ΟΤΑΝ Ο ΤΣΙΠΡΑΣ ΠΗΓΕ ΣΤΗΝ ΙΘΑΚΗ ΚΑΙ Ο ΜΗΤΣΟΤΑΚΗΣ “ΕΒΛΕΠΕ” 4Ο ΜΝΗΜΟΝΙΟ

Η 21η Αυγούστου – που πλησιάζει σε λίγα 24ωρα – βρίσκει συνήθως τους πολίτες της χώρας στις παραλίες. Τουλάχιστον το… 54% αυτών που (σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία) έχουν την δυνατότητα να το κάνουν.

Παράλληλα όμως είναι και μία ημερομηνία με “ειδικό βάρος” για τις πολιτικές εξελίξεις στην Ελλάδα των τελευταίων χρόνων: Πρόκειται τη μέρα που έληξε η περίοδος των Μνημονίων. Πριν από 7 χρόνια, το 2018 υπό την πρωθυπουργία του Αλέξη Τσίπρα.

Η Ιθάκη

Ο Αλέξης Τσίπρας είχε διαλέξει την Ιθάκη ως το νησί από το οποίο έκανε το διάγγελμα της επίσημης εξόδου από τα μνημόνια. Με ένα βίντεο που “γυρίστηκε” σε ένα ύψωμα από το οποίο φαίνεται ο κόλπος στον οποίο βρίσκεται η πρωτεύουσα του νησιού, το Βαθύ. Ήταν μια κίνηση με πολλά επίπεδα συμβολισμού.

Το πρώτο και προφανές ήταν το ότι η Ιθάκη βρίσκεται στην ακριβώς αντίθετη πλευρά της χώρας από το Καστελόριζο. Το νησί δηλαδή που είχε επιλέξει ο Γιώργος Παπανδρέου ως πρωθυπουργός της Ελλάδας 8 χρόνια νωρίτερα, συγκεκριμένα στις 23 Απριλίου του 2010 προκειμένου να ανακοινώσει την είσοδο της χώρας στην λεγόμενη “μνημονιακή εποχή”.

Το δεύτερο σχετίζονταν φυσικά με την λογοτεχνική καταγραφή της Ιθάκης ως νησί-σύμβολο ενός προορισμού στον οποίο επιστρέφει κανείς μετά από πολλές περιπέτειες, όπως αυτές της ομηρικής Οδύσσειας.

Όπως είχε πει τότε ο Αλέξης Τσίπρας “η Ελλάδα βίωσε από το 2010, τη σύγχρονη Οδύσσειά της. Μέσα σε πέντε χρόνια, συνέβησαν πρωτοφανή πράγματα για μια χώρα σε καιρό ειρήνης. Χάθηκε το 25% του εθνικού μας πλούτου. 3 στους 10 έμειναν άνεργοι. 6 στους 10 νέους, επίσης. Υλοποιήθηκαν μέτρα λιτότητας 65 δις. Η βία και η καταστολή, έγιναν κομμάτι της καθημερινότητας. Η δημοκρατία ευτελίστηκε. Τραπεζίτες έγιναν πρωθυπουργοί και υπουργοί έγιναν τραπεζίτες”.

Η αλλαγή δεδομένων

Ανεξάρτητα από την αξιολόγηση που ο καθένας έκανε στην διακυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ από το 2015 έως το 2019, όπως και από τους σφιχτούς δημοσιονομικούς κανόνες της Ευρωζώνης που ισχύουν μέχρι σήμερα η 21η Αυγούστου ήταν μια αλλαγή δεδομένων: Επισημοποιήθηκε ως “παρελθόν” ένας τρόπος διακυβέρνησης που έμεινε στην συλλογική μνήμη ως ένα ακραία αρνητικό παράδειγμα επιβολής του ισχυρότερου.

