ΔΕΘ: ΟΙ ΠΟΛΙΤΙΚΟΙ “ΚΑΠΕΛΩΣΑΝ” ΤΗΝ ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΑ ΚΑΙ ΤΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟ

Έχει πολλή δουλειά ο ιστορικός του μέλλοντος για να δει πως γιατί από τα πρώτα χρόνια της μεταπολίτευσης, η ΔΕΘ «πολιτικοποιήθηκε» βιαίως ζώντας μια εμφανέστατη αλλαγή του μέχρι τότε γνωστού χαρακτήρα της.

Η προσθήκη του πολιτικού στοιχείου και της επικοινωνίας με τις υποσχέσεις και τις καταγγελίες αντίστοιχα (ανάλογα με το ποιος κυβερνά) οδήγησε σε αρνητικές επιπτώσεις. Οι διαδηλώσεις και η αντιμετώπισή τους από την αστυνομία που έφερναν και επεισόδια ειδικά από τη δεκαετία του 1990 και μετά, προκάλεσαν σοβαρές οικονομικές απώλειες στην  πόλη.

Δεν είναι τυχαίο το γεγονός ότι ο παραδοσιακός Θεσσαλονικιός που μέσα στην Έκθεση έζησε τη γέννηση των φεστιβάλ, είδε την πρώτη εκπομπή τηλεόρασης, θαύμασε τις συσκευές που επρόκειτο να απελευθερώσουν το ελληνικό νοικοκυριό όπως πλυντήρια, κουζίνες, ψυγεία και έβρισκε ανάσες ψυχαγωγίας στα ακροβατικά, το λούνα παρκ, τα βεγγαλικά, τη μαύρη μπύρα κλπ, έφτιαξε τη δική του πράξη «αντίστασης».

Τις κρίσιμες μέρες με τη συνέντευξη Τύπου του πρωθυπουργού και τα εγκαίνια, την έλευση των άλλων πολιτικών αρχηγών και τις απέξω δυναμικές διαδηλώσεις, πολύς κόσμος έφευγε για τη Χαλκιδική! Ειδικά οι παλιότεροι που έλεγαν «εμείς αλλιώς την ξέραμε την Έκθεση».

Για να τα λέμε όλα όμως, δεν λείπουν αυτοί που έστω κυνικά, πιστεύουν ότι το δίπολο με την έντονη πολιτικοποίηση και την μάχη εντυπώσεων από τη μια και τον ιστορικά διαμορφωμένο οικονομικό, καινοτομικό και πολιτιστικό χαρακτήρα της ΔΕΘ από την άλλη, ίσως φτιάχνουν ένα δυνατό, «διαφημιστικό» για την πόλη, κράμα.

Δεν υπάρχει άλλωστε άλλη αφορμή να πέσουν τα φώτα της δημοσιότητας -εκτός από μια ο μη γένοιτο καταστροφή -επί δέκα τουλάχιστον μέρες στη Θεσσαλονίκη. Η δίψυχη αυτή διάσταση της ΔΕΘ με άλλα λόγια, είναι ίσως το μυστικό της εικόνας αυτού του μοναδικού για τα ελληνικά δεδομένα θεσμού.

Μπορούμε να υποστηρίξουμε επιστρατεύοντας ποιητική διάθεση πως, όπως «με την πρώτη σταγόνα της βροχής σκοτώθηκε το καλοκαίρι» (Μάνος Χατζιδάκις, Οδυσσέας Ελύτης, Δημήτρης Ψαριανός στον «Μεγάλο Ερωτικό») έτσι και στην πεζή πολιτική πραγματικότητα με τα πρωτοβρόχια του Οκτωβρίου της σκληρής διαμάχης των κομμάτων στην Αθήνα, γρήγορα ξεχνιούνται τα λόγια της ΔΕΘ, τα οποία ακούγονται άλλωστε κάθε χρόνο χαλαρά πριν συνειδητοποιήσουμε ότι έφυγε το καλοκαίρι (αρχές Σεπτέμβρη).

Η Διεθνής Έκθεση Θεσσαλονίκης από την πρώτη μέρα της λειτουργίας της το μακρινό 1926, με το όραμα του Νικολαου Γερμανού και των δαιμόνιων συνεργατών του, άρχισε να χτίζει μια ταυτότητα που σχετίζονταν με την οικονομία , την νέα τεχνολογία και τις εκάστοτε καινοτομίες της κάθε εποχής.

Συμβολική ιστορική στιγμή η δημιουργία το 1926 με την ευκαιρία της Έκθεσης από τον Έλληνα της διασποράς Χρήστο Τσιγκιρίδη , του πρώτου ραδιοφωνικού σταθμού στα Βαλκάνια. Από την πρώτη δεκαετία υπήρξε έντονο και το διεθνές ενδιαφέρον.

