Ρυθμιστικά βάρη και διοικητικά κόστη “γονατίζουν” τις ΜμΕ

Οι ελληνικές μικρές και πολύ μικρές επιχειρήσεις (ΜμΕ) αντιμετωπίζουν σοβαρές προκλήσεις, οι οποίες απορρέουν από ένα πολύπλοκο και ασταθές θεσμικό πλαίσιο. Αυτό αναφέρει μελέτη του ΙΜΕ ΓΣΕΒΕΕ με τίτλο«Ανάλυση των οικονομικών βαρών των μικρών επιχειρήσεων στην Ελλάδα: φορολογικές, ρυθμιστικές και τραπεζικές επιβαρύνσεις» που εστιάζει σε ένα πλήθος νομοθετικών, κανονιστικών και διοικητικών υποχρεώσεων, που έχει οδηγήσει σε υψηλό κόστος συμμόρφωσης, επηρεάζοντας αρνητικά την ανταγωνιστικότητα, την επενδυτική δυναμική και τη βιωσιμότητά τους.

Ουσιαστικά το ενημερωτικό σημείωμα, αποτελεί μια πρώτη προσπάθεια αναλυτικής καταγραφής των οικονομικών βαρών που επωμίζονται οι μικρές επιχειρήσεις εξαιτίας της συμμόρφωσής τους με αυτό το πλαίσιο. Η εστίαση τοποθετείται στους τρεις βασικούς πυλώνες επιβάρυνσης: φορολογικά βάρη, κανονιστικά/διοικητικά κόστη και τραπεζικές/χρηματοοικονομικές επιβαρύνσεις.

Όπως τονίζουν οι συντάκτες του ενημερωτικού σημειώματος, οι εκθέσεις των Enrico Letta (2024) και Mario Draghi (2025) καταγράφουν με σαφήνεια τις προκλήσεις που αντιμετωπίζουν οι επιχειρήσεις στην Ευρωπαϊκή Ένωση λόγω του αυξημένου κανονιστικού φόρτου και της πολυπλοκότητας του θεσμικού πλαισίου καταλήγουν στο συμπέρασμα ότι οι αυστηροί και συχνά υπερβολικά περίπλοκοι κανονισμοί αποτελούν σημαντικό εμπόδιο για τις επενδύσεις και την οικονομική ανάπτυξη στην ΕΕ, υπογραμμίζοντας την ανάγκη για ταχεία και αποφασιστική δράση προκειμένου να βελτιωθεί το επιχειρηματικό περιβάλλον και να ενισχυθεί η ανταγωνιστικότητα της ΕΕ σε παγκόσμιο επίπεδο.

Τα μηνύματα από Letta – Draghi

Η έκθεση του Enrico Letta (2024) τονίζει την ανάγκη για άμεση μεταρρύθμιση της ενιαίας ευρωπαϊκής αγοράς, υπογραμμίζοντας ότι η υπερβολική ρύθμιση και γραφειοκρατία αποτελούν σοβαρά εμπόδια για την ανάπτυξη και την ανταγωνιστικότητα των ευρωπαϊκών επιχειρήσεων.

Αντίστοιχα, η έκθεση του Mario Draghi (2025), η οποία επικεντρώνεται στην οικονομική ανθεκτικότητα και ανταγωνιστικότητα της ΕΕ, επισημαίνει την ανάγκη για σταθερούς και προβλέψιμους κανόνες, οι οποίοι δεν θα επιβαρύνουν υπερβολικά τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις

Με βάση τα όσα αναφέρει η μελέτη του ΙΜΕ ΓΣΕΒΕΕ, στο ίδιο πλαίσιο, η κοινή μελέτη των Business Europe, Eurochambres και SME United (2024) με τίτλο «Making better regulation work better for SMEs» αναφέρει ότι οι κανονιστικές και διοικητικές επιβαρύνσεις είναι ένα από τα κορυφαία προβλήματα για τις επιχειρήσεις, και ειδικά για τις ΜμΕ, που δραστηριοποιούνται στην ΕΕ, οι οποίες, μάλιστα, έχουν ενταθεί τα τελευταία χρόνια. Παράλληλα, οι τρεις αυτοί φορείς υπογραμμίζουν την ανάγκη ανάληψης περαιτέρω πολιτικών πρωτοβουλιών και την εφαρμογή σχετικών εργαλείων για την αξιολόγηση των επιπτώσεων της νομοθεσίας στις ΜμΕ και τη βελτίωση του επιχειρηματικού περιβάλλοντος της ενιαίας ευρωπαϊκής αγοράς.

Αντίστοιχα, ο προβληματισμός σχετικά με τις επιβαρύνσεις που αντιμετωπίζουν οι επιχειρήσεις από τους θεσμικούς κανόνες, ήτοι ο κανονιστικός και διοικητικός φόρτος, είναι ιδιαίτερα έντονος και στην Ελλάδα, ιδίως για τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις (ΜμΕ), οι οποίες αποτελούν τη ραχοκοκαλιά της ελληνικής οικονομίας.

