Σπάω πλάκα σημαίνει γλεντάω

Η ελληνική γλώσσα έχει ένα θαυμαστό πλούτο λέξεων και εκφράσεων που σχετίζονται με τη διασκέδαση, είτε εις βάρος κάποιου άλλου, είτε όχι. Όπως η έκφραση “σπάω πλάκα”, που καλύπτει και τις δύο έννοιες.

Η έκφραση αυτή γεννήθηκε με την διάδοση του φωνόγραφου. Τις πρώτες δεκαετίες του 20ου αιώνα, τα κέντρα διασκέδασης που διέθεταν φωνόγραφο είχαν μεγάλες πιένες. Τότε οι δίσκοι ονομάζοντας “πλάκες” και ήταν από βακελίτη, ένα υλικό που δεν εξασφάλιζε τη μακροζωία τους: οι πλάκες φθείρονταν γρήγορα από την πολλή χρήση. Ο μαγαζάτορας φύλαγε τις άχρηστες πλάκες σε ντάνες, ακριβώς για να τις σπάνε οι πελάτες του αντί για πιάτα, όταν έρχονταν στο τσακίρ κέφι.

Αυτή η ιστορία σταμάτησε όταν διαδόθηκαν οι δίσκοι από βινύλιο, που όμως δεν έσπαγαν τόσο όμορφα και τόσο ηχηρά όσο οι παλιές  πλάκες από βακελίτη. Ωστόσο η έκφραση παρέμεινε στο λαϊκό λεξιλόγιο, σημαίνοντας πλέον την διασκέδαση και μόνο, χωρίς να υπεισέρχονται σπασίματα. «Πάμε να σπάσουμε πλάκα», λέμε όταν θέλουμε να γελάσουμε και να ευθυμήσουμε, αλλά λέμε και ότι σπάμε πλάκα με το τάδε κορόϊδο, όταν μπαίνει στη μέση ο χλευασμός κάποιου ανθρώπου.

Για την ιστορία, να πούμε πως η λέξη κορόιδο, το αντικείμενο εμπαιγμού, ή το θύμα εξαπάτησης, προέρχεται από τη λέξη κουρόγιδο, δηλαδή το κουρεμένο γίδι, το οποίο προφανώς για κάποιους παρουσιάζει ένα φαιδρό θέαμα, αν και προσωπικά δεν καταλαβαίνω γιατί.

Από πού κρατάει η σκούφια μας

Κάθε λέξη κρύβει μια ιστορία. Η ετυμολογία της, δηλαδή η αναζήτηση της προέλευσής της και της αρχικής της σημασίας, μπορεί να μας οδηγήσει πολύ μακριά, τόσο στα ονόματα των ανθρώπων και των τόπων, όσο και στις λέξεις που περιγράφουν αντικείμενα και αφηρημένες έννοιες.