5 λόγοι για να δείτε το “Όσα παίρνει ο Άνεμος” στο Δημοτικό Θέατρο Πειραιά

Όσα παίρνει ο Άνεμος: Ένα από τα σπουδαιότερα βιβλία όλων των εποχών, που χάρισε μια από τις πιο μνημειώδεις ταινίες στην ιστορία του κινηματογράφου. Ένα έργο για τον έρωτα, τον πόλεμο και τον σκληρό αγώνα μιας κοινωνίας να επιλέξει ανάμεσα στην ηθική και την επιβίωση.

Μια πρωτότυπη διασκευή για το θέατρο, με την υπογραφή της Ιόλης Ανδρεάδη και του Άρη Ασπρούλη, στο δέκατο έκτο θεατρικό τους έργο, η οποία επικεντρώνεται στον έρωτα, τον πόλεμο και τις ριζικές κοινωνικές ανισότητες και φέρνει το άρωμα και τις μουσικές του αμερικανικού νότου στην κεντρική σκηνή του Δημοτικού Θεάτρου Πειραιά.

Εμείς είδαμε την παράσταση και σας την προτείνουμε για τους παρακάτω λόγους:

Η διασκευή του έργου

Η Σκάρλετ Ο’ Χάρα παραμένει, σχεδόν έναν αιώνα μετά τη γέννησή της, μία από τις πιο αναγνωρίσιμες και αμφιλεγόμενες ηρωίδες της παγκόσμιας λογοτεχνίας. Το “Όσα Παίρνει ο Άνεμος” της Μάργκαρετ Μίτσελ εξακολουθεί να προκαλεί έντονες συζητήσεις, άλλοτε για τη γοητεία του και άλλοτε για τις σκιές του, ιδίως σε σχέση με τη φυλετική και κοινωνική απεικόνιση της αμερικανικής ιστορίας. Το να αναμετρηθεί κάποιος με αυτό το εμβληματικό έργο είναι εκ των πραγμάτων ένα τολμηρό στοίχημα που γεννά τόσο φανατικούς υποστηρικτές όσο και αυστηρούς επικριτές.

Η Ιόλη Ανδρεάδη και ο Άρης Ασπρούλης το επιχειρούν με τόλμη και συστηματική μελέτη, προτείνοντας μια ριζικά νέα ανάγνωση του κειμένου. Δεν αρκούνται σε μια πιστή αναπαραγωγή, αλλά το επαναφέρουν στο σήμερα με φρέσκια, πολιτικά φορτισμένη ματιά, φέρνοντας στο φως τις φωνές που παραδοσιακά έμειναν στο περιθώριο – τους μαύρους, τους καταπιεσμένους, τους αόρατους ανθρώπους του Νότου. Μια ανάγνωση που, όπως σημειώνει και η Αμερικανίδα ακαδημαϊκός Laura L. Tesman, μοιάζει να αποκαθιστά ιστορικές αδικίες, δίνοντας νέα πνοή σε ένα κλασικό έργο που δεν σταματά να μας αφορά.

Η σκηνοθεσία

Η Ιόλη Ανδρεάδη καταθέτει μια σκηνοθετική πρόταση εξίσου τολμηρή με την επανεγγραφή του έργου. Επιλέγει να παραβιάσει την παραδοσιακή αφήγηση, προσκαλώντας το κοινό να δει τους χαρακτήρες από μια διαφορετική, ανατρεπτική σκοπιά. Οι εμβληματικές φιγούρες του “Όσα Παίρνει ο Άνεμος” εμφανίζονται σαν φαντάσματα του αμερικανικού Νότου, φέρουν το βάρος της μνήμης τους και επιστρέφουν για να υπενθυμίσουν ότι, όσο κι αν μοιάζει ξεθωριασμένος ο κόσμος τους, παραμένει βαθιά επίκαιρος.

Κεντρική σκηνοθετική επιλογή της Ανδρεάδη είναι το λευκό κάδρο που δεσπόζει στη σκηνή – για πρώτη φορά η ίδια υπογράφει και τη σκηνογραφία. Η σκηνή του Δημοτικού Θεάτρου Πειραιά μεταμορφώνεται σε εικαστικό «θέατρο εν θεάτρω», ένα άδειο αλλά ταυτόχρονα φορτισμένο πεδίο, όπου οι ήρωες (με τα εξαίσια κοστούμια του Νίκου Χαρλαύτη) ξεπηδούν σαν ζωντανοί-νεκροί. Στο πέρασμά τους φωτίζουν τα κενά που αφήνουν οι κοινωνικές καταρρεύσεις και οι ιστορικές παραλείψεις, ενώ η σκηνή αποκτά μεταφυσική διάσταση.