Τόσο η Τράπεζα της Ελλάδος όσο και πολλοί άλλοι θεσμικοί φορείς επισημαίνουν ότι η γραφειοκρατία, η υψηλή φορολόγηση και οι ρυθμιστικοί περιορισμοί αποτελούν σημαντικά εμπόδια για τις ελληνικές επιχειρήσεις, και ειδικότερα για τις ελληνικές ΜμΕ, επηρεάζοντας τη διαρθρωτική ανταγωνιστικότητα της ελληνικής οικονομίας.

Περαιτέρω, στην Έκθεση του Διοικητή της Τράπεζας της Ελλάδος για το έτος 2024, επισημαίνεται ότι η ενίσχυση της διαρθρωτικής ανταγωνιστικότητας της ελληνικής οικονομίας προϋποθέτει στοχευμένες παρεμβάσεις σε κρίσιμους τομείς, μεταξύ των οποίων περιλαμβάνονται και η απλοποίηση του ρυθμιστικού πλαισίου για την επιχειρηματικότητα. Η απλοποίηση του ρυθμιστικού πλαισίου θεωρείται κρίσιμη για τη μείωση των εμποδίων εισόδου σε κλάδους επιχειρηματικής δραστηριότητας, γεγονός που θα ενισχύσει τον ανταγωνισμό, θα μειώσει τις τιμές και θα αυξήσει την παραγωγή εμπορεύσιμων προϊόντων και υπηρεσιών επηρεάζοντας θετικά και το ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών της χώρας

Τα βάρη

Με βάση την ανάλυση, το κόστος φορολογικής συμμόρφωσης, περιλαμβάνει τόσο τις άμεσες χρηματικές υποχρεώσεις (φόροι, τέλη, εισφορές), όσο και το διοικητικό βάρος (μισθοί, εξωτερικές υπηρεσίες, τεχνολογικές επενδύσεις). Επίσης, επιβαρύνσεις προκύπτουν από πλήθος ειδικών φορολογιών (τέλη, φόροι κατανάλωσης κλπ), οι οποίες επηρεάζουν δυσανάλογα τις ΜμΕ.

Επιπλέον, τραπεζικά κόστη (χρεώσεις, διαχείριση λογαριασμών, απαιτήσεις due diligence)  λειτουργούν ως αντικίνητρο πρόσβασης στη χρηματοδότηση.

Παράλληλα, δημοτικοί φόροι, τα εργασιακά και ασφαλιστικά και τα λοιπά κόστη συμμόρφωσης (αδειοδοτήσεις, προστασία προσωπικών δεδομένων κ.α.), ενσωματώνουν απαιτήσεις που οι μικρές επιχειρήσεις αδυνατούν να καλύψουν χωρίς εξωτερική υποστήριξη.

Μέσα από το ενημερωτικό σημείωμα προκύπτει ότι το συνολικό θεσμικό και οικονομικό φορτίο δεν λειτουργεί μόνο ως εμπόδιο στην καθημερινή λειτουργία των μικρών επιχειρήσεων, αλλά και ως παράγοντας αποτροπής για την ανάπτυξη, την εξωστρέφεια και την καινοτομία. Ο κανονιστικός φόρτος, η θεσμική αβεβαιότητα και η πολυνομία στερούν από τις μικρές επιχειρήσεις το κρίσιμο περιθώριο να σχεδιάσουν και να επενδύσουν με ασφάλεια.

Το βασικό συμπέρασμα

Με βάση τα όσα καταγράφει η ανάλυση του ΙΜΕ ΓΣΕΒΕΕ,  η επιβίωση και εξέλιξη των ΜμΕ στην Ελλάδα απαιτεί μια βαθιά και στοχευμένη μεταρρύθμιση του θεσμικού πλαισίου. Η μείωση των διοικητικών και οικονομικών επιβαρύνσεων δεν αποτελεί απλώς ζήτημα διευκόλυνσης, αλλά προϋπόθεση διαρθρωτικής ανταγωνιστικότητας και κοινωνικής συνοχής.

Μέσα από τη μελέτη προκύπτει ότι το συνολικό θεσμικό και οικονομικό φορτίο δεν λειτουργεί μόνο ως εμπόδιο στην καθημερινή λειτουργία των μικρών επιχειρήσεων, αλλά και ως παράγοντας αποτροπής για την ανάπτυξη, την εξωστρέφεια και την καινοτομία. Ο κανονιστικός φόρτος, η θεσμική αβεβαιότητα και η πολυνομία στερούν από τις μικρές επιχειρήσεις το κρίσιμο περιθώριο να σχεδιάσουν και να επενδύσουν με ασφάλεια.

Το βασικό συμπέρασμα είναι ότι η επιβίωση και εξέλιξη των ΜμΕ στην Ελλάδα απαιτεί μια βαθιά και στοχευμένη μεταρρύθμιση του θεσμικού πλαισίου. Η μείωση των διοικητικών και οικονομικών επιβαρύνσεων δεν αποτελεί απλώς ζήτημα διευκόλυνσης, αλλά προϋπόθεση διαρθρωτικής ανταγωνιστικότητας και κοινωνικής συνοχής.