Καβάλησα το καλάμι: Από πού βγήκε η φράση

Ακούστε τώρα μια ωραία ιστορία, ένα μικρό αλίευμα από τον ωκεανό των ωραίων, γλαφυρών ιστοριών που αφηγούνται οι λέξεις. Ο βασιλιάς της Σπάρτης Αγησίλαος, λέει ο ετυμολογικός μύθος, αγαπούσε πολύ τα παιδιά του, και τους έδειχνε τη στοργή του, εν αντιθέσει με το αυστηρό σπαρτιατικό φλέγμα.

Κάποια στιγμή λοιπόν, παίζοντας μαζί τους, είχε καβαλήσει ένα καλάμι, προσποιούμενος πως αυτό είναι άλογο κι ο ίδιος ιππέας. Λοιπόν, τότε, έτυχε να περνάει από εκεί ένας συμπολίτης του, που παραξενεύτηκε βλέποντας το βασιλιά της Σπάρτης να παίζει σαν παιδί. Ο Αγησίλαος παρακάλεσε τον Σπαρτιάτη να μην διαδώσει το γεγονός, εξηγώντας του πως όταν κι εκείνος αποκτήσει παιδιά, θα καταλάβει τί σημαίνει να τα αγαπάς και να χαίρεσαι μαζί τους την παιδική τους ηλικία παίζοντας κι εσύ. Δυστυχώς όμως εκείνος δε μάσησε, που λένε, και είπε σε όλους τους Σπαρτιάτες πως ο Αγησίλαος καβάλησε το καλάμι.

Με τον καιρό, η φράση “καβαλάω το καλάμι”, δηλαδή κάνω κάτι παράξενο, ίσως και γελοίο, που σίγουρα δε συνάδει με την θέση και το κύρος μου, έφτασε να σημαίνει “αρχίζω να συμπεριφέρομαι αλαζονικά, ίσως μετά από κάποια επιτυχία”.

Για την ιστορία, η λέξη “καλάμι” παράγεται από το αρχαίο “κάλαμος”, το γνωστό πολυετές φυτό που ευδοκιμεί σε υδρότοπους. Συγγενικές λέξεις, το λατινικό “culmus”, το ρωσικό “soloma”, το αρχαίο γερμανικό “halam”,  το αγγλικό “helm”, κλπ. Να σημειώσουμε παρεμπιπτόντως πως η Ελλάδα είναι γεμάτη από καλαμοκαβαλάρισσες και καλαμοκαβαλάρηδες, που πιστεύουν ακράδαντα πως είναι πολύ καλύτεροι, εξυπνότεροι, σημαντικότεροι, ομορφότεροι, υψηλότεροι, κομψότεροι, πλουσιότεροι και δημοφιλέστεροι απ’ ό,τι είναι στην πραγματικότητα. Φαίνεται πως η ίππευση του καλάμου, όχι με τον τρόπο του Αγησιλάου, αποτελεί μία από τις εθνικές μας αρετές.

Από πού κρατάει η σκούφια μας

Κάθε λέξη κρύβει μια ιστορία. Η ετυμολογία της, δηλαδή η αναζήτηση της προέλευσής της και της αρχικής της σημασίας, μπορεί να μας οδηγήσει πολύ μακριά, τόσο στα ονόματα των ανθρώπων και των τόπων, όσο και στις λέξεις που περιγράφουν αντικείμενα και αφηρημένες έννοιες.