Ψυχή: ποια είναι η σημασία της

Μία από τις πιο όμορφες, ποιητικές ελληνικές λέξεις, που έχει περάσει σε ένα σωρό γλώσσες, είναι και η ψυχή. Η λέξη σημαίνει “πνοή, ζωή, ανάσα”, σύμφωνα με το Λεξικό της Νέας Ελληνικής Γλώσσας, και προέρχεται απ΄το ρήμα “ψύχω”, που σημαίνει “πνέω, φυσώ”. «Ψύχω» σημαίνει και “παγώνω, κρυώνω”, αλλά η ψυχή δεν έχει σχέση με αυτή τη σημασία του ρήματος – αν είχε, θα πηγαίναμε στους ψυκτικούς για ψυχανάλυση…

Τί είναι η ψυχή λοιπόν; Εξαρτάται: για τους πιστούς, είναι ή άυλη και αθάνατη ουσία του ανθρώπου που μετέχει της θεϊκής ουσίας και κρίνεται από τον Θεό. Για τους φιλοσόφους είναι η άυλη υπόσταση κάθε εμβίου όντος. Για τους ψυχολόγους είναι το σύνολο των ψυχοπνευματικών λειτουργιών του ανθρώπου κατ’ αντιδιαστολή προς τις βιολογικές του λειτουργίες.

Τόσοι πολλοί ορισμοί για το ίδιο πράγμα, εμένα προσωπικά ένα πράγμα μου λένε, αν και δεν είμαι ούτε θεολόγος, ούτε ψυχολόγος, ούτε φιλόσοφος: κανείς δεν ξέρει ακριβώς τι είναι αυτή η ψυχή, κανείς δεν γνωρίζει πού ακριβώς κείται, κανείς δεν έχει αντράνταχτα στοιχεία περί του τί ακριβώς κάνει, και του τί γίνεται με δαύτην πριν και μετά τον θάνατο του φορέα της, αφήστε που κανείς δεν έχει ακλόνητες αποδείξεις περί της ίδιας της ύπαρξής της…

Ωστόσο, εμείς οι άνθρωποι είμαστε ειδικοί στο να ντύνουμε την άγνοιά μας με ακαδημαϊκές τηβέννους, ώστε να βγάζουμε ένα καλό μεροκάματο από αυτή. Αλλά δεν θα σας βγάλω τη ψυχή με όλα αυτά τα σχόλια – ακόμα κι αν το τραβάει η ψυχούλα μου.

Από πού κρατάει η σκούφια μας

Κάθε λέξη κρύβει μια ιστορία. Η ετυμολογία της, δηλαδή η αναζήτηση της προέλευσής της και της αρχικής της σημασίας, μπορεί να μας οδηγήσει πολύ μακριά, τόσο στα ονόματα των ανθρώπων και των τόπων, όσο και στις λέξεις που περιγράφουν αντικείμενα και αφηρημένες έννοιες.