Η σκηνοθετική φόρμα ενισχύει την ατμόσφαιρα: η κινησιολογία είναι συμβολική, σωματική, σχεδόν ονειρική. Κάθε σκηνή θυμίζει πίνακα ζωντανής ζωγραφικής, ένα tableau vivant που αιχμαλωτίζει το βλέμμα και δημιουργεί ψυχολογική ένταση. Η ροή της παράστασης μοιάζει με αργό, ακατάπαυστο θρόισμα ανέμου που σταδιακά κορυφώνεται, παρασύροντας τα πάντα χωρίς δυνατότητα αντίστασης.

Οι παραβάσεις

Το συγγραφικό δίδυμο αναδεικνύει τα «υπόγεια ρεύματα» του κειμένου και προχωρά σε δύο καίριες “παραβάσεις” που φωτίζουν τις σκοτεινές πτυχές της ιστορίας.
Στην πρώτη, ο Ορέστης Τζιόβας ως Ρετ Μπάτλερ απευθύνεται απευθείας στο κοινό, παραμερίζοντας το ρομαντικό περίβλημα του ήρωα και αποκαλύπτοντας τη γυμνή αλήθεια του πολέμου: πίσω από κάθε «ιερό σκοπό» και κάθε «αγία υπόθεση» κρύβεται μόνο το κέρδος. Σε έναν συγκλονιστικό μονόλογο, ο ηθοποιός ξεσκεπάζει την υποκρισία των πολιτικών και την αδιαφορία για τον ανθρώπινο πόνο, μετατρέποντας τη σκηνή σε καθρέφτη της σημερινής πραγματικότητας.

Η δεύτερη έρχεται από την Idra Kayne, που φέρνει στο προσκήνιο τη σιωπηλή ιστορία των μαύρων του Νότου. Από τη γενοκτονία και την καταπίεση μετά τον Εμφύλιο μέχρι τη σύγχρονη βία και τη δολοφονία του Τζορτζ Φλόιντ, η ηθοποιός δημιουργεί έναν διάλογο ανάμεσα στο παρελθόν και το παρόν. Στο κείμενό της βρίσκει θέση και η τραγική ειρωνεία της βράβευσης της Χάτι ΜακΝτάνιελ, της πρώτης μαύρης ηθοποιού που τιμήθηκε με Όσκαρ, η οποία όμως αναγκάστηκε να παρακολουθήσει την απονομή σε ξεχωριστή αίθουσα λόγω φυλετικών διαχωρισμών.

Οι ερμηνείες

Η Λένα Παπαληγούρα, ως Σκάρλετ Ο’ Χάρα, αποδίδει με ένταση όλες τις αντιφάσεις του χαρακτήρα της, ισορροπώντας ανάμεσα στη σκληρότητα και τη ρομαντική ευαλωτότητα. Ο Ορέστης Τζιόβας, στον ρόλο του Ρετ Μπάτλερ, σκιαγραφεί με βάθος έναν άντρα που ταλαντεύεται ανάμεσα στον κυνισμό και την αφοσίωση, χαρίζοντας στην ερμηνεία του δραματικό βάρος. Η Idra Kayne, ως Μάμμυ αλλά και αφηγήτρια, δίνει φωνή στην αλήθεια και τη δικαιοσύνη, μετατρέποντας έναν παραδοσιακά περιθωριοποιημένο ρόλο σε κεντρικό άξονα της αφήγησης με δύναμη, συγκίνηση και υποκριτική ακρίβεια.

Η μουσική

Καθοριστικό ρόλο στην παράσταση έχει η μουσική του Γιώργου Παλαμιώτη, σταθερού συνεργάτη της Ιόλης Ανδρεάδη τα τελευταία χρόνια. Το ιδιοσυγκρασιακό ηχοτοπίο που δημιουργεί «δένει» οργανικά με την αφήγηση, συνδέοντας τη σκηνική δράση με τον πολιτισμό και την ιστορία του αμερικανικού Νότου. Με λιτότητα αλλά και δύναμη, η μουσική του Παλαμιώτη αποκαλύπτει όσα κρύβονται πίσω από τις σιωπές, φωτίζει την ψυχική κατάσταση των ηρώων και εντείνει τη συναισθηματική φόρτιση της παράστασης.