πατέρα κι αδελφό. Είναι επίσης απομονωμένες σε σημείο εγκλεισμού, στην έπαυλη του Ανδρός. Οι μόνες δύο γυναίκες οι οποίες μοιάζουν να διεκδικούν μια μεγαλύτερη αυτονομία και ανεξαρτησία, είναι η κόρη Σουζόν και η αδελφή του Ανδρός, Πιερέτ.

Δεν μπορούμε όμως να αγνοήσουμε το γεγονός πως η κόρη επιστρέφει στην απομονωμένη έπαυλη έγκυος και ”ατιμασμένη” και η ανύπαντρη αδελφή του Ανδρός, με τους πολλούς εραστές, περιγράφεται ως μια κοπέλα ”ελαφρών ηθών”. Το ένα μέλος του υπηρετικού προσωπικού η Λουίζ είναι ένα πανέμορφο νεαρό κορίτσι το οποίο διατηρεί ερωτική σχέση με τον Άνδρα και το έτερο μέλος του προσωπικού η Σανέλ, αποκαλύπτεται ως το υποκατάστατο της μητέρας που αυτά τα παιδιά δεν είχαν. Ουσιαστικά η σχέση του Ανδρός με τις γυναίκες που τον υπηρετούν φανερώνεται απολύτως ”συζυγική”, με την μία να αναλαμβάνει το ρόλο της ερωτικής συντρόφου και την άλλη, αυτόν της ”μητέρας” των παιδιών του.

Η (χήρα) πεθερά Μάμη και η (ανέραστη) κουνιάδα Ογκουστίν, απολύτως εξαρτημένες και αυτές, μικροαστές, που μέσω της συγγενικής σχέσης με τον Άνδρα και της ”καλοσύνης” του, ζούν μια ζωή ανώτερη από αυτή που επιβάλλει η τάξη τους. Τέλος η μικρή κόρη Κατρίν, βρίσκει διαφυγή από την πραγματικότητα που την περιβάλλει ασφυκτικά όπως ο φράχτης της έπαυλης, σε αστυνομικά μυθιστορήματα και πορνοπεριοδικά, τα οποία βεβαίως κατά το περιβάλλον της, δεν αρμόζουν ούτε στο φύλο της, ούτε και στην τάξη της”.

Το ΚΒΘΕ και ο Χρήστος Σουγάρης

Ας περάσουμε στο ΚΘΒΕ, τι ήταν αυτό που σας οδήγησε στην απομάκρυνσή σας από τη θέση του υπεύθυνου Καλλιτεχνικού Προγραμματισμού;

“Είναι δύσκολο να απαντηθεί μέσα σε λίγες προτάσεις αυτή η ερώτηση. Από την πρώτη στιγμή, γνωρίζοντας πολύ καλά τον οργανισμό και τις παθογένειες του, που δυστυχώς συν τω χρόνω και την ανοχή όλων μας, τον κρατούν δέσμιο προσώπων και καταστάσεων, κατέστησα σαφές με όλους τους τρόπους, πως ο οργανισμός θα απαλλαγεί από την εσωστρέφεια και τον επικίνδυνο τοπικισμό που δυστυχώς μέχρι και σήμερα τον διακρίνει.

Καταξιωμένοι και ορεξάτοι καλλιτέχνες από την Ελλάδα και το εξωτερικό αποδέχτηκαν την πρόσκληση που στόχο είχε να διευρύνει τον εργασιακό κύκλο και τη διεισδυτικότητα του οργανισμού, τόσο στο κοινό της Θεσσαλονίκης, όσο και σε βάθος χρόνου, στην Αθήνα αλλά και στο εξωτερικό. Τα μέχρι στιγμής οικονομικά στοιχεία είναι απολύτως επιτυχημένα και το κύρος του οργανισμού, τουλάχιστον κατά την περίοδο 2022-23, 2023-24, ανήλθε σε επίπεδα που για δεκαετίες είχε να αγγίξει.

Λυπάμαι βαθύτατα για κάποιες ακυρώσεις παραγωγών που αποφασίστηκαν την επομένη κιόλας της αποχώρησης μου από το ΚΘΒΕ, και για την διακοπή των επαφών με τους Λούκαζ Τβαρκόφσκι και Κίριλ Σερεμπρένικοφ, με τους οποίους εκείνη την περίοδο βρισκόμουν σε δημιουργικές συζητήσεις, σε σχέση με παραγωγές που θα υπέγραφαν για το ΚΘΒΕ και οι οποίες, θα εκτόξευαν το κύρος του οργανισμού παγκοσμίως.