Οι τρίμηνες αξιολογήσεις της “Τρόικας”, τα νομοσχέδια “take it or leave it”, που ψήφιζε το κοινοβούλιο υπό την απειλή της χρεοκοπίας, οι διαπραγματεύσεις με απαιτήσεις σκληρών μέτρων μείωσης του εισοδήματος των πολιτών και τα “πακέτα διαρθρωτικών αλλαγών” που ανακύκλωναν την λιτότητα δεν ήταν πια στην ημερήσια διάταξη.

Από την 21η Αυγούστου και μετά οι κυβερνήσεις της Ελλάδας καλούνταν να λειτουργήσουν σε ένα ασφυκτικό οικονομικό και πολιτικό πλαίσιο. Άσχετα με το αν συμφωνούσαν ή όχι. Είχαν όμως την δυνατότητα, εντός του πλαισίου αυτού, να ασκήσουν διακυβέρνηση βάζοντας η κάθε μια τις δικές της προτεραιότητες.

Η “εικονική πραγματικότητα”

Η 21η Αύγουστου του 2018 είχε όμως και μία “ιδιαιτερότητα” που αξίζει κανείς να αποτιμήσει με το βλέμμα στο σήμερα: Αρχηγός της αξιωματικής αντιπολίτευσης ήταν ο σημερινός πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης και η Νέα Δημοκρατία υπό την ηγεσία του ήταν η μόνη πολιτική δύναμη που αμφισβήτησε ευθέως το ότι η χώρα είχε εξέλθει από την “μνημονιακή” μορφή οικονομικής εποπτείας.

Όπως ήταν αναμενόμενο το διάγγελμα του Αλέξη Τσίπρα υποδέχθηκαν επικριτικά τα κόμματα της αντιπολίτευσης. Με την αείμνηστη πρόεδρο του ΠΑΣΟΚ Φώφη Γεννηματα να δηλώνει πως “το αχρείαστο και επώδυνο Μνημόνιο ΣΥΡΙΖΑ/ΑΝΕΛ έληξε, αλλά τα προβλήματα είναι εδώ” και τον γ.γ του ΚΚΕ Δημήτρη Κουτσούμπα να σχολιάζει πως “εδώ καράβια χάνονται, βαρκούλες αρμενίζουν» ζητώντας την «κατάργηση κάθε μνημονιακού νόμου”.

Μόνον όμως ο Κυριάκος Μητσοτάκης από όλους τους πολιτικούς αρχηγούς υποστήριξε ότι όχι μόνον η έξοδος από τα μνημόνια είναι ψέμα, αλλά και ότι συνιστά την έναρξη ενός… 4ου μνημονίου! Χαρακτηριστικά ο σημερινός πρωθυπουργός είχε δηλώσει σε δικό του μήνυμα πως ο Αλέξης Τσίπρας “σκηνοθετεί ψεύτικα γεγονότα”, προσθέτοντας στην συνέχεια ότι “τώρα αρχίζει το τέταρτο άτυπο μνημόνιο. Με λιτότητα διαρκείας. Νέες μειώσεις συντάξεων. Αυξήσεις φόρων και εισφορών. Εξοντωτικά πρωτογενή πλεονάσματα. Και πολύ αυστηρή επιτήρηση”.

Όπως μπορεί – σχετικά εύκολα- να αντιληφθεί κανείς σήμερα, η Ν.Δ του Κυριάκου Μητσοτάκη ακολουθούσε από τότε την τακτική της “διαμόρφωσης εικονικής πραγματικότητας”. Αυτής που κορυφώθηκε ένα χρόνο αργότερα με την αντίθεσή της Ν.Δ στην Συμφωνία των Πρεσπών, που ως κυβέρνηση υλοποίησε και σήμερα καταγγέλλεται από την αντιπολίτευση ως βασικό κυβερνητικό δόγμα.

