Bloomberg: Χαφτάρ και Τουρκία κοντά σε deal για έρευνες σε λιβυκά ύδατα

Το κοινοβούλιο της Ανατολικής Λιβύης ετοιμάζεται να ανοίξει τον δρόμο για έρευνες υδρογονανθράκων από την Τουρκία σε θαλάσσιες ζώνες που η βορειοαφρικανική χώρα διεκδικεί, όπως μεταδίδει το Bloomberg επικαλούμενο πηγές με γνώση των διαβουλεύσεων. Πρόκειται για μια θεαματική αλλαγή στάσης που αποτελεί το πιο πρόσφατο δείγμα προσέγγισης της Άγκυρας με την περιοχή.

Σύμφωνα με τις ίδιες πληροφορίες, η Βουλή των Αντιπροσώπων της Ανατολικής Λιβύης αναμένεται να προχωρήσει τις προσεχείς εβδομάδες σε ψηφοφορία για το τουρκολιβυκό μνημόνιο του 2019, το οποίο είχε χαράξει τα όρια μιας συνεργασίας ερευνών μεταξύ Τουρκίας και Λιβύης. Σύμφωνα με πηγές που επικαλείται το Bloomberg, τα περισσότερα εμπόδια για την εφαρμογή της συμφωνίας έχουν πλέον αρθεί.

Η Λιβύη, μέλος του ΟΠΕΚ, που παραμένει διχασμένη από χρόνια εμφύλια σύγκρουση, έχει δύο αντίπαλες διοικήσεις: μία στη Βεγγάζη και μία στην πρωτεύουσα Τρίπολη. Η τελευταία διατηρεί στενές σχέσεις με την Τουρκία και ήδη στηρίζει τη συμφωνία, όμως η σθεναρή αντίθεση της ανατολής — όπου κυριαρχεί ο στρατάρχης Χαλίφα Χάφταρ και ο Λιβυκός Εθνικός Στρατός του — εμπόδιζε έως τώρα την επικύρωσή της. Αν η στάση αυτή αλλάξει και η συμφωνία εγκριθεί, θα μπορούσε να ανοίξει τον δρόμο για έρευνες υδρογονανθράκων από τουρκικά πλοία σε μια θαλάσσια ζώνη μεταξύ Κρήτης και Τουρκίας, ενισχύοντας τις διεκδικήσεις της Άγκυρας στην Ανατολική Μεσόγειο. Αυτό, ωστόσο, εγκυμονεί τον κίνδυνο να οξύνει τη διαμάχη με την Ελλάδα και την Κύπρο.

Η στροφή της ανατολικής Λιβύης αντικατοπτρίζει μια νέα φάση εξομάλυνσης στις σχέσεις Τουρκίας και Χάφταρ, οι οποίοι βρέθηκαν σε αντίπαλα στρατόπεδα στη μάχη για την Τρίπολη το 2019–2020. Η Τουρκία είχε στρατιωτικά στηρίξει τότε την ισλαμιστική κυβέρνηση της Τρίπολης, την οποία ο Χάφταρ — με συμμάχους τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, την Αίγυπτο και τη Ρωσία — επιχείρησε ανεπιτυχώς να ανατρέψει.

Ακολούθησε μια ειρηνευτική πρωτοβουλία υπό την αιγίδα του ΟΗΕ που έφερε στην πρωθυπουργία τον Αμπντούλ Χαμίντ Ντμπεϊμπά, χωρίς ωστόσο να γεφυρώσει το χάσμα. Η χώρα συνεχίζει να είναι μοιρασμένη σε δύο κέντρα εξουσίας, με συνεχείς εντάσεις για τον έλεγχο των εσόδων από τα πλούσια κοιτάσματα πετρελαίου της Αφρικής, καθώς και για τον έλεγχο βασικών κρατικών θεσμών. Αν και οι μεγάλες πολεμικές συγκρούσεις έχουν εκλείψει τα τελευταία χρόνια, οι αντιπαραθέσεις παραμένουν.

Επίσκεψη της τουρκικής κορβέτας TCG Kinaliada στη Βεγγάζη

Η Τουρκία, από την πλευρά της, εργάζεται τα τελευταία χρόνια σιωπηλά για να οικοδομήσει σχέσεις με τον Χάφταρ. Η προσπάθεια αυτή εντάσσεται στο ευρύτερο πλαίσιο της εξομάλυνσης σχέσεων της Άγκυρας με χώρες όπως η Αίγυπτος, με την οποία οι δεσμοί είχαν διαρραγεί λόγω της στάσης της Τουρκίας απέναντι στον πολιτικό ισλαμισμό. Οι δύο χώρες συνεργάστηκαν πέρσι στη Λιβύη για να επιλύσουν μια διαμάχη γύρω από την κεντρική τράπεζα, που απειλούσε να οδηγήσει σε νέο εμφύλιο πόλεμο.

Σύμφωνα με Τούρκους αξιωματούχους, ενδεικτικό της βελτίωσης των επαφών αποτελεί η επίσκεψη της τουρκικής κορβέτας TCG Kinaliada στο λιμάνι της Βεγγάζης, η πρώτη του είδους. Παράλληλα, η Άγκυρα εξετάζει την αποστολή στρατιωτικών εκπαιδευτών και συμβούλων, ενώ τον περασμένο Απρίλιο ο γιος του Χαφτάρ, Σαντάμ, συναντήθηκε στην Άγκυρα με τον Τούρκο υπουργό Άμυνας και τον αρχηγό του στρατού.

Πέρα από τα ενεργειακά συμφέροντα στη Μεσόγειο, η Τουρκία επιδιώκει να διασώσει επιχειρηματικά συμβόλαια αξίας δισεκατομμυρίων δολαρίων, τα οποία πάγωσαν εξαιτίας του κύκλου συγκρούσεων που συγκλόνισαν τη Λιβύη μετά την ανατροπή του Μουαμάρ Καντάφι το 2011. Ήδη έχουν ξεκινήσει απευθείας πτήσεις προς τη Βεγγάζη, ενώ τουρκικές κατασκευαστικές εταιρείες έχουν εμπλακεί σε έργα ανασυγκρότησης και παραγωγής βιομηχανικών υλικών στην περιοχή.

Σύμφωνα με Λίβυο αξιωματούχο, υπάρχει πλέον συναίνεση ανάμεσα στις αρχές της Ανατολικής Λιβύης ότι η συμφωνία με την Τουρκία μπορεί να λειτουργήσει προς όφελος τους, φέρνοντας επενδύσεις και ενισχύοντας την τοπική οικονομία.

Η συζήτηση, ωστόσο, δεν περιορίζεται στη Λιβύη. Η Ελλάδα ανακοίνωσε τον Μάιο διαγωνισμό για έρευνες υδρογονανθράκων νότια της Κρήτης, σε περιοχές που η Λιβύη θεωρεί ότι ανήκουν στη δική της θαλάσσια δικαιοδοσία. Η εξέλιξη αυτή έχει πυροδοτήσει περαιτέρω εντάσεις, ενώ η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει ξεκαθαρίσει ότι το τουρκολιβυκό μνημόνιο παραβιάζει κυριαρχικά δικαιώματα τρίτων χωρών και δεν εναρμονίζεται με το Δίκαιο της Θάλασσας του ΟΗΕ, όπως υπενθυμίζει το Bloomberg.