Πάνος Βλάχος: Η σημασία του να “μην κοιτάς – μόνο – τη δουλειά σου”

Από την σύσταση της Τοπικής Αυτοδιοίκησης στην Ελλάδα μέχρι την δεκαετία του ‘80, η Νέα Δημοκρατία αντιλαμβανόταν τους δημάρχους περίπου ως ..οδοκαθαριστές. Χρειάστηκαν τρία μεγάλα κύματα εκδημοκρατισμού από τις κυβερνήσεις του ΠΑΣΟΚ για να αποκεντρωθούν εξουσίες προς τους δήμους, τις νομαρχίες και αργότερα, τις περιφέρειες. Δυστυχώς, η μάχη για την τοπική δημοκρατία και την απεξάρτηση της Αυτοδιοίκησης συνεχίζεται μέχρι σήμερα απέναντι στη γαλάζια αντίληψη που θέλει το κράτος φέουδο της εκτελεστικής εξουσίας και των ισχυρών που τη στηρίζουν.

Παρά τις οπισθοδρομικές προσπάθειες της Συντήρησης, τις τελευταίες τέσσερις δεκαετίες κύλησε πολύ νερό στο αυλάκι. Η ραγδαία αστικοποίηση και αποβιομηχάνιση άλλαξε την ταυτότητα των πόλεων και τις μετέτρεψε σε ισχυρά πολιτικά και οικονομικά κέντρα με κοινωνικές υπηρεσίες, ενώ οι περιφέρειες διαχειρίζονται πόρους από τα ευρωπαϊκά διαρθρωτικά ταμεία για την ανάπτυξη και την κοινωνική συνοχή. Οι διαδοχικές κρίσεις κλόνισαν την ικανότητα του κεντρικού κράτους να ανταποκριθεί σε βασικές κοινωνικές ανάγκες, με αποτέλεσμα οι δήμοι, παρά τις ελλείψεις τους, να σηκώσουν ένα μεγάλο βάρος υπηρεσιών κοινωνικής αλληλεγγύης και φροντίδας.

Με άλλα λόγια, οι δήμαρχοι σήμερα δεν είναι ούτε επαίτες ούτε παρακολούθημα της κεντρικής εξουσίας. Σχεδιάζουν και υλοποιούν πολιτικές μεγάλης και ευρείας κλίμακας, αποτελώντας την πρώτη επαφή του πολίτη με το κράτος. Συνεπώς, έχουν ευθύνη να παρεμβαίνουν και να ηγούνται, να διεκδικούν και να βλέπουν πέρα από τα στενά όρια της αυτοδιοικητικής εξουσίας, ώστε να υπηρετούν με ευθύνη και ευθυκρισία τα καθήκοντά τους, αλλά να εκπέμπουν και παράδειγμα προς τους δημότες και την κοινωνία.

Τα γράφω όλα αυτά, αξιολογώντας τις αντιδράσεις που προκαλεί ο δήμαρχος Αθηναίων κάθε φορά που ορθώνει ανάστημα απέναντι σε πολιτικάντικες μεθοδεύσεις της κυβέρνησης Μητσοτάκη, σε πολιτικές και επιχειρηματικές οικογένειες που αντιμετωπίζουν τη δημόσια εξουσία ως κτήμα τους και οργανωμένα συμφέροντα που έχουν μάθει να απομυζούν κοινωνικό πλούτο εις βάρος των πολλών.

Πρόσφατα παραδείγματα αποτελούν η αντίδρασή του στην μεθόδευση της καύσης απορριμμάτων, στην προκλητική αφαίρεση αρμοδιοτήτων ανάπλασης και φυσικά, η κριτική στο νέο εκλογικό νόμο για την Αυτοδιοίκηση, που στην πράξη καταργεί έμμεσα τη λαϊκή βούληση και απειλεί να κομματικοποιήσει (και) τους δήμους και τις περιφέρειες, μετά το κεντρικό κράτος.

Λίγους μήνες πριν, η στάση απέναντι στους μεγαλοεργολάβους και κατασκευαστές μέσω της προσφυγή του δήμου της Αθήνας στο ΣτΕ και η δικαίωση για τον Νέο Οικοδομικό Κανονισμό (ΝΟΚ) αποτέλεσε μια νίκη όσων αγωνίζονται για το δημόσιο χώρο, ενώ η έμπρακτη συμπαράσταση στον φυλακισμένο δήμαρχο της Κωνσταντινούπολης Εκρέμ Ιμάμογλου ως εκπρόσωπος της Ευρωπαϊκής Ένωσης Περιφερειών δείχνει ότι κάθε αξίωμα αποκτά ουσία και περιεχόμενο όταν ασκείται δυναμικά και διεκδικητικά.

Πριν από λίγες ημέρες, η αντίδραση στην προκλητική στάση του Πρέσβη του Ισραήλ ότι “δεν δεχόμαστε μαθήματα Δημοκρατίας απ’ όσους σκοτώνουν αμάχους και παιδιά στις ουρές των συσσιτίων” βρήκε πάνδημη απήχηση, μέσα σε ένα κλίμα ένοχης κυβερνητικής σιωπής για τη γενοκτονία στη Γάζα, αλλά και διευκόλυνσης πολεμιστών του IDF να κάνουν τις …διακοπές τους σε περιοχές της ορεινής Ελλάδας! Μάλιστα, η κυβέρνηση της ΝΔ, όχι μόνο δεν τολμά να ψελλίσει μία φράση καταδίκης, αλλά επιτίθεται στους πολιτικούς της αντιπάλους στη Βουλή με υπαινιγμούς ότι οι διαμαρτυρίες τους εξυπηρετούν τα συμφέροντα της Τουρκίας, την ώρα που ανερυθρίαστα τσαλακώνει τους θεσμούς για να καλύψει τις ποινικές ευθύνες των υπουργών της.

Σήμερα, το “κοίτα τη δουλειά σου” ή “δες τι έκανε το κόμμα σου πριν 40 χρόνια” δεν είναι παρά μια οργανωμένη προσπάθεια να σιγήσουν όσοι υψώνουν ανάστημα. Η περίοδος που ζούμε χρειάζεται περισσότερες καθαρές φωνές απέναντι στον αυταρχισμό και την κακοποίηση της δημοκρατίας. Προοδευτικά κόμματα, ενεργοί αυτοδιοικητικοί, συλλογικότητες και Κοινωνία των Πολιτών δεν πρέπει να υποκύψουμε στην προπαγάνδα ή την απραξία που παράγει ένα κλίμα γενικευμένης πολιτικής μελαγχολίας. Η πολιτική αλλαγή είναι εφικτή, αρκεί να την πιστέψουμε δίνοντάς της περιεχόμενο με αξίες και παράδειγμα που εμπνέει και κινητοποιεί.

Ο Π.Βλάχος είναι μέλος ΚΠΕ, γραμματέας Δημόσιας Διοίκησης ΠΑΣΟΚ-ΚΙΝΑΛ