Άλλωστε αυτή την ρητορική είχε ενστερνιστεί η Ν.Δ του Κυριάκου Μητσοτάκη από το 2016 όταν ανέλαβε την προεδρία της το 2016. Την χρονιά εκείνη προέβλεπε ότι δεν επρόκειτο να “κλείσει” η πρώτη οικονομική αξιολόγηση των λεγόμενων “Θεσμών” (τελικά “έκλεισε”), την ίδια πρόβλεψη επανέλαβε το 2017 για την δεύτερη αξιολόγηση (επίσης “έκλεισε”) ενώ λίγο πριν την έξοδο από τα μνημόνια ο σημερινός πρωθυπουργός είχε καταθέσει την εκτίμηση πως η τότε κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ θα καταφύγει στην λεγόμενη “πιστοληπτική γραμμή”, πράγμα το οποίο επίσης δεν συνέβη.

Ο Αυγενάκης της “άλλης φιλοσοφίας”

Ξεχωριστή θέση στις αντιδράσεις της Νέας Δημοκρατίας, την περίοδο εκείνη, δεν μπορεί παρά να έχει αυτή του του –τότε – γραμματέα της: Ήταν ο Λευτέρης Αυγενάκης ο οποίος μεταξύ άλλων είχε κατηγορήσει την κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ ως “ανήθικη”

Υποστήριξε επίσης πως πλέον “χρειάζεται μια άλλη φιλοσοφία για το πώς είναι οργανωμένος αυτός ο τόπος, πως λειτουργούν οι θεσμοί, το κράτος, η σχέση του κράτους με την οικονομία”.

Αυτά τα λόγια σήμερα αποκτούν μια πολύ… ενδιαφέρουσα ερμηνεία μιας και ο Λευτέρης Αυγενάκης ως πρώην υπουργός Αγροτικής Ανάπτυξης καταγράφεται (μαζί με τον Μ.Βορίδη) έως ένας από τους βασικούς εμπλεκόμενους υπουργούς στο περίφημο “Σκάνδαλο του ΟΠΕΚΕΠΕ”.

Η τελευταία υπουργική αναφορά σε μνημόνια

Τέλος, αξίζει να σημειωθεί πως από την 21η Αυγούστου του 2018 η μόνη φορά που έγινε αναφορά στην πιθανότητα επιβολής νέου μνημονίου από στέλεχος κυβέρνησης (και μάλιστα μέλος του οικονομικού επιτελείου) ήταν τον Σεπτέμβριο του 2020.

Τότε – εν μέσω πανδημίας- ο αναπληρωτής υπουργός Οικονομικών και στενός συνεργάτης του Κυριάκου Μητσοτάκη, Θόδωρος Σκυλακάκης είχε αναφέρει σε ραδιοφωνική του συνέντευξη πως αν οι οι αγορές εκτιμήσουν ότι δεν υπάρχει υπεύθυνη δημοσιονομική διαχείριση θα αντιδράσουν έντονα με συνέπεια σε πολύ σύντομο χρονικό διάστημα η χώρα να τεθεί σε πρόγραμμα “αυστηρής δημοσιονομικής προσαρμογής”.

Ανάλογη εκτίμηση εξέφρασε και έναν μήνα αργότερα υποστηρίζοντας στις 12 Νοεμβρίου ότι ‘η χώρα βαδίζει σε τεντωμένο σχοινί, ανάμεσα στην αντιμετώπιση των έκτακτων αναγκών που προκαλεί η πανδημία και στην αποφυγή καταστάσεων και δεσμεύσεων που είχαμε τα προηγούμενα χρόνια”.

Με τον «μνημονιακό μπαμπούλα» του Θόδωρου Σκυλακάκη η χώρα πορεύθηκε για ένα τρίμηνο εκείνη την χρονιά αφού μόλις στις 12 Ιανουαρίου του 2021 ο αναπληρωτής υπουργός δήλωσε στην Βουλή πως “με βάση τον σχεδιασμό της κυβέρνησης δε θα έρθουν νέα μνημόνια”.