Ο Ανδρέας “λέει” τι (δεν) κάνει σήμερα η προοδευτική παράταξη…

Είναι ο μοναδικός πρωθυπουργός και ηγέτης της Μεταπολίτευσης που δεν τον ξεχνά ποτέ η επικαιρότητα.

Κάθε χρόνο τρεις φορές( στις επετείους της γέννησης και του θανάτου του και την 3η του Σεπτέμβρη, ημέρα ίδρυσης του ΠΑΣΟΚ), ο Ανδρέας Παπανδρέου βρίσκεται «μπροστά» μας. Γιατί; Τι είναι αυτό που δεν αφήνει να ξεχαστεί το πέρασμά του από την πολιτική μας ζωή, αν και έχουν περάσει 29 χρόνια από το θάνατό του(23 Ιουνίου 1996); Η απάντηση βρίσκεται στα διαχρονικά ευρήματα των ερευνών, που επιβεβαιώνουν ότι η κοινή γνώμη τον κατατάσσει στην κορυφή της αξιολόγησης μεταξύ των μεταπολιτευτικών ηγετών.

Ενδεικτικά: Στην τελευταία έρευνα(της εταιρείας GPO, που δημοσιεύεται στην εβδομαδιαία εφημερίδα ΣΤΟ
ΚΑΡΦΙ) ο Ανδρέας Παπανδρέου θεωρείται «ο καλύτερος πρωθυπουργός της Γ’ Ελληνικής Δημοκρατίας» από το 39,8%. Πολύ μακριά βρίσκεται ο δεύτερος Κωνσταντίνος Καραμανλής με 22,4%.

Στο ερώτημα «ποιος πιστεύετε ότι ήταν ο σημαντικότερος ιστορικός ηγέτης της Μεταπολίτευσης;», το 43,7% απαντά «ο Ανδρέας Παπανδρέου» και το 31.3% «ο Κωνσταντίνος Καραμανλής».

Έρευνα της εταιρείας aboutpeople το 2021 δείχνει ότι το 41,2% θεωρεί τη δεκαετία του ’80 ως την καλύτερη της Μεταπολίτευσης. Ειδικά η πρώτη τετραετία 1981-1985, κατά την οποία άλλαξε όψη η Ελλάδα σε όλους τους τομείς, εξηγεί γιατί ο μύθος Ανδρέας Παπανδρέου παραμένει ζωντανός.

Όλα αυτά είναι ιστορικά στοιχεία. Μπορούν να αξιοποιηθούν για να βγουν κάποια συμπεράσματα για το σήμερα;

Για την κατάσταση στην οποία βρίσκεται το κόμμα που ίδρυσε ο Ανδρέας και ο προοδευτικός χώρος συνολικά; Τι «λένε» ο Ανδρέας Παπανδρέου και το δικό του, μεγάλο, ΠΑΣΟΚ για το τι (δεν) γίνεται σήμερα, με αποτέλεσμα να κυριαρχεί η ΝΔ, μολονότι η φθορά της είναι αδιαμφισβήτητη;

Η απάντηση μπορεί να βρίσκεται σε τρεις βασικές επιλογές που είχε κάνει ο Ανδρέας Παπανδρέου και έχουν διαχρονική αξία.
Πρώτον, δεν αρκέστηκε να «αναστήσει» την προδικτατορική και φθαρμένη Ένωση Κέντρου. Δημιούργησε νέο κόμμα, το ΠΑΣΟΚ.

Δεύτερον, κατάφερε να ενώσει τον πέραν της Δεξιάς προοδευτικό χώρο, με αποτέλεσμα να τον καταστήσει μεγάλη παράταξη που κυριάρχησε στην πολιτική ζωή από το 1981 έως το 2009.

Τρίτον, είχε σαφές μέτωπο εναντίον του μεγάλου αντιπάλου του, που ήταν η μεγάλη παράταξη της Δεξιάς, την οποία ο Κωνσταντίνος Καραμανλής μετονόμασε σε Νέα Δημοκρατία.

Ο Ανδρέας και το ΠΑΣΟΚ διακήρυσσαν σε όλους τους τόνους ότι έκαναν «μονομέτωπο αγώνα». Έτσι, κατάφεραν να πάρουν μαζί τους το μεγαλύτερο τμήμα του κόσμου της Αριστεράς.

Ακόμα στις πολύ δύσκολες στιγμές της πολιτικής μας ζωής, όταν οι σχέσεις του ΠΑΣΟΚ με την παραδοσιακή Αριστερά ήταν πολεμικές, ο Ανδρέας Παπανδρέου απευθυνόταν στους αριστερούς ψηφοφόρους παραμερίζοντας προσωπικά σύνδρομα και πικρίες.

Ας δούμε ένα παράδειγμα. Το 1989 η ΝΔ του Κωνσταντίνου Μητσοτάκη, σε σύμπραξη με τον ενιαίο τότε Συνασπισμό της Αριστεράς, παρέπεμψαν τον Ανδρέα Παπανδρέου στο Ειδικό Δικαστήριο.