Στην Έκθεση από πολύ νωρίς δημιουργήθηκε δικαιολογημένα η πεποίθηση ότι μόνο εκεί, σε πανελλαδικό επίπεδο, μπορείς να δεις «πράγματα και θαύματα» και το καινούργιο που έρχεται.

Λειτούργησε κυριολεκτικά ως «πόλος έλξης» για ανήσυχους επιχειρηματίες και δημιουργούς νέων καινοτομικών προϊόντων και  υπηρεσιών που πολλές φορές εμπεριείχαν και το στοιχείο της εφευρετικότητας.

Έπειτα ήρθε η στροφή στην πολιτική ταυτότητα.

Αξίζει να δούμε τι έγινε στην πρώτη μεταδικτατορική ΔΕΘ. Στις 31 Αυγούστου 1974, ώρα 18:00, ο πρωθυπουργός Κωνσταντίνος Καραμανλής απευθύνεται από το μπαλκόνι του ξενοδοχείου «Μακεδονία Παλλάς σε πάνω 400.000 πολίτες στην μεγαλύτερη ίσως συγκέντρωση που πραγματοποιήθηκε ποτέ στην Ελλάδα. Μετά από λίγη ώρα εγκαινίασε την 39η Διεθνή Έκθεση στο Αλεξάνδρειο Μέλαθρο.

Ιστορικά ήταν εκείνη, η 39η ΔΕΘ που σηματοδότησε την έναρξη μιας νέας πολιτική πρακτική, με την  ανακοίνωση από τον εκάστοτε πρωθυπουργό της χώρας της οικονομικής πολιτικής που προγραμματίζεται να εφαρμοστεί κατά το επόμενο έτος. Ήταν η πρώτη φορά που η ΔΕΘ και το κεντρικό πολιτικό γεγονός ήρθαν τόσο κοντά, αν και πάντα από τα προπολεμικά χρόνια η δημοφιλία της Έκθεσης έφερνε στη Θεσσαλονίκη κυβερνήτες και άλλους

Μέσα στον πολιτικό χαμό της μεταπολίτευσης λίγοι αρχικά εστίασαν στο κομβικό γεγονός ότι ο γενικός εμπορικός χαρακτήρας της ΔΕΘ έβαινε φθίνων και ταυτόχρονα η τάση οργάνωσης ειδικών και κλαδικών εκθέσεων ακολουθούσε ανοδική πορεία.

Γενικότερα η ΔΕΘ υπήρξε ο καθρέφτης των αλλαγών του παραγωγικού μοντέλου της ελληνικής οικονομίας που έγιναν πιο πυκνές από τα τέλη δεκαετίας του 1970 και την είσοδο της χώρας στην ΕΟΚ ΤΟ 1981.

Σήμερα παρακολουθεί και συμμετέχει ενεργά στις αλλαγές που επέρχονται στο οικοσύστημα της καινοτομίας, στην έρευνα και την επιχειρηματικότητα με ειδικές εκθέσεις όπως Beyond, Academia και πολλές άλλες.

Η αντιστροφή του φαινομένου του έντονου πολιτικού χαρακτήρα της Έκθεσης δεν θα γίνει φέτος. Εδώ και εβδομάδες το ρεπορτάζ επιμένει πως ο πρωθυπουργός θα ανοίξει το «πακέτο ΔΕΘ» με παροχές, φοροελαφρύνσεις και γενικά μέτρα ανακούφισης των ασθενέστερων, και θα επιχειρήσει «φυγή προς τα εμπρός» εν μέσω κλίματος πολλών καταγγελιών για σκάνδαλα, ενώ η αντιπολίτευση θα απαντήσει με αναμενόμενα οξύτατο τρόπο. Στη ΔΕΘ μερικές από τις πιο εντυπωσιακες ρήσεις πολιτικών ακούστηκαν Σεπτέμβρη στη Θεσσαλονίκη, όπως το «λεφτά υπάρχουν», το «πρόγραμμα Θεσσαλονίκης» και άλλα.

Η ΔΕΘ βρίσκεται σε ένα κρίσιμο σταυροδρόμι αποφάσεων με γενικευμένη την απαίτηση για μετάβασή της σε μια πράσινη , σύγχρονη πολιτεία με μητροπολιτικό πάρκο και με κτίρια φτιαγμένα με βιοκλιματικές, λειτουργικές και αισθητικές προδιαγραφές αντάξιες της ιστορίας της των 100 χρόνων.