Κομουνισμός: Όνειρο ή ουτοπία;

Το πολιτικοκοινωνικό σύστημα που βασίζεται στην κοινοκτημοσύνη των μέσων παραγωγής, διανομής και ανταλλαγής των αγαθών, καθώς και στην κατάργηση των κοινωνικών τάξεων, ονομάζεται κομουνισμός. Η λέξη είναι μεταφορά στα ελληνικά του γαλλικού «communisme», σύμφωνα με το Λεξικό της Νέας Ελληνικής Γλώσσας, από το λατινικό «communis», που σημαίνει «κοινός». Ο λατινικός όρος προέρχεται από το «cum», δηλαδή «μαζί» και το «munis», από το «munus», που σημαίνει «καθήκον, εξουσία, υπούργημα».

Ο κομουνισμός, με την αταξική κοινωνία του, θα ήταν το τρίτο και τελευταίο στάδιο κοινωνικής εξέλιξης, καθώς τον καπιταλισμό, το πρώτο στάδιο, διαδέχθηκε στη Ρωσία το δεύτερο, δηλαδή ο σοσιαλισμός, εν προκειμένω ο Υπαρκτός. Ο Σοσιαλισμός τώρα, «socialisme» στα γαλλικά, παράγεται από το λατινικό «socialis», από το «socius» που σημαίνει «σύντροφος, εταίρος».

Όπως και να’ χει, ο κομουνισμός γεννήθηκε στη Ρωσία στις 24 Οκτωβρίου του 1917, με την Οκτωβριανή Επανάσταση, δηλαδή έναν αιώνα πριν, και εκεί, στη Σοβιετική Ένωση, κατέρρευσε 74 χρόνια μετά, το 1991. «Ό,τι αρχίζει ωραίο τελειώνει με πόνο, οι πικραμένες καρδιές το ξέρουνε μόνο. Είναι κακό στην άμμο να χτίζεις παλάτια, ο βοριάς θα στα κάνει συντρίμμια, κομμάτια», τραγουδούσε το ’60 ο Σπύρος Σκορδίλης σε στίχους της Ελένης Νταϊνά.

Δεν ξέρω εάν ο κομουνισμός ήταν χτίσιμο παλατιών στην άμμο, αλλά όπως φάνηκε, η ανθρωπότητα δεν ήταν έτοιμη για ένα οικονομικό και πολιτικό σύστημα στο οποίο δεν θα υπήρχε εκμετάλλευση ανθρώπου από άνθρωπο. Και δεν ξέρω εάν θα είναι ποτέ έτοιμοι οι άνθρωποι για κάτι τέτοιο, μιας και για την αποτυχία του κομουνιστικού πειράματος δεν φταίει ο επάρατος καπιταλισμός, αλλά οι άνθρωποι που το έκαναν αυτό το εγχείρημα. Ωστόσο, έμειναν και πέντε καλές ιδέες στον κόσμο απ’ όλα αυτά.

Από πού κρατάει η σκούφια μας

Κάθε λέξη κρύβει μια ιστορία. Η ετυμολογία της, δηλαδή η αναζήτηση της προέλευσής της και της αρχικής της σημασίας, μπορεί να μας οδηγήσει πολύ μακριά, τόσο στα ονόματα των ανθρώπων και των τόπων, όσο και στις λέξεις που περιγράφουν αντικείμενα και αφηρημένες έννοιες.