Η σύγκρουση ήταν σφοδρή, οι επιθέσεις στελεχών της Αριστεράς στον πρώην πρωθυπουργό γίνονταν συχνά με πρωτοφανή φρασεολογία.

Ο Ανδρέας αθωώθηκε, ο Συνασπισμός διαλύθηκε, η κυβέρνηση Μητσοτάκη κατέρρευσε. Και το ΠΑΣΟΚ του, αδύναμου λόγω των προβλημάτων υγείας, ιδρυτή του ετοιμαζόταν να πάρει τη μεγάλη ρεβάνς στις εκλογές της 10 ης Οκτωβρίου 1993.

Λίγες μέρες πριν από τις εκλογές αυτές τού είχα πάρει την τελευταία προεκλογική συνέντευξη για την ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ. Όταν τον ρώτησα για την περίοδο του ’89, περίμενα να ακούσω μια σφοδρή επίθεση εναντίον όλων των διωκτών του.

Δεν πίστευα στ’ αυτιά μου όταν τον άκουσα να λέει: «Εγώ βάζω το ’89 στην μπάντα».

Και με μεγαλύτερη έκπληξη τον άκουσα να απευθύνει πρόσκληση στα κόμματα της Αριστεράς να συμμετάσχουν στην επόμενη κυβέρνηση.

 

Ο Ανδρέας γνώριζε ότι δεν θα χρειαζόταν συνεταίρους στην κυβέρνηση που θα σχημάτιζε, θα είχε άνετη αυτοδυναμία. Επίσης, είναι βέβαιο ότι δεν είχε ξεχάσει τον πόλεμο που είχε δεχτεί την περίοδο του ’89. Είχε, όμως, την πολιτική διορατικότητα να διαχωρίζει την προσωπική πικρία και οργή από την πολιτική ανάγκη.

Γι’ αυτό έκανε «μονομέτωπο αγώνα» κι ας μην είχε ξεχάσει ότι ο επιθέσεις που είχε δεχθεί από στελέχη της Αριστεράς ήταν οι χειρότερες.

Γι’ αυτό μπορούσε να λέει «εγώ βάζω το ’89 στη μπάντα».

Γι’ αυτό και κατανίκησε όλους τους αντιπάλους του, δεξιούς και αριστερούς και το ποσοστό του ΠΑΣΟΚ έφτασε ξανά σε δυσθεώρητα ύψη, στο 47%, μόλις μία μονάδα πίσω από εκείνο το πρωτοφανές του 1981.

Συμπέρασμα πρώτο για το σήμερα: η προοδευτική παράταξη, η Κεντροαριστερά, πολυδιασπασμένη, δεν έχει καμιά ελπίδα να ξαναγίνει παράταξη εξουσίας.

Συμπέρασμα δεύτερο: τα κόμματα, τα οποία μετά τη κρίση του 2009 εξέφρασαν αυτήν την παράταξη(πρώτα το ΠΑΣΟΚ και μετά ο ΣΥΡΙΖΑ) δεν πρέπει να έχουν ψευδαισθήσεις. Χωρίς να βρουν τρόπους συνεννόησης και συμπαράταξης, δεν μπορούν να απειλήσουν τη ΝΔ του Κυριάκου Μητσοτάκη, έστω κι αν αυτή είναι φθαρμένη και με μειωμένη δύναμη.

Συμπέρασμα τρίτο: όσοι ηγούνται πρέπει να είναι σε θέση να βγαίνουν από τα μικροκομματικά καλούπια, να παραμερίζουν πικρίες του παρελθόντος και να βλέπουν με ρεαλισμό το σήμερα, για να μπορούν να ελπίζουν για καλύτερο αύριο.

Ο Ανδρέας το είδε και έκανε ό,τι έπρεπε το 1974, το 1981 και το 1993. Το ερώτημα είναι αν οι σημερινοί(ο Ανδρουλάκης και οι λοιποί του ΠΑΣΟΚ, ο Τσίπρας και οι άλλοι του ΣΥΡΙΖΑ), όσοι τέλος πάντων έχουν συνειδητοποιήσει ότι καθένας μόνος του δεν μπορεί, είναι σε θέση να κάνουν κάτι για να αλλάξουν τη «μοίρα» του προοδευτικού χώρου.

Βεβαίως, οι σημερινοί και των δύο πλευρών δεν έχουν, ούτε κατ’ ελάχιστον, το ηγετικό διαμέτρημα του Ανδρέα. Όμως, μπορούν να «κλέψουν» κάτι από την κληρονομιά του. Και να ακολουθήσουν το παράδειγμά του. ‘Έστω κάποιες από τις πράξεις του.

Διότι, εντέλει, αυτό είναι που μετράει. Όπως έχει πει ο Σαρτρ, «δεν υπάρχει άλλη πραγματικότητα από την πράξη»…