Η ασφάλεια των ευρωπαϊκών μεταφορών εκπέμπει SOS

Μελέτη που χρηματοδοτήθηκε από την Ευρωπαϊκή Ένωση αποκάλυψε ότι η αεροπορική ασφάλεια της Ευρώπης βρίσκεται σε κίνδυνο «εν μέσω περικοπών κόστους και πιέσεων» σε πιλότους και το πλήρωμα καμπίνας.

Οι συγγραφείς ενημέρωσαν πως χωρίς βελτιώσεις στους κανόνες και τις συμβάσεις η αεροπορική βιομηχανία της Ευρώπης κινδύνευε «να χάσει το πλεονέκτημα της ασφαλείας της».

Το “κυνήγι κέρδους” απειλεί την ασφάλεια

Η αυξανόμενη κυριαρχία των αερομεταφορών χαμηλού κόστους και η “εκτόξευση” της εναέριας κυκλοφορίας μετά την πανδημία, έχει συνέπειες που “πληρώνουν” οι υπάλληλοι των αεροπορικών εταιρειών, όπως αποκάλυψε η πρόσφατη εργασία που έγινε με τη συμμετοχή 6.900 εργαζομένων, σε περισσότερες από 100 αεροπορικές εταιρείες.

Διαπιστώθηκε ότι το «κυνήγι κέρδους» έχει «συστηματικά αποδυναμώσει» την ασφάλεια και οι εργαζόμενοι «που πιέζονται για να κάνουν μεγαλύτερες βάρδιες» και «να κάνουν πωλήσεις αρωμάτων και αλκοόλ, εν πτήσει». Έτσι, έχουν λιγότερες ευκαιρίες για ξεκούραση και εξαντλούνται. Ωστόσο, αισθάνονται φοβισμένοι να αμφισβητήσουν αποφάσεις της διοίκησης.

Όπως αναφέρθηκε «οι επισφαλείς συμβάσεις εργασίας, υπονομεύουν στην ασφάλεια και την ευημερία» των πιλότων και του πληρώματος καμπίνας σε όλη την Ευρώπη, και «προτρέπουν για κανονιστικές μεταρρυθμίσεις, για την ενίσχυση των εργασιακών δικαιωμάτων και των προτύπων ασφάλειας της αεροπορίας σε ολόκληρο τον κλάδο».

Η έκθεση UGent 2.0 – Εξελισσόμενες Κοινωνικές Προκλήσεις για τα Ιπτάμενα Πληρώματα και η Ανάγκη για Ρυθμιστική Απόκριση, διεξήχθη από το Ghent University και δημοσιεύτηκε στην επίσημη ιστοσελίδα του European Agency for Safety and Health at Work της ΕΕ.

Παρουσιάστηκε στις 26/9 στο συνέδριο «Aircrew clear for take-off?» στη Γάνδη και τονίστηκε η ανάγκη για «κανονιστική σαφήνεια» και «συνεπή επιβολή» σε όλη την ευρωπαϊκή αγορά.

To ίδιο πανεπιστήμιο είχε κάνει την ιστορική έκθεση του 2014, όπου κατεγράφη, για πρώτη φορά, η εξάπλωση των «άτυπων» συμβάσεων στην αεροπορία.

«Δέκα χρόνια αργότερα, τα ευρήματα δείχνουν ότι η ανασφάλεια, η κόπωση και το άγχος είναι πλέον εδραιωμένα σε ολόκληρο τον κλάδο, με άμεσες συνέπειες για την κουλτούρα ασφάλειας».

Φόβος και εξάντληση οι σταθερές των πληρωμάτων των αεροσκαφών

Όπως ανέφερε η Guardian, οι συμμετέχοντες στη μελέτη μίλησαν για ένα «μοντέλο ελβετικού τυριού», με τα επίπεδα ασφαλείας να «αδυναμώνονται συστηματικά -δημιουργώντας επιπλέον τρύπες- για οικονομικούς λόγους, αφήνοντας το τελικό εμπόδιο στα ατυχήματα να εξαρτάται από την τύχη και την τύχη αντί για την ισχυρή προστασία».