Δε θα ήθελα να επεκταθώ σε περαιτέρω λεπτομέρειες σε σχέση με την αποχώρηση μου από τον οργανισμό. Δεν είμαι άλλωστε ούτε ο πρώτος, ούτε ο τελευταίος που αποπειράθηκε να δημιουργήσει και αντιμετώπισε αντιξοότητες, παθογένειες και αναχρονιστικές αντιλήψεις. Πολλοί σπουδαιότεροι άνθρωποι από μένα σε αντίστοιχες θέσεις, είχαν ανάλογη, αν οχι χειρότερη αντιμετώπιση για την προσφορά τους.

Κρατάω από επιλογή, μόνο τα θετικά, όπως το γεγονός πως το κοινό της Θεσσαλονίκης αντάμειψε τον προγραμματισμό τριετίας που σχεδίασα, με την μεγαλύτερη κινητικότητα και πληρότητα αιθουσών της τελευταίας δεκαπενταετίας, αλλά και του ότι οι ηθοποιοί του ΚΘΒΕ, βρέθηκαν να απολαμβάνουν την εργασία τους με αυτούς τους υπέροχους σκηνοθέτες που τον υλοποίησαν και συνεχίζουν οι περισσότεροι να υλοποιούν, παρουσιάζοντας θαυμαστά αποτελέσματα”.

Πώς βλέπετε το θεατρικό τοπίο της Ελλάδας γενικότερα; Τι είναι αυτό που σας θυμώνει;

“Ένα είναι το διαρκές και σημαντικό πρόβλημα για μένα στον χώρο μας και όχι μόνο. Η έλλειψη πλαισίου. Αν υπάρξει κάποια στιγμή ένα συγκεκριμένο πλαίσιο, τότε θα δημιουργηθεί και ένα δυναμικό, με εξειδίκευση και βεβαίως στοχοπροσήλωση.
Ό,τι έχουν καταφέρει οι άνθρωποι που δραστηριοποιούνται στον χώρο, έχει πραγματοποιηθεί με απολύτως ανιδιοτελείς και υπερβατικές προσπάθειες, τόσο σε οικονομικό, όσο και σε συναισθηματικό επίπεδο.

Όλες και όλοι που δραστηριοποιούμαστε στον χώρο, είμαστε ψυχικά και σωματικά εξοντωμένοι κατά τη διαδικασία προετοιμασίας μιας παραγωγής. Και ο λόγος είναι πως οι δυσκολίες είναι τεράστιες και οι σύμμαχοι ελάχιστοι και ανειδίκευτοι κατά κύριο λόγο. Ο χώρος του θεάτρου και της τέχνης γενικότερα αφήνει μεγάλα περιθώρια στο να παρεισφρήσουν επαγγελματίες μπουρδολόγοι και γιαλαντζί ειδήμονες.

Προσωπικά δε με γοητεύει το τι μπορούμε να πετύχουμε ως συντεχνία ή ώς κοινωνία ”υπερβατικά”, αλλά το τι μπορούμε να παράξουμε μέσα από μια νορμαλιτέ. Και νορμαλιτέ χωρίς πλαίσιο και εξειδίκευση, δεν μπορεί να υπάρξει. Το πλαίσιο είναι αυτό το οποίο βοηθάει τους ανθρώπους να ενταχθούν, να αισθανθούν αποδεκτοί και παραγωγικοί. Όσοι και όσες έχουμε βρεθεί στο εξωτερικό, διαρκώς μνημονεύουμε το πλαίσιο το οποίο συναντάμε. Οι δυνατότητες δε μας έλειψαν ποτέ. Αυτό όμως που επιτρέπει στις δυνατότητες να μετατραπούν σε αποτελέσματα, είναι το πλαίσιο.

Και το μετά…

Τα επόμενα σχέδια του Χρήστου Σουγάρη είναι πολλά: “αμέσως μετά τις 8 γυναίκες, θα παρουσιαστεί στο Τζένη Καρέζη και με παραγωγό εταιρεία την Prime, το αριστούργημα του Λαρς Νορέν ”Demons” με εναν εξαιρετικό θίασο, μια παράσταση που την σχεδιάζω εδώ και τρία χρόνια.

Τα χριστούγεννα θα επαναληφθεί για ακόμη μια φορά η ροκ όπερα ”Scrooge and ghosts and rock n roll” που έγραψα και σκηνοθέτησα και με τον φίλο Γκι Κασίερς, βρισκόμαστε σε δημιουργικές συζητήσεις για μια συνεργασία που ετοιμάζουμε και που νομίζω θα έχει μεγάλο ενδιαφέρον” καταλήγει.