Οι ερευνητές ανέφεραν ότι μια γενιά ανώτερων πιλότων εγκατέλειψε τον κλάδο το 2024 -όταν έγινε μελέτη- και αντικαταστάθηκε από νεότερους, φθηνότερους και πιο ευέλικτους εργαζόμενους, οι οποίοι «ήταν πιο πιθανό» να αποδεχτούν επισφαλείς συμβάσεις που «αποδυναμώνουν την ικανότητά τους να τηρούν τα πρότυπα».

Στην ερώτηση αν ένιωθαν σίγουροι πως μπορούν να αντιδράσουν σε αποφάσεις που τους φαίνονταν «δυνητικά επικίνδυνες», περισσότεροι από τους μισούς απάντησαν ότι δεν νιώθουν σε θέση να «τροποποιήσουν οδηγίες» από τη διοίκηση, βάσει αντιρρήσεων για την ασφάλεια.

Προ δεκαετίας, το 82% των πιλότων είχαν δηλώσει πως θα τις τροποποιούσαν. Τώρα, το 30% δήλωσαν ότι μερικές φορές δίσταζαν να λάβουν αποφάσεις για την ασφάλεια «από φόβο πιθανών αρνητικών συνεπειών για την επαγγελματική τους σταδιοδρομία».

Στα βασικά ευρήματα ανήκει ότι 4 στα δέκα μέλη πληρώματος ανέφεραν ότι το «καθεστώς της σύμβασης» που έχουν, επηρεάζει την ικανότητά τους να λαμβάνουν κρίσιμες αποφάσεις ασφαλείας, όπως το να δηλώνουν ακατάλληλοι για πτήση, με την «κουλτούρα του φόβου» εμποδίζει την αναφορά.

Συγκεκριμένα, έως το 45% των ερωτηθέντων αποφεύγουν να αναφέρουν κόπωση ή προβλήματα υγείας από «φόβο για την καριέρα τους». Σε ποσοστό μεγαλύτερο του 10% δεν αναφέρουν καθόλου περιστατικά ασφαλείας.

Το 42% όλων των πληρωμάτων κατέθεσε ότι η διοίκηση δίνει προτεραιότητα στον προγραμματισμό έναντι της ασφάλειας.

Το 58% των ερωτηθέντων πιστεύει ότι η αεροπορική εταιρεία στην οποία εργάζονται, βλέπει τους υπαλλήλους ως αριθμούς και όχι επαγγελματίες.

Σε ό,τι αφορά τους πιλότους, περισσότεροι από ένας στους 10 (έως 35% σε ορισμένες αεροπορικές εταιρείες) αναφέρουν ότι η συμβατική έδρα που έχουν, δεν ταιριάζει με την πραγματική λειτουργική τους βάση.

«Αυτή η πρακτική επιτρέπει σε ορισμένες αεροπορικές εταιρείες να μειώσουν τους φόρους και τις εισφορές κοινωνικής ασφάλισης, εγείροντας ανησυχίες για την εκμετάλλευση των εργαζομένων και τον αθέμιτο ανταγωνισμό».

Η έρευνα διαπίστωσε και ότι η άτυπη απασχόληση, όπως οι βραχυπρόθεσμες ή αυτοαπασχολούμενες συμβάσεις ή η εργασία μέσω πρακτορείου-σε αντίθεση με την άμεση απασχόληση από την αεροπορική εταιρεία-, ήταν ανησυχητική, καθώς αυτές οι ομάδες ανέφεραν χειρότερες συνθήκες και χαμηλότερα επίπεδα ευεξίας.

Οι συγγραφείς της εργασίας τόνισαν ότι τα ευρήματα τους θα πρέπει να τροφοδοτήσουν τις συνεχιζόμενες συζητήσεις στην ΕΕ, σχετικά με τη δίκαιη κινητικότητα και τα εργασιακά δικαιώματα.

«Οι συστάσεις περιλαμβάνουν τη διασφάλιση σαφών όρων απασχόλησης, την παρακολούθηση της συμμόρφωσης με την εργατική νομοθεσία και τις συλλογικές συμβάσεις, την αντιμετώπιση των ψευδών πρακτικών υπεργολαβίας, τη ρύθμιση της πλήρους μίσθωσης και τη διασφάλιση του δίκαιου ανταγωνισμού, εντός της ευρωπαϊκής αεροπορίας».